 |
ئه‌م ڕاپۆرته له لايه‌ن ئه‌م نووسه‌رانه‌وه ئاماده كراوه:
Jörg Diehl, Julia Amalia Heyer, Martin Knobbe, Roman Lehberger, Christoph Reuter, Fidelius Schmid, Andreas Wassermann and Wolf Wiedmann-Schmidt
هه‌ر تێبينييه‌ك له نێوان دوو كه‌وانه‌ى [ ] دانرابێ، هى وه‌رگێڕه.
وەرگێڕانی لە ئینگلیزییەوە: ئاسۆ کەریم
ده‌يان ئه‌ڵمانى كه شه‌ڕيان بۆ ده‌وڵه‌تى ئيسلامى [داعش] كردووه، له زيندانه‌كانى باكوورى سووريا دا حه‌پس كراون. له‌نێو ئه‌وانه‌دا، بكوژ و جه‌للاد و ئه‌شكه‌نجه‌ده‌ر، هه‌روا ژن و منداڵيشيان تێدايه. حكوومه‌تى ئه‌ڵمانيا پلانێكى تۆكمه و له‌بارى بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌دا نييه.
باژرام گى، ئيسلامييه‌كى نزيك شارى "بۆن"ه كه ڕايه‌دارانى [ئه‌م وشه‌يه له كرمانجيدا به ماناى ده‌سه‌ڵاتداران دێ] ئه‌ڵمانى به هه‌ڕه‌شه‌يه‌كى پۆتانسيۆڵيان داناوه، له فه‌یسبووكدا له ناسياوێكى خۆى ده‌پرسێ: "تۆ ده‌زانى باشترين جيهادم له پێناو خوادا كردبێ، چ بووه؟"، هه‌ر خۆيشى وه‌ڵامى ئه‌م پرسياره‌ى خۆى ده‌داته‌وه و ده‌نووسێ، سێ كه‌سم له دوژمن كوشتووه كه "كافر و خوانه‌ناس" بوون. پاشان، مۆبايلى يه‌كێ له‌و سێ كه‌سه قوربانييه‌ى ده‌ست داوه‌تێ و ته‌له‌فۆنى بۆ ئافره‌تێ كردووه كه له‌سه‌ر ليستى پێوه‌ندييه‌كاندا بووه و پێى ڕاگه‌ياندووه كه ئێسته ئه‌و [واته داعشه‌كه] پێڵاوى له‌سه‌ر سه‌رى قوربانييه‌كه داناوه، ژنه‌ى "تايين"يش، به قسه‌ى داعشه‌كه خۆى، ده‌ستى به قيژه و فيغان كردووه.
ئاشكرا و ڕوون نييه كه داخوا به‌ڕاستى ئه‌و كرده‌وه هوڤييانه‌يه ڕووی داوه يان نا، يان ساده و ساكار، "گى" ويستوويه‌تی خۆى به كه‌سێكى گرنگ نيشان بدا. لێ ئه‌وه‌ى ڕوون و خويايه، ئه‌و پياوه ئيسلامييه، هه‌نووكه به شێوه‌يه‌كى دراماتيكى تۆنى ئاخاوتنى گۆڕيوه.
له نامه‌يه‌كدا بۆ خێزانه‌كه‌ى له ئه‌ڵمانيا، ئه‌و داعشه ده‌نووسێ: "من زۆر غه‌ريبيتان ده‌كه‌م. ڕه‌نگه به گيرانى منتان زانيبێ؟" ئه‌م نامه‌يه له ڕێگه‌ى خاچى سووره‌وه له كامپێكى به‌ندكردن، نزيك له شارى قاميشلۆى باكوورى سووريا نێردراوه. له نامه‌يه‌كى ديكه‌دا، نووسيويه: "دايه، زه‌حمه‌ت نه‌بێ، خۆ ده‌زانن چۆن من لێره قورتار ده‌كه‌ن. ئايا ڕايه‌داران چ ده‌ڵێن؟ ته‌نيا ده‌مه‌وێ بگه‌ڕێمه‌وه ماڵ و لێره بێمه ده‌ره‌وه."
باژرام گى، هاووڵاتييه‌كى ئه‌ڵمانيى ته‌مه‌ن 25 ساڵه و كوڕى كۆچبه‌رێكى خه‌ڵكى كۆسۆڤۆيه. ئه‌و ته‌مه‌نى 20 ساڵان و هێشتا له قوتابخانه بووه كه له ئه‌ڵمانيا بزر بووه و، به قسه‌ى لێكۆڵه‌ران، چووه‌ته ڕێزى ده‌وڵه‌تى ئيسلامييه‌وه. ئه‌و يه‌كێكه له‌و هه‌زاران ئيسلامييه‌ى كه بۆ جه‌نگی [هه‌ندێ سه‌رچاوه ده‌ڵێن ئه‌و ژماره‌يه له نێوان 3900-4300 كه‌سدايه]، ئه‌وروپايان جێ هێشتووه و ئێستاكه ژماره‌يه‌كى زۆريان له‌ناو ئه‌و زیندانانه‌دان كه له لايه‌ن ميليشيا كورده‌كانى يه‌په‌گه‌وه به‌ڕێوه ده‌بردرێن كه ئه‌مريكا پشتيوانييان لێ ده‌كا. ئه‌و جه‌نگاوه‌رانه‌ى "خه‌لافه‌ت" ئێستاكه ديل و يه‌خسيرى جه‌نگن [به مه‌زه‌نده به خۆيان و ژن و منداڵانه‌وه، له 3000 كه‌س تێ په‌ڕيون].
حكوومه‌تى ئه‌ڵمانيا ده‌بێ وه‌ڵامى چه‌ند پرسيارێكى سه‌خت و دژوار بداته‌وه: ده‌بێ چۆن مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئه‌و ديل و يه‌خسيرانه‌ى جه‌نگدا بكرێ؟ ئايا ده‌بێ كه‌سانێكى له بابه‌تى باژرام گى بگه‌ڕێندرێنه‌وه ئه‌ڵمانيا؟ ده‌بێ يه‌كجێ چ له‌گه‌ڵ باژرامدا بكرێ، كاتێ كه ده‌گه‌ڕێته‌وه ئه‌ڵمانيا؟ تا ئێستا به‌رلين هيچ وه‌ڵامێكى كۆنكرێتيى بۆ ئه‌م پرسيارانه پێ نييه.
ياريكردن به كات
ڕايه‌داران ماوه‌يه‌كه تێ ماون كه چ له‌گه‌ڵ چه‌كداره‌كانى ئه‌مديوه‌ى داعشدا بكه‌ن. له چه‌ند هه‌فته‌ى ڕابردوودا، تێكشكانى ئه‌و گرووپه چه‌كداره، بووه‌ته شتێكى هه‌ستپێكراو و، ژماره‌يه‌ك چه‌كدارى داعش خۆيان له ڕووبه‌رێكى بچووكتر له (1) كيلۆمه‌تر چوارگۆشه ناوه و قايم كردووه. زۆر چه‌كدارى بيانى، چه‌ند مانگێكه، يان چه‌ند ساڵێكه له زيندانه‌كانى باكوورى سووريا و عێراقدا كه‌وتوون- تا ئێستا هيچ ئاسۆيه‌ك بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ى ئه‌وانه بۆ وڵاته‌كانيان نابيندرێ. له‌م مانگانه‌ى دواييدا، كورده‌كانى سووريا و هاوپه‌يمانه ئه‌مريكييه‌كه‌يان گوشار ده‌خه‌نه سه‌ر ئه‌وروپييه‌كان كه هاووڵاتييه‌كانى خۆيان ببه‌نه‌وه و بيانده‌نه دادگه. لێ تا ئێستا، ئه‌وروپييه‌كان يارى به كات ده‌كه‌ن.
به قسه‌ى ديپلۆماته ئه‌ڵمانه‌كان، ئه‌ڵمانيا بڕيارى داوه كه زۆر ڕۆ نه‌چێته ناو پرسى جيهادييه به‌ديلگيراوه‌كانه‌وه. كاربه‌ده‌ستێكى ئه‌ڵمانى ده‌ڵێ: "فه‌رمانه ڕواڵه‌تييه‌كانى ئێمه ئه‌وه‌ن كه، ڕاسته ئێمه لێمان داوا كراوه و ئێمه‌یش پابه‌ندين، لێ ئێمه نامانه‌وێ بگه‌ڕێنه‌وه." ئێستاكه، به هه‌ر حاڵ، سه‌عاتى تاكتيكى خۆدزينه‌وه و پێچه‌به‌ده‌وره، به‌سه‌ر چووه.
دوا تويتى سه‌رۆكى ئه‌مريكا، دۆناڵد ترامپ، ئه‌م پرسه‌ى خسته پێشه‌وه‌ى ئه‌جێنداوه: "ئه‌مريكا داوا له بريتانيا، فه‌ڕه‌نسا، ئه‌ڵمانيا و هاوپه‌يمانه‌كانى ديكه‌ى ئه‌وروپى ده‌كا كه زێتر له‌و 800 چه‌كداره داعشه‌ى، ئێمه له سووريا به ديلمان گرتوون ببه‌نه‌وه و بيانده‌نه دادگه. خه‌لافه‌ت هاكا كه‌وت. ئه‌ڵته‌رناتيڤى ئه‌و داوايه، ئه‌ڵته‌رناتيڤيكى باش نييه كه ناچار ببين به‌رهه‌ڵدا و ئازاديان بكه‌ين..."
حكوومه‌تى ئه‌ڵمانيا يه‌كجێ ئه‌م داخوازييه‌ى ترامپى ڕه‌ت كرده‌وه، نه‌ك ته‌نيا له‌به‌ر ئه‌وه‌ى كه ئه‌و هه‌ڕه‌شه‌يه‌ى ترامپى، پێ هه‌ڕه‌شه‌يه‌كى ڕووقايمانه‌يه. هايكۆ ماس، وه‌زيرى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌ڵمانيا گوتى: "مسۆگه‌ر كارێكى سانا نييه وه‌ك هه‌ندێ كه‌س له ئه‌مريكا پێی وايه." وه‌زيرى ناوخۆى ئه‌ڵمانيا، "هۆرست سيهۆفه‌ر"يش گوتى: "هه‌ر كێسێكى تايبه‌ت، ده‌بێ له‌جێوه ڕوون بكرێته‌وه به‌ر له‌وه‌ى ئه‌و كه‌سه سوارى فرۆكه‌يه‌ك بكرێ و بهێندرێته‌وه وڵات." وه‌زيرى دادى ئه‌ڵمانيا، كاتارينا بێرلى به "دێر شپيگل"ى گوت: "ئێمه ده‌بێ پشتڕاست بين كه چه‌كداره‌كانى پێشووى داعش نه‌توانن له وڵاتى ئێمه‌دا به‌ئازادى بسووڕێنه‌وه. له‌مێژه ژماره‌يه‌كى كه‌ميان، فه‌رمانى گرتنيان هه‌بووه. ئه‌وانى ديكه ئەگەر پێى بنێنه ناو خاكى ئه‌ڵمانياوه، ده‌بێ به شێوه‌يه‌كى به‌رده‌وام چاوه‌دێرييان له‌سه‌ر بێ."
به‌ڵگه‌ى ناديار
وێڕاى ئه‌م ناڕه‌زايیيه زاره‌كييانه، وێده‌چێ به‌رلين تێگه‌يشتبێ كه چيديكه ناكارێ ئه‌م گرفت و ئاريشه‌يه فه‌رامۆش بكا و ناديده بگرێ. ئه‌ڵمانيا ده‌بێ هه‌ڵوێستێكى ئاشكرا و پلان و نه‌خشه‌يه‌كى بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ داعشه گه‌ڕاوه‌كاندا هه‌بێ.
به‌پێچه‌وانه‌ى ئه‌و قسانه‌ى وه‌زيرى ده‌ره‌وه، ماس، كه به‌ر له چه‌ند ڕۆژێ، خه‌ڵكى به ئاراسته‌يه‌كى ديكه‌دا برد، كاربه‌ده‌ستانى هه‌واڵگريى ئه‌ڵمانى بڕێكى زۆر زانيارييان له‌باره‌ى زۆرينه‌ى پشتيوانه گيراوه‌كانى داعش كۆ كردووه‌ته‌وه و، ئامانجيشيان ئه‌وه‌يه به‌ڵگه‌ى ته‌واويان بۆ تاوانكردن هه‌بێ تا پۆليس بتوانێ هه‌ر ئيسلامييه‌ك پێ بنێته ناو خاكى ئه‌ڵمانياوه، بگرێ.
