 |
2016-11-14
له سووریادا چ كه‌سیك، له چ شوێنێك، له‌گه‌ڵ كێ، ده‌جه‌نگێت؟
پێنووس: سووریا له جه‌نگێكدا تێوه گلاوه، كه به سه‌ر‌نجدان له ڕه‌هه‌نده‌كانی له ڕوانگه‌ی جۆراوجۆری گرووپه‌كان، ئایدیۆلۆژی و ده‌وڵه‌تانی به‌شدار، زۆر سه‌رووتر له جه‌نگێكی ناوخۆیی و ته‌نانه‌ت هه‌رێمییه. به تێپه‌ڕینی زیاتر له پێنج ساڵ له ده‌ستپێكردنی ئه‌م جه‌نگه، له‌وانه‌یه به‌كارهێنانی ده‌سته‌واژه‌ی "جه‌نگی جیهانی" بۆ ئاماژه‌دان به‌م جه‌نگه، زیاده‌ڕه‌ویی تێدا نه‌بێت.
به‌ڵام، ئه‌وه‌ی كه له‌م نێوه‌نده‌دا بۆته هۆی سه‌رلێشێواویی چاودێران و ته‌نانه‌ت شرۆڤه‌كاران، ئاڵۆزیی ئه‌م جه‌نگه له ڕووی پێكدادان له نێوان گرووپه‌كانی ناو سووریایه. به مانایه‌كی تر، چ گرووپێك، كامه ناوچه‌یان له‌ژێر كۆنترۆڵدایه و له‌گه‌ڵ كامه گرووپ له‌جه‌نگدایه!
ده‌وڵه‌تی سووریا هه‌موو ناوچه‌كانی پارێزگای "سویداء"، بێجگه له به‌شی باكووری ڕۆژهه‌ڵاتی له‌به‌رده‌ستدایه و، له ناوچه‌ی باكووری ڕۆژهه‌ڵاتی ئه‌م پارێزگایه، له‌گه‌ڵ داعشدا ڕووبه‌ڕوویه. به‌شی باكووری پارێزگای "درعا" و كه‌رتێكی ستوونی، به پانیی ده تا بیست كیلۆمه‌تر، له باكووره‌وه و به درێژاییی ده كیلۆمه‌تر بۆ سنووری باشووری پارێزگای "درعا"، له‌ژێر كۆنترۆڵی حكوومه‌تی سووریا و به‌شی ڕۆژهه‌ڵات و ڕۆژاوای ئه‌م پارێزگایه له‌ژێر ده‌ستی "هاوپه‌یمانیی به‌ره‌ی باشوور"ه، بۆیه ئه‌م ناوچه‌یه گۆڕهپانی جه‌نگی ئه‌م دوو لایه‌نه‌یه. هه‌روه‌ها ناوچه‌یه‌كی بچووك له ڕۆژهه‌ڵاتی شاری "خبب" له‌م پارێزگایه له‌ژێر ده‌ستی داعشدایه و، به‌م پێیه‌یش "هاوپه‌یمانیی به‌ره‌ی باكوور" و "داعش" له‌گه‌ڵ یه‌كتری له جه‌نگدان.
پارێزگای "قنیطره" له‌ژێر كۆنترۆڵی "سوپای ئازادی سووریا"دایه، كه له باكووری ئه‌م پارێزگایه له‌گه‌ڵ حكوومه‌تی سووریا ده‌جه‌نگێ. نیوه‌ی ڕۆژاوای پارێزگای "ریف" له‌ژێر ده‌ستی حكوومه‌تی سووریادایه، كه له ناوچه‌كانی " بیت جن" و " خان الشیخ" و "سرغایا" و ڕۆژهه‌ڵاتی شاری "القطیفه" و ڕۆژهه‌ڵاتی ناوچه‌ی "غوطه" له‌گه‌ڵ "جبهة النصرة" و، له شاری "حجر الاسود" له‌گه‌ڵ داعش له جه‌نگدان.
له ڕۆژهه‌ڵاتی پارێزگای "ریف"، كه به‌شێكی زۆری له‌ژێر كۆنترۆڵی "به‌ره‌ی ئیسلامی"دایه، "حكوومه‌تی سووریا" له ڕۆژاوا و "به‌ره‌ی ئیسلامی" له ڕۆژهه‌ڵاته‌وه له‌گه‌ڵ داعش له شاری "بیرغصب" و، له باكووری ڕۆژهه‌ڵاتی ئه‌م ناوچه‌یه‌یش حكوومه‌تی سووریا و "به‌ره‌ی ئیسلامی "، جاروبار له جه‌نگ و پێكداداندان.
له پارێزگای "حمص"، بێجگه له شاره‌كانی باكووری "حمص" واته: "تلبیسه" و "الرستن" و "حوله" و" تلدو"، كه له‌ژێر كۆنترۆڵی "جیش الفتح"دان، ناوچه‌كانی تری ڕۆژاوای ئه‌م پارێزگایه له‌ژێر كۆنترۆڵی حكوومه‌تی سووریادایه. له ناوچه‌كانی ڕۆژاوای پارێزگای "حمص"، له نێوان شاره‌كانی "پالمیر" و " القریتین" و شاری "الفرقلس" له‌ژێر كۆنترۆڵی حكوومه‌تی سووریادایه، به‌ڵام باكووری ڕۆژهه‌ڵات و ڕۆژهه‌ڵات و باشووری ڕۆژهه‌ڵاتی ناوچه‌كه له‌ژێر ده‌ستی "داعش"دایه و، سنووری نێوان ئه‌و شار و ناوچانه، گۆڕهپانی پێكدادانی داعش و حكوومه‌تی سووریایه.
له پارێزگای "حمات"، كه‌رتێكی باریك له باكوور، له باكووری "الرهجان" تاوه‌كوو كۆتاییی ڕۆژاوای ئه‌م پارێزگایه له‌ژێر كۆنترۆڵی "جیش الفتح" و "جیش النصر"دایه. هه‌روه‌ها، ناوچه‌ی باشووری ڕۆژاوای شاری "سلمیه"، له‌ژێر ده‌ستی "جیش الفتح" و، ناوچه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی "سلمیه" له "شرق السعن"ه‌وه له‌ژێر كۆنترۆڵی داعش و، ناوچه‌كانی تر له‌ژێر كۆنترۆڵی حكوومه‌تی سووریادایه، كه ناوچه‌كانی سنووری باكووری ئه‌م پارێزگایه و پارێزگای "حلب" له نێوان باكووری شاره‌كانی "الرهجان" و "اثریه" له‌ناو ئه‌م ناوچانه‌دایه. ئه‌م پارێزگایه له هه‌موو ناوچه‌كانیدا كه هاوسنووری ناوچه‌كانی ژێرده‌ستی لایه‌نه‌كانه، گۆڕهپانی جه‌نگی نێوان "حكوومه‌تی سووریا و داعش و جیش الفتح و جیش النصر"ه.
پارێزگای "طرطوس"، به‌ته‌واوی له‌ژێر كۆنترۆڵی حكوومه‌تی سووریایه و، پارێزگای "لاذقية" بێجگه له ناوچه‌ی باكووری ڕۆژهه‌ڵات كه له‌ژێر كۆنترۆڵی "جیش الفتح" و "جبهه‌النصره" دایه و گۆڕهپانی جه‌نگی ئه‌م دوو گرووپه و حكوومه‌تی سووریایه، له‌ژێر كۆنترۆڵی حكوومه‌تی سووریادایه.
شاری "دیرالزور" له پارێزگای "دیرالزور" له‌ژێر كۆنترۆڵی حكوومه‌تی سووریا و، لووتكه‌ی باكووری ئه‌م شاره و نیوه‌ی سنووری باكووری پارێزگای "دیرالزور" و پارێزگای "حسكه" له‌ژێر كۆنترۆڵی هێزه‌كانی كورددایه و، ناوچه‌ی "ابوخشاب" له‌ژێر ده‌ستی "جبهة النصرة"دایه. ناوچه‌كانی تری پارێزگای "دیرالزور" به‌ته‌واوی له‌ژێر ده‌ستی داعشدایه و، ناوچه‌كانی هاوسنوور له‌گه‌ڵ ناوچه‌كانی ژێرده‌ستی كورده‌كان و حكوومه‌تی سووریا، گۆڕهپانی جه‌نگی نێوان ئه‌و لایه‌نانه و "داعش"ه.
له پارێزگای "حسكه" ناوچه‌ی "قامیشلی"، ناوچه‌ی "كوكب" له ڕۆژهه‌ڵاتی شاری حسكه و نێوه‌ی باكووری شاری حسكه، له‌ژێر كۆنترۆڵی حكوومه‌تی سووریایه. گۆشه‌ی باشووری ئه‌م پارێزگایه له‌ژێر ده‌ستی داعش و ناوچه‌كانی تر له‌ژێر كۆنترۆڵی كورده‌كاندایه كه سنووری ئه‌و ناوچانه گۆڕهپانی پێكدادانی نێوان كورده‌كان و حكوومه‌تی سووریا و "داعش"ه.
پارێزگای "ادلب"، بێجگه له ناوچه‌ی "معرة مصرین" كه له‌ژێر ده‌ستی ده‌وڵه‌تی سووریادایه، هه‌موو ناوچه‌كانی تری له‌ژێر كۆنترۆڵی "جیش الفتح" و "جبهة النصرة" و "احرار الشام"دایه. ناوچه‌ی "معرة مصرین" ناوچه‌ی جه‌نگیی حكوومه‌تی سووریا و لایه‌نه‌كانی تره.
له پارێزگای "ر‌قه"، هێڵی ئاسۆیی به درێژاییی باشووری ناوچه‌ی "عین عیسی" سنووری نێوان كورده‌كان و داعشه. له باشووری ئه‌م سنووره داعش و، له باكووریدا كورده‌كان هه‌ڵكه‌وتوون كه هێڵێكی ستوونی له شاری "تل ابیض"، بووه‌ته سنوورێك كه كورده‌كان له‌سه‌ر ڕۆژهه‌ڵات و ڕۆژاواكه‌ی زاڵن. سنووری نێوان كورد و داعش، ناوچه‌ی جه‌نگیی نێوانیانه.
باكووری ڕۆژهه‌ڵاتی پارێزگای "حلب"، واته ناوچه‌ی "عین العرب" یاخود كۆبانی، ڕۆژهه‌ڵاتی ڕووباری فورات و ناوچه‌یه‌كی بچووك له باكووری شاری حلب و، هه‌روه‌ها باكووری ڕۆژاوای ئه‌م پارێزگایه، واته ناوچه‌ی "عفرین" له‌ژێر كۆنترۆڵی یه‌په‌گه و كورده‌كاندایه. "جبل سمعان"ی باشوور و "اتارب" و باشوور و ڕۆژهه‌ڵات و باكوور و باكووری ڕۆژهه‌ڵاتی شاری "حلب" له‌ژێر كۆنترۆڵی "جیش الفتح" و " جبهة النصرة" و "احرار الشام" و "جیش النصر" و لایه‌نه‌كانی تری ئۆپۆزیسیۆنی سووریا و، ناوچه‌ی ڕۆژاوای "اعزاز" له‌ژێر ده‌ستی "جیش الفتح"دایه.
"جرابلس" بێجگه له ناوچه‌ی ڕۆژهه‌ڵاته‌كه‌ی و، "منبج" بێجگه له ناوچه‌ی باكووری ڕۆژهه‌ڵاته‌كه‌ی و، "الباب" بێجگه له ناوچه‌ی باشووری ڕۆژاواكه‌ی و "دیرحافر" و "ڕۆژهه‌ڵاتی اعزاز"، له‌ژێر كۆنترۆڵی داعشدایه. هه‌روه‌ها "سفیره" و باكووری ڕۆژاوای گۆلی"جبول" و "جبل سمعان"ی باكوور و، هه‌روه‌ها ڕۆژاوا و باشووری ڕۆژاوای شاری حه‌له‌ب، له‌ژێر كۆنترۆڵی حكوومه‌تی سووریادایه.
به‌شی ڕۆژهه‌ڵاتی "جرابلس"یش له‌ژێر كۆنترۆڵی توركیادایه. له هه‌موو ناوچه‌كانی شاری "منبج" یه‌په‌گه و داعش، له ڕۆژهه‌ڵاتی ناوچه‌ی "جرابلس" یه‌په‌گه و توركیا و، له هه‌موو ناوچه‌كانی شاری حه‌له‌ب حكوومه‌تی سووریا و جیش الفتح و جیش النصر و یه‌په‌گه، له‌گه‌ڵ یه‌كتری له جه‌نگدان.
له "اعزاز" جیش الفتح له ڕۆژهه‌ڵاته‌وه له‌گه‌ڵ داعش و، له ڕۆژاواوه له‌گه‌ڵ كورده‌كان و، هه‌روه‌ها له باشووری ئه‌و ناوچانه داعش له‌گه‌ڵ كورده‌كان ده‌جه‌نگێت. له ناوچه‌ی "الزهرا"، حكوومه‌تی سووریا له باشووره‌وه له‌گه‌ڵ "جیش الفتح" و له ڕۆژهه‌ڵات و باكووره‌وه له‌گه‌ڵ كورده‌كانی سووریادا له جه‌نگدایه. سنووره‌كانی نێوان "سفیره" و "جبل سمعان"ی باشوور، گۆڕهپانی پێكدادانی نێوان حكوومه‌تی سووریایه له‌گه‌ڵ "جیش الفتح" و "جیش النصر"دا.
له‌م نێوه‌نده‌دا، "داعش" تاكه گرووپێكه كه له‌گه‌ڵ هه‌موو گرووپه‌كانی تر له شه‌ڕدایه. ئۆپۆزیسیۆنی سووریا له‌گه‌ڵ داعش و حكوومه‌تی سووریا له جه‌نگدان، به‌ڵام پێكدادانیان له‌گه‌ڵ كورده‌كان و یه‌په‌گه گرێدراوی هه‌لومه‌رجه‌كه‌یه. حكوومه‌تی سووریایش له‌گه‌ڵ داعش و ئۆپۆزیسیۆنی سووری له جه‌نگدایه، به‌ڵام پێكدادانی له‌گه‌ڵ كورده‌كان، به‌پێی هه‌لومه‌رجه‌كه‌یه. كورده‌كانی سووریا و یه‌په‌گه له‌گه‌ڵ داعش و ده‌وڵه‌تی توركیا له جه‌نگدان، به‌ڵام هه‌لومه‌رجه‌كه پێكدادانیان له‌گه‌ڵ حكوومه‌تی سووریا و ئۆپۆزیسیۆنی سووریا ده‌ستنیشان ده‌كات.
ده‌وڵه‌تی ئێران و ده‌وڵه‌تی ڕووسیا لایه‌نگری حكوومه‌تی سووریان. ناتۆ و ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا پشتیوانی له ئۆپۆزیسیۆنی سووریا، به‌تایبه‌تی "سوپای ئازاد" ده‌كه‌ن. سعوودیا و قه‌ته‌ریش پشتیوانی له ئۆپۆزیسیۆنی سووریا، به‌تایبه‌تی "جبهة النصرة" ده‌كه‌ن. توركیا پاڵپشتی له ئۆپۆزیسیۆنی سووریا، به‌تایبه‌تی "احرار الشام" ده‌كات. پاڵپشتیی توركیا و سعوودیا له داعش! و پشتیوانیی ناتۆ و ئه‌مریكا له كورده‌كان و یه‌په‌گه و، پشتیوانیی ئیسرائیل له یه‌په‌گه و سوپای ئازادی سووریا، سنوورداره به بارودۆخه‌كه‌وه.
سه‌رچاوه: