 |
2016-12-05
ڕۆڵى ئافرەت لە ئابووریدا
نووسینی: ئەفیفا ویتنبرگ و ئەلیسون میتلاند
وه‌رگێڕانی له عه‌ره‌بییه‌وه: چرا عومه‌ر
ئەم پەرتووکە (ڕۆڵى ئافرەت لە ئابووری) ئاڕاستەى ئەم کۆمپانیایانە کراوە کە پەیوەندیدارن بە بوارى "ئابووریى ئافرەت"ەوە، بەو پێیەى ئافرەت نیوەى بازاڕ پێک دەهێنێت و سەرچاوەى زۆربەى داهێنانەکانە. ٨٠%ی ئه‌و کاڵایانه‌ی که به زۆریی به کار ده‌هێنرێن، ئافره‌ت بڕیاریان له‌سه‌ر ده‌ده‌ن. هەروەها ، باس لە کۆمەڵێک دەرفەتى جیاواز دەکات بۆ ئافرەتان و، ئەو پاڵنەرانەى کە لە شوێنى کارو بازاڕدا، هانى ئافرەتان دەدەن.
په‌رتووکه‌که باس له‌و هۆکارانە دەکات لە ڕێگەیەوە کۆمپانیاکان بتوانن خۆیان لەگەڵ پێداویستییەکانى ئافرەت بگونجێنن و باشترین ژینگەى کارکردنیان بۆ دروست بکەن، تاکوو لە زۆربەى چالاکییەکاندا کاریگەرییان لە سەدەى بیست و یەکدا هەبێت. ئەم پەرتووکە دەبێتە ڕێبەرێکى ڕێنیشاندەر بۆ بەڕێوەبەرى کۆمپانیاکان و دامەزراوەکان، چۆنیەتیى بەرەوپێشچوون و گەشەکردن لە ڕێگەى پشتبەستن بە هێزى تەواوى پیاوان و ئافرەتان ڕوون دەکاتەوە، هەروەها باس لە هۆکارى شکستهێنانى زۆربەى تێڕوانینەکان سەبارەت بە کێشەى جێندەر دەکات.
ئەم تێڕوانینانە دەخاتە ڕوو، کە باس لە پێویستیی کارکردنى پیاوان و ئافرەتان دەکەن بەیەکسانى، ڕا و بۆچوونى سەرکردە گەورەکان لە جیهانى کار و کۆمپانیاکان لەبارەى کێشەى جێندەر دەخاتە ڕوو، وەکوو "نیال قیزجیرالد" بریکارى ڕۆیته‌رز، "کارلوس" لە کۆمپانیاى ڕینو و "ئان ملکاوى" لە کۆمپانیاى زیروکس.
ئابووریى ئافرەت:
نووسەرانى ئەم پەرتووکە، باس لەو شۆڕشە ئابوورییە دەکەن کە ئافرەتانی پێشکەوتوو هەڵیان گیرساندووە و تواناى زۆر بەرزیان دەخاتە ڕوو، کە هیچ چالاکییەکى بازرگانى، یان کۆمپانیایەک ناتوانێت ئەم توانایە پشتگوێ بخات؛ ئەو ئافرەتانەی کە چوونەتە ناو بوارى فێرکردن و کارکردنەوە.
لە ئێستادا، ئەم بەشداریکردنەى ئافرەت لە بوارى ئابوورى، سیاسى و کۆمەڵایەتیدا دەرکەوتووە و، بە شێوەیەکه ئەمڕۆ شوێنى ئافرەت و ژمارەکەى لە کۆمپانیاکان و شوێنى کارکردن و دەزگه‌کانى حکوومەتدا، بە پێوەرى تەندروستى و گەشەکردنى ئابوورى دادەنرێت.
کۆڕبه‌ندی ئابووریى جیهانى لە کۆنگرەى داڤوس که ساڵانه ده‌به‌سترێ، راپۆرتی ساڵانه‌ی هه‌یه له‌سه‌ر به‌ره‌و پێشه‌وه‌چوونی ئافره‌ت له بواری ئابووری، ئه‌م راستییه‌ی پشتراست کردووه‌ته‌وه، که ئافره‌ت پێوه‌رە.