لێكۆڵه‌ره ئه‌ڵمانه‌كان زانياريى خۆيان له هاوپه‌يمانان وه‌رده‌گرن، له شايه‌ديى تيرۆريسته هه‌ڵگه‌ڕاوه‌كان، له ئاخاوتنه ته‌له‌فۆنييه تۆماركراوه‌كان يان له‌و وێنانه‌ى له ئينته‌رنێت بڵاو بوونه‌ته‌وه و- له ڕێگه‌ى ئه‌و لێكۆڵينه‌وانه‌وه كه ده‌زگه‌ى هه‌واڵگريى ئه‌ڵمانيا (BND)، له‌گه‌ڵ چه‌ندين گيراو و زيندانيكراودا له باكوورى سووريادا ئه‌نجامى داون.
به لايه‌نى كه‌مه‌وه، 63 ئافره‌ت و پياو له ئه‌ڵمانياوه چوونه‌ته ناوچه و نواى جه‌نگ و ئێستاكه له زيندانى كورده‌كاندان له سووريا و، له‌وانه 42 كه‌سيان په‌ساپۆرتى ئه‌ڵمانييان هه‌يه. ئه‌ڵمانيا فه‌رمانى ده‌ستگيركردنى بۆ 18 له‌وانه، به باژراميشه‌وه ده‌ركردووه. باژرام زێتر له ساڵێكه له بۆسه‌يه‌كدا له لايه‌ن هێزه‌كانى كورده‌وه گيراوه. پارێزه‌ره‌كه‌ى باژرام له بۆن، موتلو گونال ده‌ڵێ "موه‌كيل"ه‌كه‌ى په‌شيمانه له‌وه‌ى كه بۆ سووريا چووه و "ده‌يه‌وێ بگه‌ڕێته‌وه وڵات و ڕووبه‌ڕووى ڕێكاره ياساييیه‌كان له به‌رده‌م دادگه‌يه‌كى ئه‌ڵمانيدا، ببێته‌وه."
له چه‌ند كێسێكى ديكه‌دا، داواكاره‌كانى ئه‌ڵمانيا به‌ڵگه‌ى خويا و ڕوونيان له‌به‌رده‌ستدا نييه. زۆر جاران به‌زه‌حمه‌ت بۆيان ساغ ده‌كرێته‌وه كه خه‌ڵكێك ئه‌ندامى داعش بووه، نه‌خوازه ئه‌گه‌ر ئه‌و كه‌سه ئافره‌تێك بێ؛ ئاخر زۆريشيان وه‌كوو هاوشانه پياوه‌كانيان له بارى ئايديۆلۆژييه‌وه له‌خشته براون. ته‌نيا بوونى كه‌سێك له ناوچه‌يه‌كى جه‌نگدا، یاسا سزاى بۆ دانه‌ناوه و وه‌كوو دادگه‌ى فيدراڵيى ئه‌ڵمانى، داوه‌ريى خۆى كردووه.
كات به‌به‌ریيه‌وه نه‌ماوه
لێ هه‌ندێ جار لێكۆڵه‌ران به‌ختيان هه‌يه و، ده‌ق و ڕاسته‌و‌ڕاست ئه‌و به‌ڵگانه‌يان ده‌ست ده‌كه‌وێ كه به‌دواياندا ده‌گه‌ڕێن. بۆ نموونه، دانيشتووێكى دۆرتمۆند، به ناوى لۆكاس گلاس، كه باوه‌ڕ ده‌كرێ پێوه‌نديى به داعشه‌وه هه‌بووبێ، ڕايه‌داران شۆپ و شوێنه‌وارى ده‌ستى ویيان له‌سه‌ر فۆرمێكى ئه‌ندامێتى له داعش دۆزيوه‌ته‌وه كه له حوزه‌يرانى 2014دا له لايه‌ن "به‌ڕێوه‌به‌راتيى ده‌ره‌وه"ى ئه‌و گرووپه تيرۆريستييه، بۆ لۆكاس گلاس پڕ كراوه‌ته‌وه. لێ ناوه‌كه‌ى به شێوه‌يه‌كى هه‌ڵه به لۆكس كالاس تۆمار كراوه، لێ هيچ شك له پابه‌ندبوونى ئه‌و پياوه به جيهاده‌وه‌ى تێدا نييه وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌رانى داعش تێبينيیان كردووه، لێ ئه‌مڕۆ، لۆكاس نكۆڵى ده‌كا كه به هيچ شێوه‌يه‌ك به‌شداريى له هيچ شه‌ڕێكدا كردبێ.
له كێسه‌كه‌ى "مارتين له‌مكه"دا، كه له‌حيمچييه‌كى ويلايه‌تى ساكسۆنى-ئانهالتى ئه‌ڵمانيايه، شايه‌ديى گرنگى له ئه‌ڵمانيا له‌سه‌ر دراوه. داعشێكى گه‌ڕاوه ده‌ڵێ: له‌مكه لێكۆڵه‌رێكى ده‌زگه‌ى هه‌واڵگريى داعش بووه. شايه‌دييه‌كى ديكه كه له به‌رده‌م پۆليسى ئه‌ڵمانيدا له‌سه‌ره وى دراوه ده‌ڵێ: وێنه‌يه‌كى له‌مكه هه‌يه كه جلكێكى ڕه‌شى داعشانه‌ى له‌به‌ر بووه و سه‌رى براكه‌ى په‌ڕاندووه. له‌مكه، كه چه‌ند ڕۆژێ له‌مه‌و به‌ر به خۆى و هاوسه‌ره‌كه‌يه‌وه، ليونۆرا، گيراوه، نكۆڵى له‌وه ده‌كا كه‌سێكى كوشتبێ يان ئازار و ئه‌شكه‌نجه‌ى كه‌سێكى دابێ، به‌ڵام دان به‌وه‌دا ده‌نێ كه به‌شێك بووه له داموده‌زگه‌ى تيرۆرى داعشدا. چه‌ند كه‌سێكى ديكه‌ى ئه‌ڵمانى، كرده‌وه هوڤييه‌كانى خۆيان له ڤيديۆى پرۆپاگه‌نده‌ئامێزدا، دۆكيومێنت كردووه. هێنانه‌وه‌ى لايه‌نگر و پشتيوانانى داعش بۆ ئه‌ڵمانيا، مه‌ترسیى تێدايه. زۆر له‌وان بوونه‌ته گه‌نده‌ڵ و هه‌ندێكيان شاره‌زايیى جه‌نگييان په‌يدا كردووه و هه‌ندێكيش دوچارى نه‌خۆشيى ده‌روونى هاتوون و له‌وانه‌يه ئه‌مه بۆ ئافره‌تانيش ڕاست بێ. به‌زه‌حمه‌ت ده‌كرێ بێژين داخوا ئه‌وانه پاش گه‌ڕانه‌وه بۆ ناو شارستانێتيى ڕۆژاوايى، چۆن ڕه‌فتار ده‌كه‌ن و ده‌جووڵێنه‌وه و هه‌ڵده‌كه‌ن. پێويسته به شێوه‌يه‌كى توند بخرێنه ژێر چاودێرييه‌وه و ئه‌مه‌یش پێويستى به كه‌س و كارمه‌ندى گرنگ و شاره‌زا هه‌يه و له بارى داراييیه‌وه گران ده‌كه‌وێ. تا ئێستاكه ژماره‌يه‌كى زۆر له سياسه‌تكاران گه‌يشتوونه‌ته ئه‌و قه‌ناعه‌ت و تێگه‌يشتنه، كه ئه‌ڵته‌رناتيڤێكى كه‌ميان له به‌رده‌مدا هه‌يه.
وه‌زيرى ناوخۆى ويلايه‌تى ڕاينى باكوور- وێستفاڵيا، هيربرت ڕيۆل ده‌ڵێ: "ئێمه ده‌بێ ئه‌و جيهادييانه‌ى له ده‌ره‌وه ڕاگيراون، بهێنينه‌وه ئه‌ڵمانيا، هيچ ڕێگه‌يه‌كى ديكه‌مان نييه" و "له‌وانه‌يه ئاسان نه‌بێ له بارى سياسييه‌وه پێوه‌ندييان پێوه بكرێ و ياريده‌ى ئه‌و په‌ڕگير و سه‌ره‌ڕۆيانه بدرێ كه جه‌نگيان دژى سيسته‌مى به‌هاكانى ئێمه كردووه، بگه‌ڕێنه‌وه ئه‌ڵمانيا"، لێ ئه‌و وه‌زيره به‌رده‌وام ده‌بێ و ده‌ڵێ: ئه‌گه‌ر ئه‌وان هاووڵاتیى ئه‌ڵمانيان، كه‌واته ناكرێ ڕێگه له هاتنه‌وه‌يان بگيرێ له‌وما كارێكى ژيرانه‌يه، هه‌ر له ئێستاوه خۆمان ساز و ئاماده بكه‌ين و هه‌م كاربه‌ده‌ستانى ئاسايش و هه‌م گه‌نجان و ئه‌وانه‌ى له بوارى كۆمه‌ڵايه‌تيدا كار ده‌كه‌ن، وه‌ئاگاتر بهێنينه‌وه."
شاره‌زاى ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست، گويدۆ شتاينبێرگ، كه له ئينيستيتۆى ئه‌ڵمانى بۆ كاروبارى نێوده‌وڵه‌تى و ئاسايش كار ده‌كا و باره‌گاى ئه‌و ئينيستيتۆيه له به‌رلينه، ده‌ڵێ: "كورد و ئه‌مريكا به‌شدارييه‌كى زۆريان له جه‌نگى دژ به داعشدا كردووه. له‌وما پێويسته ئه‌ڵمانيا گوێ له داواكارييه‌كانيان بگرێ و پشتيوانه ئه‌ڵمانه‌كانى داعش بهێنێته‌وه." ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌م هه‌نگاوه، هه‌نگاوێكى ناميللييانه‌یش بێ- ڕه‌نگه ده‌نگده‌ران زێتر له هه‌ڵبژاردنى ويلايه‌ته‌كاندا له ئه‌ڵمانياى ڕۆژهه‌ڵاتدا ته‌ريك ببنه‌وه- لێ هه‌نگاوێكى پێويسته و كاتيش به‌به‌ریيه‌وه نامينێ.
كاتى هاتووه ئه‌ڵمانيا هه‌نگاو بنێته‌وه
ڕه‌وشى باكوورى سووريا هه‌ستياره. ئه‌گه‌ر ئه‌مريكا له‌سه‌ر كشانه‌وه‌ى هێزه‌كانى خۆى، وه‌كوو ترامپ ده‌يه‌وێ و خواستى له‌سه‌ره، سوور بێ، ئيدى ڕوون نييه كه داخوا كورده‌كان ده‌توانن كۆنترۆڵى داعشه زيندانيكراوه‌كان بكه‌ن. به قسه‌ى "ئيرين ميهاليس"ى حزبى سه‌وزه‌كان، خه‌ته‌رێكى ڕاسته‌قينه هه‌يه كه هه‌ندێ له‌و چه‌كدارانه ئازاد بكرێن و "به‌بێ چاودێرى بگه‌نه‌وه ئه‌وروپا و ئه‌ڵمانيا و ده‌ست به چالاكى بكه‌ن" و، "ده‌بێ پێش به سيناريۆيه‌كى وه‌سا بگيرێ."
له ده‌سپێكدا، كورد بۆ به‌رگريكردن له خۆيان شه‌ڕى جيهادييه‌كانیان كرد. لێ پاش سه‌ركه‌وتن له شارى كۆبانێ له 2015دا و، چه‌ندين ناوچه‌ى ژێرده‌ستى داعشيان ڕزگار كرد، وه‌كوو هێزێكى ياريده‌ده‌رى ئه‌مريكا، بوون به هێزێكى پێويست. كورده‌كان [سووريا] جياواز له هه‌ندێ ميليشياى عێراقى دراوسێيان كه زۆربه‌ى جاران دواى لێكۆڵينه‌وه‌يه‌كى كورت و سه‌رپێیى داعشه‌كانيان كوشتووه، مامه‌ڵه‌يان له ته‌ك ديله‌كانى داعشدا كردووه. به‌پێچه‌وانه‌وه كورده‌كانى سووريا، داعشه پياوه‌كانيان له به‌نديخانه ناون و ژن و منداڵه‌كانيشيان هه‌وه‌ڵ جار له هه‌ندێ شوێنى تايبه‌تيى كامپه‌كانى په‌نابه‌ران داناوه و پاشان له 2018وه له چه‌ند سه‌نته‌رێكى گلدانه‌وه و ڕاگرتنيان كۆ كردوونه‌ته‌وه له ئه‌لمالكيیه‌ى باكوورى سووريا.
كورده‌كان بيريان كردۆته‌وه به زيندانيكردنى تيرۆريستان و خاووخێزانه‌كانيان، چاكه‌يه‌ك له‌گه‌ڵ جيهاندا ده‌كه‌ن. هه‌روا باوه‌ڕيان وايه كه ئه‌و زيندانييانه توانايه‌كى به‌سوودى ديپلۆماتييان پێ ده‌ده‌ن له هه‌وڵ و ته‌قه‌ڵڵای نێوده‌وڵه‌تيى خۆياندا بۆ داننان پێياندا. لێ له ڕاستيدا، بگره هيچ وڵاتێك حه‌زى لێ نه‌بووه توندڕه‌وه‌كانى خۆى، وه‌رگرێته‌وه. به‌پێچه‌وانه‌وه: ئێندۆنیزیاى لێ ده‌رچێ كه له هاوينى 2017دا ديپلۆماته‌كانى خۆى نارده ئه‌وێ بۆ بردنه‌وه‌ى دوو ئافره‌ت و منداڵه‌كانيان كه له كه‌مپێكى عه‌ين عيساى نزيك شارى ڕه‌قه بوون، كه‌چى هيچ وڵاتێكى ديكه هيچ هه‌وڵێكى بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ى هاووڵاتييه‌كانى خۆى نه‌داوه.
وه‌زيرى ده‌ره‌وه‌ى كاربگێڕیى ديفاكتۆى كوردى له سووريا، عه‌بدولكه‌ريم عومه‌ر، له ديمانه‌يه‌كدا له‌گه‌ڵ دێر شپيگل چه‌ند مانگێك له‌مه‌و به‌ر گوتى: "ئێمه به هه‌زاران كه‌سمان لێ چووه، زۆرێكيان له هه‌ڵمه‌تى گرتنى ئه‌و خه‌ڵكه‌دا گيانيان له‌ده‌ست داوه" و "ئێستا كاتى هاتووه ئه‌وروپا، ئه‌ڵمانيا هه‌نگاو هه‌ڵبێننه‌وه."
گه‌ڕاندنه‌وه‌ى كارلا
هه‌ندێ لايه‌نگرى پێشووى "خه‌لافه‌ت"، پاش ئه‌وه‌ى له ڕێزه‌كانى داعش هه‌ڵاتوون، بۆ ماوه‌ى دوو ساڵ و نيوه له كه‌مپه‌كانى نزيك سنوورى توركيا گيريان خواردووه. كه‌سوكارى ئه‌وانه له ئه‌ڵمانيا چه‌ند باره پێيان ڕاگه‌يه‌نراوه كه ده‌بێ چاوه‌ڕوانى ده‌سه‌ڵاتدارانى توركيا بكه‌ن كه ڕێگه به‌و كه‌سانه بدا بچنه ناو خاكى توركياوه، لێ تا ئێستا هيچ شتێ نه‌بووه. وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌ڵمانيا ده‌ڵێ، ئێستاكه ناتوانێ "خزمه‌تگوزاریى خواسايى پێشكه‌ش به هاووڵاتييه ئه‌ڵمانه‌كانى خۆى له سووريا بكا"، بێ ڕه‌چاوكردنى كه داخوا چ تۆمه‌تێكيان ڕووبه‌ڕوو ده‌كرێته‌وه. باڵیۆزخانه‌ى ئه‌ڵمانى چه‌ند ساڵێكه له‌و وڵاته داخراوه. وه‌زاره‌ت ده‌ڵێ "له‌گوينه ئه‌مه بۆ كه‌سوكارى ئه‌وانه ناخۆش و بێئومێدى بێ"، به‌ڵام هه‌نووكه ناكرێ هيچ شتێكيان بۆ بكرێ. له‌به‌ر ئه‌و هۆيه، زۆر له‌و خاووخێزانانه له خۆيانه‌وه، له‌و كه‌مپانه ده‌رچوون.
ئه‌و هه‌واڵانه‌ى به ماوه‌يه‌كى كورت پێش جه‌ژنى كريسمه‌س له ڕێگه‌ى واتسئاپه‌وه گه‌يشتنه جۆزفين شتاينهاوه‌ر و دونيايان لێ وێك هێنايه‌وه. كچه‌كه‌ى له سوورياوه بۆى نووسيوه: "هه‌لۆ ماما، من ده‌زانم كه ده‌مه‌وێ چ بڵێم و ده‌بێ به‌رگه‌ى بگرم." زێتر له پێش سێ ساڵ، ئه‌و ئافره‌ته، كارلا، كه ئێسته ته‌مه‌نى 31 ساڵه، به خۆى و سێ منداڵه‌وه چووه‌ته ناو داعش و، مێرد و دايكى خۆى له شارى "ئۆبه‌رهاوزن"ى ئه‌ڵمانيا جێ هێشتووه. بۆ ماوه‌يه‌كى درێژ، هيچ ده‌نگوباسێكى نه‌بووه. كارلا نووسيويه: ئه‌و ماڵه‌ى كه كارلا و مێرده تازه‌كه‌ى- چه‌كدارێكى داعش بووه- و منداڵه‌كانى تێدا ژياوه، به‌ر له هه‌فته‌يه‌ك به‌به‌ر بۆمب كه‌وتووه. كوڕه ته‌مه‌ن 9 ساڵه‌كه‌ى گيانى له‌ده‌ست داوه. "ئينشائه‌ڵڵا"، خودا خواستى له‌سه‌ر بووه كه مردنه‌كه‌ى "خێرا و بێ ئازار و ژان بێ". كچه‌كانى به‌ر نه‌كه‌وتوون و ڕزگاريان بووه، لێ ئێستاكه پاره‌ى پێويسته بۆ ڕاكردن و داووده‌رمان.
جۆزفين شتاينهاوه‌ر ده‌يه‌وێ ياريده‌ى كچه‌كه‌ى بدات. دايكه له‌گه‌ڵ شووه ئه‌ڵمانه‌كه‌ى كارلا، به فڕۆكه چوونه‌ته توركيا، له كاتێكدا كه كچه‌كه‌ى له هه‌وڵى ئه‌وه‌دا بووه به يارمه‌تيى قاچاخچييه‌كى سوورى، له سنوور بپه‌ڕێته‌وه، لێ له برى ئه‌وه‌ى بگاته ناو خاكى توركيا، له ناوچه‌يه‌كى سه‌ر سنوورى نێوان توركيا- سووريا خۆى و كچه‌كانى گيريان خواردووه و پلانه‌كه بۆ په‌ڕينه‌وه له سنوور به يارمه‌تيى ده‌زگه‌ى هه‌واڵگريى نهێنیى توركى سه‌رى نه‌گرتووه و، ئێستاكه كارلا و منداڵه‌كانى له خێوه‌تگه‌يه‌كدا له شارى ئه‌عزازى سووريا كه له لايه‌ن توركياوه كۆنترۆڵ كراوه، ده‌ژى. له‌وێ كه چه‌ند كيلۆمه‌ترێك له سنوور دووره، ده‌بێ چاوه‌ڕوان بن و بمێننه‌وه. هه‌رچى شووه داعشه‌كه‌ى كارلايه، له لايه‌ن سه‌ربازه‌كانى توركياوه، خراوه‌ته زيندانه‌وه.
هاوسه‌ره ئه‌ڵمانييه‌كه‌ى كارلا و باوكى كچه‌كان ده‌ڵێ: "من له به‌رى توركياوه ڕاوه‌ستاوم و ده‌زانم: هه‌ر دوو منداڵه‌كانم كه قورتاريان بووه، زۆرم لێ نزيكن" و "هێشتا ناتوانم له‌هامێزيان بگرم." ڕۆژانه به ته‌له‌فۆن له‌گه‌ڵ كچه 7 ساڵ و كچه 9 ساڵه‌كه‌يدا، قسان ده‌كا.
جۆزفين شتاينهاوه‌ر له پێوه‌نديدايه له‌گه‌ڵ باڵیۆزخانه‌ى ئه‌ڵمانيا له ئانكارا و بێئه‌ژمار "ئيمێل"ى نووسيوه و ده‌ڵێ: «باڵیۆزخانه هيچ ياريده‌يه‌كى نه‌داوه." جۆزفين ده‌ڵێ: ده‌بێ كارلا و كچه‌كانى به‌په‌له له سووريا بێنه قورتاركردن و "پێويست ناكا كه‌س ترسى لێيان هه‌بێ." خۆ كارلا به پشتێنێكى خۆكوژييه‌وه ناگه‌ڕێ و ناسووڕێته‌وه و، پێى گوتووم كه هه‌رگيز به‌شداريى هيچ شه‌ڕێكى نه‌كردووه. داواكاره گشتييه‌كان له دويسبۆرگ له‌و ئافره‌ته گه‌نجه ده‌كۆڵنه‌وه كه گومانى تيرۆرى له‌سه‌ره. ده‌مێنێته‌وه كه داخوا ئه‌و داواكاره گشتييانه ده‌توانن به‌ڵگه‌ى پێويستى له‌سه‌ر كۆ بكه‌نه‌وه.
چه‌ند ڕۆژێك له‌مه‌و به‌ر، كارلا ئيمێلێكى له كامپه‌كه‌وه بۆ باڵیۆزخانه‌ى ئه‌ڵمانيا ناردووه، كه مشك به‌سه‌ر ته‌ختى خه‌وتنيان كه‌وتووه و، نووسيويه: كچه‌كانى نه‌خۆش كه‌وتوون. كاربه‌ده‌ستێكى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه ڕۆژێك پاشتر وه‌ڵامى داوه‌ته‌وه كه حكوومه‌ت به دواى ڕێگه‌چاره‌يه‌كدا بۆ ده‌رچوونيان له‌وێ ده‌گه‌ڕێ.
خه‌ڵكێكى هه‌ره خه‌ته‌ر له جيهاندا
ته‌نانه‌ت پاش تويته هه‌ڕه‌شه‌ئامێزه‌كه‌ى ترامپيش، زۆر له وڵاتانى يه‌كێتيى ئه‌وروپى هێشتا ئه‌وه ڕه‌ت ده‌كه‌نه‌وه كه هاووڵاتييه ئه‌وروپيیه‌كانى خۆيان كه چووبوونه ناو داعش، وه‌ربگرنه‌وه. كه‌سێكى نزيك له سه‌رۆكوه‌زيرانى دانيمارك ده‌ڵێ: "ئێمه له‌باره‌ى كه‌سانێكه‌وه قسه ده‌كه‌ين كه خه‌ڵكێكى هه‌ره خه‌ته‌رن له جيهاندا و نامانه‌وێ وه‌ريان بگرينه‌وه."
ئيتاڵيایش، به‌پارێزه كه داخوا ڕێگه‌ى گه‌ڕانه‌وه‌ى پشتيوانانى داعش بۆ وڵاته‌كه‌ى بدات، ته‌نانه‌ت بريتانيا هه‌فته‌ى ڕۆيى، ڕه‌گه‌زنامه‌ى له پشتيوانێكى ته‌مه‌ن 19 ساڵه‌ى داعش وه‌رگرته‌وه بۆ ڕێگه‌گرتن له گه‌ڕانه‌وه‌ى ئه‌و ئافره‌ته بۆ وڵاته‌كه‌ى. [ئه‌و ئافره‌ته ناوى "شه‌يما بيجوم"ه، كه بريتانياى جێ هێشتووه و چۆته ناو داعش له سووريا، ته‌مه‌نى 15 ساڵان بووه و له‌وێ شووى كردووه و تازه مناڵێكى بووه].
