 |
پێشه‌كی:
دوای تێپەڕبوونی (13) ساڵ بەسەر كۆتاییهاتن و ڕووخانی ڕژێمی پێشووی عێراق، پێشهاتە سیاسییەكان كۆمەڵێ گۆڕانكارییان بەدوای خۆیاندا هێنا، گرنگترینیان: دیاردەی ناسەقامگیریی سیاسی و نەبوونی ئاسایش، بەردەوامیی ناكۆكی لەناو دەوڵەت، بەش بەشی (محاصصة) تائیفەگەری و قەیران و تەنگژە سیاسییە توندەكان. ئەمانە دەرەنجامی كۆمەڵێك پرس بوو، لەوانە: گرێدراویی نه‌رێنیی كۆمەڵگه بە بۆماوە مێژوویییەكانه‌وه، لاوازیی كەلتووری فرەیی و فرەڕەنگی، زاڵبوونی بەرژەوەندیی تەسك و لایەنگیریی لاوەكی لەسەر بەرژەوەندیی گشتی، نادادپەروەری لە دابەشكردنی داهاتی دەوڵەت، لێكدانەوەی هەڵەی ئایین و خستنەكاری لە خزمەتی بەرژەوەندییە سیاسییەكان و دەستێوەردانی دەرەكی و كاریگەرییەكانی، هەموو ئەو هۆیانە و هی تریش، بوونە مایەی شكستی حكوومەت و، قەیرانی تری بەدوادا هات بۆ بەڕێوەبردنی دەوڵەت. بۆیە ئەنجامی كۆتاییی هەموو ئەم كارانە، هاتنی داعش بوو بۆ عێراق و، هه‌روه‌ها دەسەوەستانی هێزەكانی ئاسایش بەرامبەریان. له‌به‌ر ئه‌وه، بە ڕەچاوكردنی ئەم هەموو پرسانە لەژێر ئاسەواری هەرەسهێنانی خێرای سوپای عێراق بەرامبەر جەنگی چەتەكان به ده‌ستی ڕێكخراوی داعش، بووە مایەی لەدایكبوونی حەشدی شەعبی لە ساڵی 2014 لە سەروبەندی ئەم دۆخە قەیراناوی و تەنگژاوییەی عێراقدا؛ بۆیە لێرەدا هەوڵ دەدەین تیشک بخەینە سەر ئەم خاڵانەی خوارەوە:
حەشدی شەعبی چییە؟
حەشدی شەعبی لە (13/6/2014) لەسەر فەتوای مەرجەعی گەورەی شیعەكان "ئایەتوڵڵا عەلی سیستانی" بۆ دژایەتیكردنی داعش و ڕزگاركردنی عێراق دامەزراوە. ئەم حەشدە هێزیكی نانیزامی و ناسه‌ربازییە و، تەنیا لە كەسانی شیعەمه‌زهه‌ب پێك هاتوون. هەروەها میزانییەكه‌ی بە (60) ملێون دۆلاری ئەمریكی دەخەملێنرێت كه لە موازەنەی دارایی بۆ ساڵی 2015 تەرخان كراوە. لێرەدا جێی خۆیەتی بپرسین: هۆكارەكانی سەرهەڵدانی حەشدی شەعبی لە عێراق چین؟
دەكرێت بڵێین ئەم گرووپە وەك هێزێكی زیاده‌ی هاوكار بۆ سوپای عێراقی و هێزە ئەمنییەكان و، بە هۆی بێتواناییی هێزە عێراقییەكان بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی داعش بە شێوەیەكی تایبەت، پێك هێنرا. ئەم ڕێكخراوە تیرۆریستییە بە یەكێك لە مەترسیدارترین قەیرانەكان دادەنرێت كە ڕووبەڕووی عێراق بۆتەوە. هۆكاری كؤتايي بریتی بوو لە زیادبوونی هةژموونیی هێزی شیعە لەسەر حسابی هێزی سوننەی عێراق .
پێكهاتەكانی حەشدی شەعبی
حەشدی شەعبی پێك دێت لە هاوپەیمانێتیی (42) گرووپی چەكداری شیعە. ئەم گرووپانە بەپێی مێژوو دامەزراون؛ بۆیە دەتوانین ئەم گرووپانە بەپێی شوێنی دامەزراندن و هۆكاری دامەزراندیان دابەشیان بكەینه سه‌ر سێ بەش:
بەشی یەكەم: ئەو گرووپانەن كە پێش فەتوای عەلی سیستانی، به مەبەستی پاراستنی بەرژەوەندیی شیعەكان لە عێراق دامەزرابوون. ئەم گرووپانە لە قۆناغی جیاوازدا ئامانجی جیاوازیان هەبووە، بەڵام هەرسێكیان لە دوو خاڵدا یەك دەگرنەوە كە بریتین لە: دژایەتیی ئەمریكا لە عێراق و ناوچەكەدا لە لایەك و، پشتگیریكردنیان لە لایەن دەوڵەتی ئێرانەوە لە لایەكی ترەوە.
ئەم بەشە لە (3) جۆر پێك هاتووە: ڕێكخراوی فەیلەقی بەدر، كەتیبەی حزبوڵڵا و عەسائیبی ئەهلی هەق. ڕێكخراوی فەیلەقی بەدر لە ساڵی 1982 لە وڵاتی ئێران لە لایەن "عه‌بدولعه‌زیز حه‌كیم" پێك هێنرا. ئەمە باڵێكی سەربازی و هەواڵگریی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامیی عێراقە. ئەم ڕێكخراوە لە ماوەی "جەنكی عێراق و ئێران"دا ئۆپه‌راسیۆنی سه‌ربازیی لە دژی عێراق ئه‌نجام دا و، "هێزەكانی پاسدارانی شۆڕشی ئێرانی" ڕۆڵێكی باڵای لە دامەزراندن و پێكهێنانیدا هەبووە. ژمارەی ڕاستەقینەی ڕێكخراوی بەدر نەزانراوە، بەڵام بە ڕوانین بۆ بارودۆخی ئیستا، بە گەورەترین میلیشیا لە گۆڕەپانی سیاسیی عێراق دادەنرێت؛ بە شێوەیەكی گشتی، دەكرێت وەها بخەملێنین كە ژمارەیان ده‌گاته نزیكەی (20) هەزار چەكدار. ناوەندی سەرەكیی ئەم ڕێكخراوە دەكەوێتە پارێزگه‌ی بەغدا. "هادی عامری" بە سەرۆكی ڕێكخراوی بەدر دادەنرێت كە پاش ڕووداوەكانی داعش، ناوبانگی باشی بەدەست هێنا.
ئەم ڕێكخراوە، چالاكییەكانی لە باكووری بەغدا و پاریزگه‌ی كەركووك و دوزخورماتوو و ئامرلی و سه‌ڵاحه‌ددین و دیالە ئەنجام دەدات. كەتائیبی حزبوڵڵا، لە لایەن حزبوڵڵای لوبنانییه‌وه دامەزراوە؛ كە پەیوەندییەكی باشی لەگەڵ كەتیبەكانی تر وەك: سه‌ییدولشوهه‌دا، كه‌تائیبی ئیمامی عه‌لی، نوجهبا، عێراق، سكرتیری گشتیی كەتیبەكانی حزبوڵڵادا هەیە. فەرماندەی ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی حزبوڵڵا دژی داعش "جاسم جه‌زائیری"یە؛ هەروەها ژمارەیەك توركمان لەناو ئەم ڕێكخراوەدا هەن بەتایبەتی پێكهاتەكانی لقی حزبوڵڵا لە باكووری كەركووك و دەوروبەری كەركووكدا هەن. ڕێكخراوێكی تر لەژێر ناونیشانی "عەسائیبی ئەهلی هەق" بە سەرۆكایەتیی "قه‌یس خه‌زعه‌لی" دامه‌زرا، كه ژمارەیان دەگاتە نزیكەی (10) هەزار چەكدار. ئەم ڕێكخراوه لە چالاكییەكانی بەردەوام بوو تاوەكوو ساڵی 2014، كە بۆتە كاریگەرترین هێزی شیعی لە ڕووبەڕووبوونەوەی داعش و، ئەم ڕێكخراوە بەوە ناسراوە و به‌وه لە بەشەكانی تر جیا دەكرێتەوە، كە ئامرازی توندوتیژی لە ناوچەكانی به‌غدا و دیاله و دوزخورماتوو بەكار دەهێنێ.
بەشی دووەم: ئەم گرووپانە ئەندامەكانیان شیعەن، خەڵكی عێراقن و لە عێراق دامەزراون، كە چوار جۆرن و بریتین لە: سەرایا خوراسانی، لیوا ئەبولفەزلی عەباس، بزووتنەوەی حزبوڵڵای نوجهبا، جه‌یشی كەڕاڕ. خاڵی هاوبەشیان پاراستنی بەرژەوەندیی شیعەیە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و پشتگیری لە دەسەڵاتی ئەسەدە لە سووریا. دامەزرێنەری سەرەكیی ئەم گرووپانە، كۆماری ئیسلامیی ئێرانە، كە لە ڕووی سەربازی و ئابوورییه‌وه یارمەتییان دەدات.
بەشی سێیەم: ئەم گرووپانە دوای فەتواكەی عەلی سیستانی، گەورە مەرجەعی شیعە، لە عێراق دامەزراون. ئەم بەشە دوو جۆر لەخۆە دەگرێت: جۆری یەكەم، ئەو حزب و ڕێكخراوە سیاسییانەن كە دوای فەتواكەی سیستانی، لقی چەكدارییان دامەزراندووە. بەشێكیشیان تەنیا ڕێكخراوی چەكدارین و لقی سیاسییان نییە؛ ئەم بەشە (35) گرووپ لەخۆ دەگرێت كه ناوی هەندێكیان بریتییه له: جه‌یشی خوراسان، كه‌تائیبی ئیمام عه‌لی، موجاهیدی حزبوڵڵای عێراقی، كه‌تائیبی ئیمام حوسێن، كه‌تائیبی ئیمامی غائیب، كه‌تائیبی ئه‌نسارولحوجه، كه‌تائیبی به‌رگریی پیرۆز (دفاع مقدس)، كه‌تائیبی ڕۆحوڵڵا، كه‌تائیبی ئه‌حراری عێراق، كه‌تائیبی شه‌هیدی یه‌كه‌م (كتائب الشهید الاول)، سه‌رایای شوورا، هێزه‌كانی شه‌هید سه‌در، لیوای یه‌ومولقائیم (لوا‌ء الیوم القائم)، لیوای زولفه‌قار، حزب الله الثائرون، لیوای ئه‌سه‌دوڵڵای غالب (لوا‌ء اسد الله الغالب)، ليواى مونته‌سه‌ر، موقاوه‌مه‌ی ئیسلامی- لیوای یه‌ومولمه‌وعوود (لوا‌ء الیوم الموعود)، بزاڤی ئه‌بدال (حركە الابدال)، بزووتنه‌وه‌ی جیهاد و بینا، سه‌رایای زه‌هرا، حزبوڵڵای ئه‌برار، لیوای عه‌مار بن یه‌سار، لیوای ئیمام حه‌سه‌نی موجته‌با، كه‌تائیبی فه‌تحولموبین، لیوای شه‌باب الرسالي، لیوای سادقین، لیوای قائیم، لیوای ئیمام، لیوای قاریعه و هتد. لەناو ئەم گرووپانەدا جه‌یشی موختار، كه‌تائیبی ئیمام عەلی، سەرایای سەلام، بزووتنه‌وه‌ی جیهاد و بینا، كه‌تائیبی سەییدولشوهه‌دا و سەرایای عاشوورا، لە گرنگترین و بەدەسەڵاتترین جۆرەكانی ئەم بەشەن.
لێرەدا كەسانی بەدەسەڵاتی ناو حەشدی شەعبی بریتین لە: "عەلی سیستانی"، مەرجەعی باڵای شیعە، كە حەشدی شەعبی بە فەتوای ئەو دامەزرا، هەروەها "عەلی خامنەیی"، ڕێبەری كۆماری ئیسلامیی ئێران، "قاسم سوله‌یمانی"، فەرماندەی سوپای قودسی كۆماری ئیسلامیی ئێران، "نووری مالكی"، سەرۆكوەزیرانی پێشووی عێراق و سەرۆكی حزبی دەعوه، "حه‌یدر عەبادی"، سەرۆكوەزیرانی ئێستای عێراق، "هادی عامری"، سەرۆكی فەیلەقی بەدر و وەزیری گواستنەی پێشووی عێراق، "موقتەدا سەدر" و "قه‌یس خه‌زعەلی". بەدەسەڵاترین و دیارترین گرووپی ناو حەشدی شەعبی بریتین لە: "ڕێكخراوی بەدر، دواتریش عەسائیبی ئەهلی هەق، كەتائیبی حزبوڵڵا و كەتائیبی ئیمام عەلی.
حەشدی شەعبی و كۆماری ئیسلامیی ئێران
لە چەند ڕەهەندێكەوە، دەكرێت بڵێین كە حەشدی شەعبی ڕێكخراوێكی چەكداریی نزیك له ئێرانە. زۆربەی گرووپەكان ئەندامەكانی ڕێبەرایەتییان لە ئێران ژیاون. ئەگەر لە ڕەهەندی ئایینییەوە سەیری حەشدی شەعبی بكەین، ئەوا دەبینین كە زۆربەی ڕێكخراوەكانی ناو حەشدی شەعبی لە بواری ئاییندا پەیڕەوی لە "عەلی خامنەیی" دەكەن. بیجگە لەوەی كە بەشێكی زۆری چەكی دەستی حەشدی شه‌عبی، چەكێكە لە كارگەكانی چەكسازیی "سوپای پاسدارانی ئێران"ەوە دروست دەكرێت؛ ئەوەیش دەری دەخات كە لە نێوان ئێران و گرووپەكانی حەشددا پەیوەندیی ڕاستەوخۆ هەیە. لێرەدا پرسیاریك دەكرێت كه: ئامانجی ئێران لە یارمەتیدانی حەشدی شەعبی چییە؟
لە وەڵامدا دەڵێین ئێران دوو ئامانجی هەیە: ئامانجی یەكەم، سیاسییە. ئەویش ئەوەیە كە ئەم لایه‌نانه لە جیاتی ئێران كار دەكەن بۆ زیادبوونی ڕۆڵ و هێژموونیی ئێران لەسەر هەڵبژاردنەكانی ئەنجومەنی پاریزگه‌كانی عێراق بۆ ساڵی 2017 و 2018. ئەگەر هات و هەوڵەكانی سەركەوتوو بوو، ڕەنگە سیستەمه سیاسییەكە بڕووخێ و، بەسەر تەكنوكرات و میانڕەوەكانی شیعەدا تێ پەڕێ؛ لەناویشیان سەرۆكوەزیرانی عێراق، حەیدەر عەبادی، هەروەك ئه‌م دۆخه لە چەندین وڵاتی تردا دەگوزەرێ. لیرەدا پارە لە پێشبڕكێ سیاسییەكانی عێراقدا ڕۆڵ دەبینێ. ئامانجی دووەم، سەربازییە. ئێران میلیشیا چەكدارەكانی شیعە بەكاردەهێنيت وەك كارتێكى فشار بۆ دەستتێوەردان لە كاروبارى ناوەوەی عيراق، بەتايبەتى دواى دەرچوونى ياسای (دەستەى حەشدى شەعبی) لە لايەن پەرلەمانى عيراقەوە بە زۆرينەى دەنگ لە ڕێكەوتى (26/ی نوفمبر/2016 ) کە بەپێى ئەم یاسایە حەشدى شەعبی وەکوو بەشێک لە هێزە جەکدارەکان و سوپای عێراق هەژمار کرا. بەمەیش ئێران دەیەوێت هەمان ئه‌زموونی حزبوڵڵای لوبنانی لە عێراق جێبەجێ بكات؛ وەك دەزانین حزبوڵڵای لوبنانی یەكێكە لە تەیارە بەهێزەكان لە سیستەمی سیاسیی لوبناندا. دوای خوێندنەوەیەكی پوخت لەسەر دروستبوونی حەشدی شەعبی و پێكهاتەكانی، هەوڵ دەدەین تیشك بخەینە سەر هەندێك لە كاریگەری و دەرەنجامەكانی ئەم گرووپە.
لە گرنگترین كاریگەرییەكان، دەركەوتنی میلیشای شیعی لە عێراق، وای كرد كەوا حكوومەتی عێراق لاواز بێت، چونكە لە جیاتی ئەوەی سوپا و پۆلیس لەناو حكوومەتدا ئه‌ركی پارێزگاریكردن و بەرقەراركردنی سەقامگیری لە وڵاتدا بگرێته ئه‌ستۆ، ئەم میلیشیاتانە ڕۆڵی سوپا و پۆلیسیان وه‌رگرتووه. لە لایەكی تریشەوە، شەرمەزاركردنی تاوانەكانی هێزی حەشدی شەعبی لە لایەن ڕاپۆرتی نێودەوڵەتییەوە و، ئەو كارە تێكدەرانەی كەوا حەشدی شەعبی كردوونی، گەیشتە ئاستی تاوانكاری.
لەو تاوانانەی كەوا حەشد ئەنجامی داوە، بریتین لە: جینۆسایدی تەواوی گوندەكان دوای ئەوەی كە زۆربەی سەرۆكهۆز و خاوەن ئەو گوندانە ماڵ و سامانیان بەجێ هێشتووە؛ هاوشێوەی ئەو گوندانەیش بریتییە لە ناوچەكانی: زلوعییە و ئیسحاقی و سامەڕا. سەباری ئەوەی حەشدی شەعبی ده‌ستی كرد بە كۆنترۆڵكردنی ئەو ناوچانە و خستنەژێردەستی خۆی و ئەنجامدانی كاری ناشەرعی (لە ڕووی پرنسیپی داگیركارییەوە) وەك: بەتاڵانبردن و ڕفاندنی ئافرەت و ... و، ئازادكردنیان بەرامبەر به پێدانی سەرانەی دارایی بە بڕێكی زۆر. بۆیە مومارەسەی ئەم كۆمەڵانە، مومارەسەیەكی نەرێنیان هەبوو بەتايبەتى لە ناوچە سوننەنشينەكان.
لە دەرەنجامەكانی ئەم گرووپە لە عێراق، بریتی بوو لەوەی كە هێزی حەشدی شەعبی هێزێكی مەزهەبییە كە لەسەر بنەمایه ئایینی، لە ڕوبەڕووبوونەوەیان دژی ڕێكخراوی داعش، دامەزراوە. دوای ئەمەیش یەكێك لە هۆكارەكانی سەركەوتنیان بە بەراورد لەگەڵ سوپای عێراق، ئەوەیە كە سوپای عێراق هێنده ڕێكخراو نییە كە بتوانێ ڕووبەڕووی هێرشەكانی داعش ببێتەوە و، لە ئەنجامی ئەوەیشدا ڕۆڵی ئەرێنیی حەشدی شەعبی لە دوورخستنەوەی مەترسییەكانی داعشدا بەدەركەوت، ئه‌ویش بە هۆی سەركەوتنەكانییه‌وه كه لە چەندین ناوچەی جیاوازی عێراق بەدەستی هێنا، كە سەرەتاكەی لە ئامرلی، زلوعییە بەلەد، تكریت، ئەنبار و... ده‌ستی پێ كرد. لە ئێستایشدا ئەم هێزە لە ڕووبەڕووبوونەوەی گرووپە تیرۆریستییه‌كاندا ڕۆڵێكی سەرەكی دەگێڕێت.
ئەمانە دەرەنجامی ئەرێنیی حەشد بوون، بەڵام لە دەرەنجامە نەرێنییەكان بریتییه لە: بەرزبوونەوەی جەمسەربەندیی تائیفی (مەزهەبی)، بە هۆی پشتبەستنی حكوومەتی عێراق بە میلیشیاكانی شیعی، هەروەها نەبوونی بڕوایەكی هاوبەش لە نێوان پێكهاتە شیعی و سوننییەكان و بەردەوامیی مومارەسە مەزهەبییەكانی حەشدی شەعبی لەو ناوچانەی كەوا لەژێر دەستی دەوڵەتی داعش ڕزگاریان بووه، جگە لە مشتومڕی بەردەوامی گرووپە چەكدارییەكان سەبارەت بە لێكەوتەكانی ئەم گرووپە بۆ داهاتوو، كه زۆر مەترسیدارتر دەبێت و، خاوەن ئەجێندای سیاسەتی ناوخۆیی و دەرەكییه و، هەروەها ململانێ ناوخۆیییه‌كان؛ لێرەدا ئەگەرەكانی دەركەوتنی ململانێی دینامیكی ئەم گرووپانە لە دوو ئاستدا دەردەكەوێت:
ئاستی یەكەم، ململانێی ئەو بەشانەی كەوا لەناو حەشدی شەعبیدا ئامادەن، بە هۆی بەرەژەوەندیی سیاسی و ئابووری و سەبازی. ئاستی دووەم، ململانێی نێوان حەشدی شەعبی و لایەنەكانی تری وەك كورد و سوننە.
هەرچەندە بارودۆخەكه لە ئێستادا ئاماژە بە نەبوونی ململانێ دەكات، تەنیا چەند ململانیێیەكی كەمی نێوان حەشدی شەعبی و هێزی پێشمەرگە نەبێت بە ڕێژەیەكی كەم و بە هۆی چەند ڕووداوێكی سادەوه؛ كە ئەمەیش نابێتە ڕێگر لە بەردەم چاوتێبڕینەكانی حەشدی شەعبی لە كەمكردنەوەی هێژموون و كۆنترۆڵی كورد لە ناوچە جێناكۆكەكان و هەوڵدان بۆ كۆنترۆڵكردنی بۆ ژێردەستی خۆی؛ سەرەڕای دەستوەردانە دەرەكییەكان بە هۆی پشتیوانیكردنی دەوڵەتی ئێران بۆ هێزی حەشدی شەعبی لە بوارەكانی سیاسی و سەربازیدا، بە پێدانی چەك و مەشقپێكردنیان و پلاندانانی ئۆپه‌راسیۆنه سەبازییەكان و هاوبەشیكردنیان لە جەنگ هەموو ئەمانە بۆ زیادكردنی كۆنترۆڵكردنی لایەنەكانی سیاسەتی دەرەكی لەسەر حەشدی شەعبی و، فراوانكردنی لە چوارچێوەی ئەجێندا بەرتەسكەكانی و، بەكارهێنانی وەك كارتێكی گوشار بۆ گوشارخستنەسەر حكوومەت و پرۆسەی سیاسی لە كاتی پێویستدا. لە كۆتاییدا پرسیار ئەوەیە: مەترسییەكانی حەشدی شەعبی لەسەر هەرێمی كوردستان چین؟ لە وەڵامدا دەكرێت بڵێین كە هەرێمی كوردستان لە (3) ڕووەوە مەترسیی حەشدی شەعبیی لەسەرە :
مەترسیی یەكەم: ئێران، دووەم پارچەی گەورەی كوردستانی داگیر كردووە و، بەگشتی لەگەڵ ئەودا نییە كە كورد لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەسەڵاتی سیاسیی خۆی هەبێت.
مه‌ترسیی دووەم: حەشدی شەعبی و ئێران و حكوومەتی شیعەی عێراقی، دژی گەڕانەوەی ناوچە دابڕاوەكانن بۆ سەر هەرێمی كوردستان. ئەگەری ئەوەیش هەیە پاش جه‌نگی داعش، لەسەر ئەو ناوچانەی كە ئیستا هێزی پێشمەرگەی تێدایە و لە هەندیك شوێن هێزەكانی حەشد بارەگایان تێدا كردوتەوە، شەڕ بە كورد بفرۆشرێ.
مەترسیی سێیەم: دەسەڵاتدارانی حەشد، دژی ئەوەن كە هەرێمی كوردستان لە عێراق جیا ببێتەوە. ئەوەیش ئەگەری ئەوە دێنێتە گۆڕێ كە جیابوونەوەی كورد لە بەغدا، حەشد وەك هێزێكی سەربازی، مەترسی بۆ هەرێمی كوردستان دروست بكات؛ بەتایبەتی دوای ئەوەی كە یاسای تایبەت لە پەرلەمانی عێراقی سەبارەت بە حەشد دەرچوو، وەكوو بەشێك لە سوپای عێراقی .
بۆیە بۆ چارەسەركردن و ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم مەترسییانە، پێویستە ماڵی كوردی لەسەر هێزەكانی حەشد یەكدەنگ بن؛ چونكە ئەوەی كە ئێمە دەیبینین ئەوەیە كە لایەنە سیاسییەكانی هەرێم ڕوانگەی جیاوازیان لەسەر حەشد هەیە، كە ئەمەیش خزمەت بە هەرێمی كوردستان ناكات. لە لایەكی ترەوە، ئەوەی كە ڕوونە ئەوەیە كە ئێران پاڵپشتیی حەشد دەكات و وەكوو هێزیكی هاوپەیمان سەیری دەكات؛ ئەمەیش كێشەیەكی قووڵ بۆ هەرێم دروست دەكات.
ئەوەی لێرەدا جێگه‌ی مەترسییە، ئەوەیە كە لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان، تەنانەت بەرامبەر بە ئێران یەك ڕوانگەیان نییە. گه‌رچی كومەڵگه‌ی نێودەوڵەتی لە جه‌نگی داعشدا یارمەتیدەری پێشمەرگە بووە، بەڵام ئەو مەترسییەی كە هەستی پێ دەكرێت ئەوەیە كە كۆمەڵگه‌ی نێودەوڵەتی داعشی وا دانا، كە مەترسیی لەسەر هەموو جیهان دروست كردووە و، بۆیە پشتیوانیی لەناوبردنی دەكرد، بەڵام ئەو ڕوانگەیەی كە بەرامبەر بە داعش هەیبوو، هەمان ئەم ڕوانگەیە نییە كە سەبارەت بە حه‌شدی شه‌عبی هەیەتی. واتە، لە كاتی ڕووبەڕووبوونەوەی كورد و حەشدی شه‌عبیدا، دیار نییە كە كۆمەڵگه‌ی نیودەوڵەتی پشتی كامیان دەگرێت
كۆبه‌ند:
بۆیە لە دەرەنجامدا، دەكرێت بڵێین كە گرووپەكانی حەشدی شەعبی لە عێراق لە پێناو پاراستنی بەرژەوەندییەكانی ئێران، بەسەر سوپای عێراقدا زاڵ بوونە و، له زۆربەی ناوچە سوننه كوردنشینەكاندا نیشتەجێ بوونە؛ ئەمەیش مەترسیی زۆری لێ دەكرێت كە لە ئاییندەدا جه‌نگی ناوخۆ ڕوو بدات. بۆیە لەسەر هێزە كوردییەكان پێویستە، كە بە هیچ شێوەیەك ڕێگە بە حەشدی شه‌عبی نەدەن كە بچنە ناو كەركووك و ئەو ناوچانەی كە بە خوێنی پێشمەرگە ڕزگار كراونەتەوە.