بە ڕاى هەردوو نووسەرانى ئەم پەرتووکە، کێشەى جێندەر لە ئێستادا کێشەیەکى تایبەت بە ئافرەتان نییە، بەڵکوو پەیوەندارە بە کارە بازرگانییەکانەوە. لاى هەر کۆمپانیایەک پاڵنەرى ئابوورى، وا دەکات کە کێشەى جێندەر فەرامۆش بکات، بۆ نموونە کۆمپانیاکان یان خاوەن کارەکان جەخت لەسەر کارمەندى لێهاتوو دەکەنەوە، واتە بەهرەمەندى و لێهاتوویى، بۆتە گرنگترین داواکارى لە جیهاندا بۆ دەستکەوتنى هەلى کار، چونکە لە کاتى نەبوونیدا، مەترسییەکى گەورە دروست دەکات. لێهاتوویى، بەپێى گۆڤارى "هارڤرد بزنس"، بۆتە گرنگترین داواکارى، لە کاتێکدا کە بەدەگمەن دەست دەکەوێ؛ بۆیە کۆمپانیاکان لە هەر مەرجێکى تر زیاتر ڕکابەریى لەسەر دەکەن و، پشتى تەواوى پێ دەبەستن.
هەروەها، بوونى تیمێکى سەرکەوتوو و تەندروست، کە کۆمپانیایەک بەڕێوە دەبەن؛ مانا‌ی ئه‌وه‌یه که ئه‌و تیمه بتوانن له ژینگه‌ی کارکردندا گۆڕانکاریی فره‌ڕه‌نگی دروست بکه‌ن .
توێژینەوەیەکى ئەمریکى دەری خستووە ئەو کۆمپانیایەى کە تیمى بەڕێوەبردنەکەى، ژمارەیەکى بەرچاو لە ئافرەتان لەخۆ دەگرێت، لە جێبه‌جێکردنی کارەکانیاندا سەرکەوتنى زیاتر و بەرچاوتریان بەخۆیانەوە بینیوە. هەروەها ئەو بازاڕکردنەى کە ئافرەتان تیایدا ئامانجن، جیاوازترە لە بازاڕەکانى تر، بۆ نموونە ئەو بازاڕەى تایبەتە بە کەلوپەلى ئافرەتان، بە دڵنیایییەوە ئافرەتانیش دەتوانن باشتر بەڕێوەى ببەن. نووسەران تێبینیى ئەوەیشیان کردووە ئەو ئافرەتانەى کە لە ئێستادا ڕۆڵیان هەیە، زۆرینەیان دەرچووانى زانکۆن، کە لە ئێستادا دەرچووانى زانکۆ زیاتر ئافرەتانن و ڕێژەیان دووبارە لە پیاوان لە بەدەستهێنانى بڕوانامەى ماستەر و دکتۆرادا، زیاتر دەبێت. ئەو توێژینەوانەى ئافرەتان ئەنجامى دەدەن لە ئاستێکى زۆر بەرز و ئەکادیمیدان، بەم پێیە، دەبێت سەرکەوتنى ئافرەتان لە فێربوون و کارکردنیان لە کۆمپانیاکاندا، پشتى گەورەى پێ ببەسترێت و، پشکى گەورەى لە سەرکردایەتى و بەڕێوەبردندا پێ بدرێت.
ئەوەى کە بۆتە ڕێگر لە بەردەم کارکردنى ئافرەتان ئەوەیە کە، زۆربەى ئافرەتان لە دواى ساڵانێک لە کارکردن، دەست لەکار دەکێشنەوە بۆ ئەوەى کاتى خۆیان بە خێزانەکانیان ببەخشن و، هەروەها هۆکارى تریش دەبنە ڕێگر لە بەردەم ئافرەتاندا. بۆیە، نووسەران شیکردنەوەیان بۆ ئەم هۆکارانە کردووە و بۆیان دەرکەوتووە کە زۆربەى ئافرەتان دوای ساڵانێکی زۆر له کارکردن به هۆی پێشنه‌که‌وتنیان له کاردا، واته بە هۆى پلەبەرزنەبوونەوەیان و نەگۆڕینی پۆستەکانیان وازیان لە کارکردن هێناوه، کەمتر بە هۆکارى خێزانییەوە وازیان هێناوە.
بازاڕ و ئەوەى کۆمپانیاکان دەتوانن بیکەن:
هەردوو نووسەران ئاماژەیان بە کۆمەڵێک پەرتووک کردووە کە لەم ساڵانەى دواییدا بڵاو بوونەتەوە، وەکوو پەرتووکى "بازاڕکردن بۆ ئافرەتان" لە نووسینى "مارتى بارلینا" و، کۆمەڵێک پەرتووکى ترى پەیوەندیدار بە داهاتووى ئافرەتان لە بازاڕ و پێشکەوتنیان لەم بوارەدا.
بانکەکان ژمارەیەکى زۆرى ئافرەتان لەخۆ دەگرن. لە ڕاپۆرتێکدا بە ناونیشانى "کارکردنى ئافرەتان لە بانکەکان"، كه لە ساڵى 2007 بڵاو بۆتەوە، دامەزراوەى "داتا مونیتۆر" ئاماژە بەوە دەکات کە لە ویلایەتە یەکگرتووەکانى ئەمریکا، ئافرەتان مامەڵە بە بڕێکى گەورەى پارە دەکەن کە دەگاتە (22) تریلیۆن دۆلار. لە ئێستادا ژمارەى ئافرەتانى ملیۆنێر، کە تەمەنیان لە نێوان 18-44 ساڵیدایە، لە ژمارەى پیاوانى ملیۆنێر زیاتر بووە.