ئه‌ليكساندا كوته‌ى و ئه‌لشافيعى ئه‌لشێخ [ئه‌و دوو داعشه بيانييه له كانوونى دووه‌مى 2018وه له لايه‌ن كورده‌كانه‌وه له باكوورى سووريا گيراون] كه گومانى ئه‌ندامێتى له گرووپێكى داعشيان لێ ده‌كرێ كه سه‌رى به‌بارمته‌گيراوه ڕۆژاوايیيه‌كانيان بڕيوه، ڕه‌گه‌زنامه‌ى بريتانييان لێ وه‌رگيرايه‌وه- و چاوه‌ڕوان ده‌كرێ ڕاده‌ستى ئه‌مريكا بكرێن. له هه‌نگاوێكى بێپێشينه‌دا، وه‌زيرى ناوخۆى بريتانيا، ساجيد جاڤيد، ته‌نانه‌ت ئه‌مريكييه‌كانى دڵنيا كردۆته‌وه كه بريتانيا گه‌ره‌نتیى ئه‌وه نادا كه ئه‌و دووانه له‌سێداره نه‌درێن. هه‌ردووكيان نكوڵييان له‌وه كردووه هه‌رگيز وه‌كوو سه‌ربڕ و جه‌للاد كاريان بۆ داعش كردبێ.
ئه‌ڵمانيایش له وتووێژدايه كه داخوا ڕه‌گه‌زنامه له هاووڵاتييه داعشييه‌كانى خۆى وه‌رگرێته‌وه تا ڕێگه له گه‌ڕانه‌وه‌يان بۆ وڵات بگرێ. به قسه‌ى فرانك شوركۆف، كه شاره‌زايه‌كى یاساى نێوده‌وڵه‌تييه له گۆتنگن، ئه‌وه ڕێگه‌ى تێ ناچێ و نابێ ئه‌گه‌ر كه‌سێك ته‌نيا ڕه‌گه‌زنامه‌ى ئه‌ڵمانیى هه‌بێ. واته ده‌ستوورى ئه‌ڵمانى ڕێگه نادا هيچ كه‌سێك بێ ڕه‌گه‌زنامه بێ. هه‌رچه‌ند ئه‌وه چيرۆكێكى سه‌خت و دژواره، بۆ ئه‌و داعشانه‌ى هه‌ڵگرى دوو ڕه‌گه‌زنامه‌ن، شوركۆف ده‌ڵێ: له‌وانه‌يه لێكدانه‌وه‌يه‌كى توند و به‌رته‌سكى یاسا، ڕێگه به ئه‌ڵمانيا بدات پاسه‌پۆرته ئه‌ڵمانييه‌كانى ئه‌و كه‌سانه هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه كه دوو ڕه‌گه‌زنامه‌يان هه‌يه. بێ له‌وه‌یش، ئه‌و شاره‌زايه ده‌ڵێ، كه ئه‌و داعشانه به جه‌نگان له پێناو ڕژێمێكى ديفاكتۆى داعشدا، نكوڵييان له ئه‌ڵمانيبوونى خۆيان كردووه.
پلانێكى هاوشێوه له ڕێككه‌وتننامه‌ى هاوپه‌يمانێتیى حكوومه‌تى ئێسته‌ى ئه‌ڵمانيادا هه‌يه، وێڕاى كه ورده‌كارييه‌كانى ئه‌و ڕێككه‌وتننامه‌يه ناكۆكييان له‌سه‌ره. وه‌زيرى دادى ئه‌ڵمانيا، بێرلى، ده‌ڵێ: "ده‌بێ له ئايينده‌دا بكرێ و بشێ ڕه‌گه‌زنامه‌ى ئه‌ڵمانى له‌و كه‌سانه وه‌ربگيرێته‌وه كه دوو ڕه‌گه‌زنامه‌يان هه‌يه و له كار و كرده‌ى دوژمنكارانه‌ى ميليشيايه‌كى تيرۆريستى له ده‌ره‌وه‌ى ئه‌ڵمانيا گلاون." له نۆڤه‌مبه‌رى ڕابردووه‌وه، یاسایه‌ك له لايه‌ن وه‌زيرى ناوخۆ، هۆرست سيهۆفه‌ره‌وه خراوه‌ته به‌رده‌م وه‌زاره‌تى داد بۆ چاوگێڕانه‌وه. "ڕوونه كه ئێمه چاره‌سه‌رگه‌لێكى وامان ده‌وێ كه له‌گه‌ڵ ده‌ستوورى ئێمه و حوكمى یاسادا بگونجێ و ته‌با بێ."
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یشدا، یاسا به "اثر رجعي" جێبه‌جێ ناكرێ و وێده‌چێ ته‌نيا به‌سه‌ر ئه‌و چه‌كدارانه‌دا جێبه‌جێ بكرێ كه له ئايينده‌دا ده‌چنه ڕێزى ميليشيا تيرۆريسته‌كانه‌وه. به‌م مانايه، ئه‌م یاسایه چاره‌سه‌رى گرفته‌كانى ئێسته ناكات. له‌وما ئه‌و تێگه‌يشتنه هێواش هێواش جێگه‌ى خۆى له به‌رلين ده‌كاته‌وه كه ده‌بێ ئه‌ڵمانيا شتێ به شتێ بكا بۆ ئه‌و هاووڵاتييانه‌ى كه هه‌نووكه له باكوورى سووريادا ڕاگيراون. وه‌زيرى ناوخۆى ساكسۆنياى ژێرى، بۆريس پيستۆريۆس ده‌ڵێ: "له بارى سياسييه‌وه، كه‌س نايه‌وێ پشتيوانانى داعش وه‌رگرێته‌وه. له‌بارى یاساييیه‌وه، ئه‌ڵمانيا پابه‌نده كه هاووڵاتييه‌كانى خۆى وه‌ربگرێته‌وه" و "ئێمه‌یش داواى گه‌ڕانه‌وه‌ى هاووڵاتيانى خۆمان له ده‌وڵه‌تانى ديكه‌دا ده‌كه‌ينه‌وه، كاتێ كه ئێمه هاووڵاتيانى ئه‌وان ده‌نێرينه‌وه وڵاتى خۆيان." ده‌بێ ئه‌وانه‌ى تۆمه‌تيان خراوه‌ته پاڵ، كارڕايیى پێويستيان له‌گه‌ڵدا بكرێ نه‌ك له "سه‌نته‌رێكى نائاسايیى ڕاگرتن و به‌ندكردن وه‌ك ئه‌وه‌ى گوانتانامۆ."
حكوومه‌تى ئه‌ڵمانيا به دواى ئه‌وه‌دا ده‌گه‌ڕێ كه چۆن بتوانێ چه‌كداره داعشه ئه‌ڵمانه‌كان بگه‌ڕێنێته‌وه وڵات و بگوازێته‌وه. ئه‌وان هه‌موو پێكه‌وه ناگه‌ڕێنرێنه‌وه وڵات، به‌ڵكه ده‌بێ شه‌ڕكه‌ره‌كانى داعش يه‌ك يه‌كه، يان به گرووپى بچووك بهێندرێنه‌وه ئه‌ڵمانيا، وه‌كوو فه‌ڕه‌نسييه‌كان. بۆ ماوه‌يه‌كى درێژ، پاريس له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا بووه كه ده‌بێ جيهادييه‌كانى فه‌ڕه‌نسا له ده‌ره‌وه‌ى فه‌ڕه‌نسادا دادگه‌يى بكرێن، لێ ئێستاكه، به يارمه‌تيى ئه‌مريكييه‌كان، ده‌وروبه‌رى 50 كه‌س له پشتيوانانى داعش و مناڵه‌كانيان، له‌وانه‌يه به گرووپى بچووك بچووك ڕاده‌ستى فه‌ڕه‌نسا بكرێنه‌وه. هه‌ڕه‌شه‌ى كشانه‌وه‌ى له‌گوينه‌ى هێزه‌كانى ئه‌مريكا و ئه‌و بێسه‌روبه‌رييه‌ى كه له دواى ئه‌و كشانه‌وه‌يه‌دا دێته دى، به‌سن كه فه‌ڕه‌نسا بكه‌وێته خۆ.
له ڕوانگه‌يه‌كى ئه‌ڵمانييه‌وه، كارێكى به‌جێ و نموونه‌يه كه ديل و زيندانييه‌كان له ڕێگه‌ى سنووره‌وه بهێنرێنه هه‌ولێر، له عێراقدا و له‌وێ ئۆفيسه‌ره‌كانى پۆليسى ئه‌ڵمانى له باڵیۆزخانه‌ى ئه‌ڵمانى لێكۆڵينه‌وه‌يان له‌گه‌ڵدا بكه‌ن. لێپرسينه‌وه له لايه‌ن ده‌زگه‌ى هه‌واڵگريى ئه‌ڵمانييه‌وه، به‌گوێره‌ى یاساى ئه‌ڵمانى، به‌س نييه بۆ تاوانباركردن. له كێسى جينايه‌تكاريدا، بنه‌ماگه‌لێكى توند دێنه پێڕه‌وكردن- له‌وانه ده‌بێ كه‌سێكى تۆمه‌تپێكراو پێى ڕابگه‌يه‌ندرێ كه هيچ ئيلتيزامێكيان له‌سه‌ر نييه كه ددان به تاوانبارێتیى خۆياندا بنێن. به‌ڵام گواستنه‌وه‌ى زيندانييان له ڕێگه‌ى عێراقه‌وه تاقه ڕێگه‌يه‌كى شياوه ئه‌گه‌ر حكوومه‌تى به‌غدا چه‌كداره بيانييه‌كان نه‌داته دادگه‌كانى عێراقى كه حوكمكردن به له‌سێداره‌دان ئه‌گه‌رێكى ڕوون و ئاشكرايه.
كاربه‌ده‌سته ته‌مبه‌ڵه‌كان
باوكى ديرك پى. له شتۆتگارت چه‌ند مانگێكه داكۆكى له گواستنه‌وه‌ى كوڕه‌كه‌ى بۆ ئه‌ڵمانيا ده‌كا. ئه‌و بێئومێدیى خۆى نه‌شاردووه‌ته‌وه؛ تۆمه‌ت ده‌خاته پاڵ كاربه‌ده‌ستانى ئه‌ڵمانى كه ته‌مبه‌ڵن. باوكى پى. كه وێنه‌گرێكى پێشووى بوارى ڕۆژنامه‌گه‌رييه، هێشتا تێ ناگات له‌به‌ر چ كوڕه‌كه‌ى چووه‌ته ناو ده‌وڵه‌تى ئيسلامييه‌وه. به لاى ئه‌وه‌وه، تيرۆريستان "گێل و ده‌به‌نگى ترسنۆكن." ئه‌و ده‌زانێ كه كوڕه‌كه‌ى، ئه‌وه‌ى به‌سه‌ره خۆدا هێناوه، لێ هێشتا هه‌ر چى له‌ده‌ست بێ، بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ى كوڕه‌كه‌ى بۆ ئه‌ڵمانيا ده‌كا و ئاخر ئه‌و هێشتا كوڕى ئێمه‌يه. چ واى له ديرك پى كردووه بچێته لاى داعش، خويا نييه. ديرك پى كه‌وشدرووێكى پرۆفيشناڵ بووه بۆ خه‌ڵكى سه‌قه‌ت و به هه‌واڵنێرانى ڕاگه‌ياندووه كه هه‌رگيز شه‌ڕى نه‌كردووه، به‌ڵام ده‌ست و پێى ده‌سكردى بۆ ئه‌و كه‌سانه دروست كردووه كه بريندار بوون. كورده‌كان له لايه‌كى ديكه‌وه، باوه‌ڕيان وايه كه ديركيش له كار و كرده‌ى دڕندانه گلاوه.
باوكى ئه‌و كوڕه توانيويه هه‌ندێ هاريكاريى گرنگى یاسایى بكرێ و وه‌زيرى دادى پێشوو، هێرتا داوبله‌ر گملين، به‌كار بهێنێ. ئه‌و خانمه‌یش بڕواى وايه كه ده‌كرێ ديرك پى بگه‌ڕێندرێته‌وه ئه‌ڵمانيا و ده‌سه‌ڵاتى دادوه‌ريى ئه‌ڵمانيا چاو له كێسه‌كه‌ى بكات. لێ شتێك هه‌يه كه ئه‌و كێسه زۆرتر ده‌ئاڵۆزكێنێ: ديرك پى كاتێ له ناوچه‌كانى بنده‌ستى داعش بووه هاوسه‌رگيریى كردووه و منداڵێكى هه‌يه. چ له‌و منداڵه و دايكى ده‌كرێ، ئه‌گه‌ر ديرك ڕه‌وانه‌ى ئه‌ڵمانيا بكرێته‌وه، ئه‌و پرسه ڕوون نييه. ژنه‌كه خه‌ڵكى سووريايه و- به‌پێى یاساى ئه‌ڵمانييش هاوسه‌رگيريى ئه‌و دووانه بێبنه‌ما و به‌تاڵه.
سه‌رچاوه: