2017-04-24

دیپلۆماسییەتی خوێنی ڕەش

ناوی کتێب: "دیبلۆماسیەتی خوێنی ڕەش"

نووسینی: شاڵاو عەبدولخالق محەمەد

كتێبی "دیبلۆماسیەتی خوێنی ڕەش"، هەوڵێکە بۆ تێگەیشتن لە کاریگەرییەکانی هێزی وزەی نەوت و گاز لە گۆڕانکارییە سیاسی و ئابوورییەکانی کوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. هەڵبژاردنی ناونیشانی "خوێنی ڕەش"، دەگەڕێتەوە بۆ ئەو کاریگەرییە بەهێزانەی نەوت و گاز، لەسەر ئاستى جیهان بەگشتی و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەتایبەتی هەیبووە و هەیەتی؛ بە هەر دوو ڕووی ماڵوێرانی و ئاوەدانکردنەوەوە.

بەپێی دابەشکاریی مێژووی، بابەتەکانی ناو ئەم  كتێبە بە شێوەیەکی ئەکادیمی و ڕیاڵیستییانە، لێکدانەوە و هەڵسەنگاندن دەکات بۆ کاریگەریی نەوت و گاز لەسەر ئەو ململانێ سیاسی و ئابوورییانەی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و کوردستان ڕووی داوە. هەروەها بەشێک لەو ڕاستییانە خراوەتە ڕوو، کە چۆن نەوت و گاز بۆ کۆمەڵێک دەوڵەت و کۆمەڵگە، بوونه‌تە شادەمارێکی ئاگرین بۆ بەهێزبوونیان لە ڕووی سیاسی و ئابوورییەوە، بەڵام  بۆ بەشێکی تری گەل و نەتەوەکان، بوونه‌تە سەرچاوەی نەهامەتی و ململانێی سیاسی و دابەشکاریی جیۆپۆلیتیكی. ئەزموونی عێراق و هەرێمی كوردستان لە چوارچێوەی چەندین باس و توێژینەوەدا شیكردنەوەی بۆ كراوە، بە شێوەیەك كەوا ڕۆڵی وزە لە ئێستا و داهاتووی عێراق و هەرێمی كوردستان بە فراوانی تیشكی خراوەتە سەر. لەم سۆنگەیەوە داهاتووی سیاسی و ئابووریی هەرێمی كوردستان و عێراق، لەسەر بنەمایەكی زانستی لێكدانەوەی بۆ كراوە، كەوا خوێندنەوەكان لە گۆشەنیگای وزەوە ئەنجام دراون. كەواتە بەشێكی گرنگی ئەم كتێبە، پەیوەستە بەو لێكدانەوەی بابەتی و بێلایەنانەی ڕووداوە سیاسی و ئابوورییەكان.

سەبارەت بە هەرێمی کوردستان، ئەم كتێبە لە چوارچێوەی زانستی ئاسایشی وزەدا، باس لە مەترسییەکانی سەر ئاسایشی وزەی کوردستان دەکات و، بە زمانێکی سادە هەوڵی ڕوونکردنەوە و دیاریکردنی پایەکانی دەدات، لەسەر بنەمای ئەو ڕووداوە ئابووری و سیاسییانەی کە لە هەرێمی کوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕوویان داوە. جگە لەمە، ئەم كتێبە دیدگه‌یەكی ڕوون بە دروستكەرانی بڕیار لە هەرێمی كوردستان دەبەخشێت، بۆ ئەوەی لە داڕشتنی سیاسەت و ستراتیژییەتی نزیك و دووری هەرێمی كوردستان سوودی لێ وەردەگیرێت. هەمیشە سەركردایەتیی سیاسی، پێویستیی بەوە دەبێت كە خەڵكانی پسپۆر لە چوارچێوەی پسپۆرییەتییەكەیاندا باشترین لێكدانەوەی بۆ بكه‌ن و، هەموو بژاردەكانی بۆ بخه‌نه‌ بەردەست. لەم چوارچێوەیەوە ئەم كتێبە هەوڵێكە بۆ شیكردنەوەی چۆنێتیی بەڕێوەبردنی كەرتی نەوت و گاز، بۆ ئەوەی دروستكەرانی بڕیار، باشترین بژاردەكانیان لەبەرچاو بێت. 

گرنگیی ئەم كتێبە لەوەدایە، کە تەنیا کاریگەریی نەوت و گازی لەناو ململانێ سیاسییەکان دەرنه‌خستووه‌، بەڵکوو بە شێوەیەکی زانستییانە باس لەو هۆکارە ئابووری و سیاسییانە دەکات کە کار دەکه‌نه‌ سەر بازاڕی نێودەوڵەتیی وزە و، دەبنە هۆی بەرز و نزمیی نرخی نەوت و گاز.

كەواتە ئەو كتێبە بە بەشێك لەو سەرچاوانەیش دادەنرێت كە زانستی ئابووریی سیاسی، پێویستیی پێیەتی. لە كاتێكدا كتێبخانەی كوردی لە بابەتی زانستەكانی تایبەت بە ئابووریی سیاسی، هەژارییەكی زۆری پێوە دیارە، بەتایبەت لە ڕووی چەمك و زاراوە و شیکردنەوەکانی پەیوەندیدار بە سیاسەت و وزەوە. ئەم كتێبە لە دووتوێی 301 لاپەڕەدا، 39 بابەت و توێژینەوەی سیاسی و ئابووریی لەخۆ گرتووە.