نووسەران وایان پێ باشه کە شێوازى ئافرەتان لە سەرکرادیەتى و بەڕێوەبردندا، لە شێوازى پیاوان جیاواز بێت. تێبینى کراوە ئەو کۆمپانیایانەى کە لە لایەن پیاوان و ئافرەتانه‌وه بەڕێوە دەبردرێت، جیاوازە لەو کۆمپانیایانەى کە تەنیا پیاوان بەڕێوەى دەبەن. لە توێژینەوەیەکى دامەزراوەى "کاتالیست"دا هاتووە: "هیچ مەترسییەک لەسەر پیاوان نییە، ئەگەر هات و ئافرەتان سەرکردایەتییان گرتە دەست؛ دەکرێت ژمارەى ئافرەتان زیاد بکرێت، بەبێ ئەوەى پیاوان دوور بخرێنەوە."
جێبەجێکردنى سەرکەوتوو بۆ بەشداریکردنى ئافرەتان:
نووسەران پێشنیارێکى ستراتیژى بۆ بەشداریکردنى ئافرەتان دادەنێن، کە پشکى یەکسان بەر پیاوان و ئافرەتان دەکەوێت: لە ڕێگەى پێکهێنانى تیمى بەڕێوەبردن لە پیاوان و ئافرەتان، ڕێپێدانى کارمەندان بە دەربڕینى ناڕەزایییەکان، دانانى کێشەى جێندەر بە کێشەیەکى بازرگانى، نەک کێشەیەکى تایبەت بە ئافرەتان، هەوڵدان بۆ ڕوودانى گۆڕانکارى، کارکردن بۆ بەدەستهێنانى بودجەیەک، نەک تەنیا پشت بەو سەرچاوەی داهاتانه ببەسترێت، کە لە لایەن خۆبەخشەکانەوە دێت.
لە توێژینوەیەکى "تى ئیس بى"، کە گرووپێکى بانکییە لە وڵاتى بریتانیا، ڕێژەى ئافرەت تێیدا دەگاتە لە سەدا شەست و سێ، ئەویش بە هۆى هەبوونى کۆمەڵێک پره‌نسیپەوە، لەوانە (دامەزراندن بەڕوونى و ئاشکرایى، پلاندانان بۆ گۆڕانکارییەکان، دانانى پێوەرەکان، بەرنامەدانان بۆ داهێنان و نوێکارییەکان.) بەڵام، دەکرێت بڵێین کلیلى سەرەکى بۆ بەشداریکردنى ئافرەتان، بریتى بێت لە ڕۆشنبیرى و لێهاتوویى. کاتێک کۆمپانیایەک سوود لە تواناکانى نیوەى کۆمەڵگەکەى وەرناگرێت، ئەوە بێ گومان لە دەرەنجامى کارەکانى، هەر خۆى زەرەرمەند دەبێت.
هەروەها زۆریى ژمارەى پیر و، کەمیى منداڵبوون، دوو کێشەى مەترسیدارن بۆ ئابووریى جیهان، بەتایبەتى لە وڵاتانى پێشکەوتوودا؛ چونکە، زیادبوونى ژمارەى منداڵبوون، بەدڵنیایییەوە ڕێژەى بەشداریکردنى ئافرەتان لە کارکردن کەم دەکاتەوە. بەڵام، ڕا و بۆچوونى هەردوو نووسه‌ران پێچەوانەى ئەمەیە. ئەوان بڕوایان وایە کە گەشەکردنى ئابوورى، بە پشتبەستن به کارامەیى و لێهاتووییى ئافرەتان، شان بە شانى زیادبوونى ژمارەى دانیشتووان دەڕوات.
ڕاپۆرتى یەکێتیى ئەوروپا، لەسەر ئەو وڵاتانەى کە سیاسەتى کارکردن بە پێگەیشتنى خێزانەوە دەبەستنەوە لە بوارى ره‌خساندنی هەلى کارکردنى یەکسان بۆ پیاوان و ئافرەتان، کاتێک که مۆڵه‌تی دایکایه‌تی ده‌که‌ن به یه‌کێک له مافه‌کانی ئافره‌تی کارکه‌ر، ئه‌وا ده‌بنه باشترین وڵات له بواری گه‌شه‌ی ئابووریدا، چونکە ئافرەت ناچار نابێت لە نێوان کارکردن و خێزاندا یەکێکیان هەڵبژێرێت.
هەروەها نووسەرانى ئەم پەرتووکە، بەراوردێکیان لە نێوان فەڕنسا و ئەڵمانیادا کردووە، کە دوو هەڵوێستى جیاوازیان هەیە. فەڕەنسا، بەرزترین ڕێژەى منداڵبوونى لە یەکێتیى ئەوروپا تۆمار کردووە، بەپێچەوانەوە، ئەڵمانیا کەمترین؛ لە کاتێكدا فەڕەنسا، لە بەشداریکردنى ئافرەت لە جیهانى کارکردندا بەرزترین ڕێژە تۆمار دەکات، بەڵام ئەڵمانیا کەمترین ڕێژە تۆمار دەکات.
تێگەیشتنى ئافرەتان:
نووسەران لەم بەشەدا جەخت لەو هۆکارانە دەکەنەوە، کە ئافرەتان بۆ جیهانى کارکردن لە کۆمپانیاکان ڕادەکێشن. لێرەدا ئافرەتان، پێویستییان بە پاڵپشت و هاندانە، نەک بەلاوەنانیان. لە توێژینەوەکاندا دەرکەوتووە کە ئافرەتان لە سەرەتاى دەستبەکاربوونیان کێشەیان لەسەر مووچەکانیان نییە، لە کاتێکدا پیاوان کێشە دروست دەکەن. جا لەبەر ئەمە، زۆر جار پیاوان مووچەیەکى زیاتر وەردەگرن. هەروەها ئافرەتان لە چاوپێکەوتنى یەکەمدا، هەوڵ دەدەن ئەوە پیشانى کۆمپانیاکە بدەن کە دەتوانن چى بۆ ئەم کۆمپانیایە بکەن و چییان لە توانادایە، بەڵام پیاوان دەپرسن: ئایا کۆمپانیاکە دەتوانێت چى بۆ ئەوان بکات!؟
"وارن فاریل" لە کتێبى "بۆچى پیاوان زیاتر بەدەست دێنن"، دەڵێت کە باشترین رێکار بۆ شوێنى کارکردن و ڕێسا و یاساکانى ئەو هەلانەی کار که له‌به‌ر ده‌ستن ئه‌وانه‌ن که هاوکاریی ئافره‌ت ده‌که‌ن بۆ بڕیاردان له‌سه‌ر ئه‌و کارانه‌ی که له‌گه‌ڵ خه‌ونه‌کانیان ده‌گونجێن. ئه‌گه‌ر کۆمپانیاکانیش مه‌به‌ستیان بێ سوود له به‌هره‌مه‌ندیی ئافره‌تان وه‌ربگرن ئه‌وا پێویسته هه‌موو جیاوازییانه بسڕنه‌وه که ده‌بێته هۆی ئه‌وه‌ی دان به مافه‌کانی ئافره‌تدا نانرێ و ده‌بێ رێگه‌یان بۆ بکه‌نه‌وه‌و رۆڵی پێشه‌نگییان بده‌نێ."
نووسەران، ئامۆژگاریى دەستەى کارگێڕیى کۆمپانیاکان دەکەن، کە دەبێت لە نێوان پیاوان و ئافرەتاندا، تەنیا لە هەندێک ڕووەوە جیاوازى بکەن، وەکوو نەتوانینى کارکردنى بەردەوامى ئافرەت بە هۆى وەرگرتنى مۆڵەتى دایکایەتییەوە و، شێوازەکانى پەیوەندیکردن؛ ئەمەیش بە گونجاندنى سەرچاوە مرۆیییەکانیان لەگەڵ ئەم جیاوازییانەدا، چارەسەر دەبێت.
جیهان لە گۆڕاندایە:
گۆڕانى ژمارەى دانیشتووان و گۆڕانى پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان، کاریگەریى لەسه‌ر پەیوەندییەکانى خەڵک لەگەڵ کارکردندا دەبێت. دڵسۆزى لە کارکردن، بۆتە بیرێکى نامۆ، بەتایبەتى لە لاى گەنجان. ڕۆڵى پیاوان لە پەروەردەکردنى منداڵ، لە جاران زیاتر بووە. ژیان لە گۆڕاندایە. گەنجان لە ئێستادا کاتێکى زۆریان بە خوێندنەوە بەسەر دەبەن، یان لەو کۆمپانیایانە کار دەکەن کە ئامانجیان تەنیا قازانج نییە؛ بۆیە ئەگەر کۆمپانیاکان بیانەوێت کەسانى بەهرەمەند و لێهاتوویان دەست بکەوێت، پێویستە ئاستى ڕۆشنبیریى پیاوان و ئافرەتان لەبەرچاو بگرن و، ڕەچاوى هیچ تەمەنێک نەکەن.
سەرچاوە: