قەرەنی قادری

ڕۆژی یەکشەممە (٢٢-٥-٢٠٢٢) نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان سەردانی شاری "سلێمانی"ی کرد؛ سه‌ردانه‌كه‌ دووئاراسته‌یی بوو به‌ڵام به‌ یه‌ك ناوه‌ڕۆك. کۆبوونەوەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، بزووتنەوەی گۆڕان، یەکگرتووی ئیسلامیی کوردستان و کۆمەڵی دادگەریی کوردستان، ئاڕاستەی سیاسیی "هێزی نەرم و مەدەنیی هەرێمی کوردستان"ە کە، تێیدا جەخت كراوه‌ته‌ سه‌ر یەکڕیزی، تەبایی و سەقامگیریی هەرێمی کوردستان؛ چونکە پاراستنی هەرێمی کوردستان و دەسکەوتەکانی، دەبێ لە کۆڵانی حزبە سیاسییەکانیشەوە دەرباز ببێت و پێکەوە بەشێک بن لە پرۆسەی هەوڵدان بۆ تەبایی و سەقامگیری. دیارە ئەمەیش بەتەنیا بە سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان ناکرێت. گەرچی دامەزراوەی ڕەسمیی "سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان چەتری کۆکەرەوەی هێزە سیاسییەکانی وڵاتە"، بەڵام ئەرکی حزب و لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستانیشه‌ کە، لە کردەوەدا بەشێکی کارا بن بۆ "یەکڕیزی، تەبایی و سەقامگیریی هەرێمی کوردستان". هەرێمی کوردستان مڵک و ماڵی گشت هاووڵاتیان و حزب و لایەنە سیاسییەکانە، هەر لەبەر ئەوە پێویستە ئەرکی پاراستنی هەرێمی کوردستان و دەسکەوتەکانی، بەسەر هەموواندا دابەش بکرێت و، بە پلانی تۆکمە و ڕێکخراوەوە (بوونی ستراتیژی)، هەروەها بە هەماهەنگییەکی تەواوەوە کاری خێرای بۆ بکرێت.

ئاڕاستەی تری سەردانەکەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، به‌شداریكردنی بوو له‌ ڕێوڕه‌سمی ده‌رچوونی دوو خولی سه‌ربازیی "کۆلێژی سه‌ربازیی سێی قه‌ڵاچوالان". بەشێک لە باس و پرسە گەرمەکانی هەرێمی کوردستان پەیوەندیی بە "ڕێکخستنەوە و یەکخستنی ‏پێشمەرگە"ه‌وه‌، واتە چاکسازی لەو دامەزراوەیەدا (هێزی ڕەقی هەرێمی کوردستان) هەیە کە، دەبێ لە خزمەت پاراستنی هەرێمی كوردستان و ده‌سكه‌وته‌كانی، هەروەها لە خزمەت هێزی نەرمی هەرێمی کوردستان (بەرگری و دیپلۆماسی)ی وڵاتدا بێت. شک لەوەدا نییە کە بەبێ دووانەی یەکڕیزی و تەبایی لە پێناو سەقامگیریی هەرێمی کوردستان (حزب و لایەن سیاسییەکان و کەمتر و کەمترکردنەوەی مەودای نێوان هاووڵاتیان و دەسەڵات)، واتە هێزی نەرمی وڵات، هەروەها "ڕێکخستنەوە و یەکخستنی ‏پێشمەرگە" و چاکسازی لە هێزی ڕەقی وڵاتدا، هەرێمی کوردستان ناگاته‌ لێواری سەقامگیری و ئاوەدانی!

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، زۆر بەوردی باسی لە هەندێک کێشەی سەر ڕێی "ڕێکخستنەوە و یەکخستنی ‏پێشمەرگە"، واتە چاکسازیی کرد و ئاماژەی بەوە دا: ‏"ڕاستە بەپێی یاسا سەرۆکایەتيی هەرێمی ‏کوردستان ئەرکی فەرماندەیيی گشتيی ‏هێزی پێشمەرگەی کوردستانی لەسەر ‏شانە، بەڵام بۆ ئەوەی چاکسازی و ‏یەکخستنی پێشمەرگە جێبه‌جێ بكرێت، دەبێ پارتی و یەکێتی بە باوەڕ و ‏بێ پەشیمانبوونەوە، بڕیار بدەن کە ‏دەستی حزب لەسەر پێشمەرگە ‏هەڵبگرن. ده‌بێ کۆتایی بە ‏دەستێوەردانی حزبی لەناو کاروباری ‏پێشمەرگەدا بهێنن. بەو شێوەیە چاکسازی و یەکخستنی ‏ڕاستەقینەی پێشمەرگە دەست پێ دەکات ‏و سەر دەکەوێت؛ ئەگەرنا لەگەڵ هەموو ‏ناکۆکییە سیاسییەکاندا، ئەوی ‏جێبەجێیش کراوە، هەڵدەوەشێتەوە."

 سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە قەڵاچوالان له‌سه‌ر ئه‌م پرسه‌ گوتیشی: "ئەگەر بمانەوێت هەرێمی کوردستان و ده‌سكه‌وته‌كانی بپارێزین و خۆشەویستيی ‏پێشمەرگە لە دڵی خەڵکی کوردستاندا ‏بهێڵینەوە و قارەمانيه‌تيی پێشمەرگە ‏لەبەرچاوی جیهان نەشکێنین، دەبێ دەستێوەردانی حزبی لە کاروباری ‏پێشمەرگەدا به‌ زووترین كات كۆتایی پێ بهێنین." ئەمە بۆچوونێکی چرکەساتی و تاکتیکی، هەروەها بەرهەڵێخ نییە بۆ پاراستنی دیوارێکی زل بەڵام لەرزۆک، بەڵکوو ئەمە پرسێکی ژیانییە و پەیوەندیی بە بەرژەوەندیی گشتیی وڵاتەوە هەیە و ڕێک دەگەڕێتەوە بۆ ستراتیژیی "سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان کە چەتری کۆکەرەوەی هێزە سیاسییەکانی وڵاتە."

ئەو باسەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان کە لە قەڵاچوالان کردی، ئەوە یەکەمین جار نییە ئەو داوایە بکات، هەروەها باس لە مەترسییەکانی ڕێکنەخستەوە، یەکنەخستن و دەستێوەردانی حزبی (پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان) لە هێزی پێشمەرگەی کورستاندا بکات، بەڵکوو لە (١٢-١١-٢٠١٩) نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان و فه‌رمانده‌ى گشتيى هێزه‌كانى پێشمه‌رگه‌، له ‌ڕێوڕه‌سمى ده‌رچوونى خولی ٢٦ی پێگەیاندنی ئەفسەرانی کوردستاندا له‌ "كۆلێژى سه‌ربازيى زاخۆ" گوتی: "هەرێمی کوردستان پێویستی بە هێزێکی چەکداری نیشتمانیی خاوەن دیسپلین و پرەنسیپی پێشکەوتووە. هێزی یەکگرتوو، خاوەن بیروباوەڕی نیشتمانی، لە سەرووى هەموو مەبەستێکی سیاسی، حزبی، نەتەوەیی، ئایینی و مەزهەبییەوە بێت. هێزێکی گۆشکراو لەسەر بنەما مرۆیییەکان و ڕێککەوتنە نێودەوڵەتیيەکانی تایبەت بە جەنگ. هێزى پاراستنى گه‌ل و وڵات و ده‌سكه‌وته‌كان بێت، ناكرێت هێزى حزب و لايه‌ن و گرووپه‌كان بێت."

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و فەرماندەی گشتيی ‏هێزی پێشمەرگەی کوردستان

یەکڕیزی، تەبایی و سەقامگیریی هەرێمی کوردستان، هەروەها ڕێکخستنەوە و یەکخستنی ‏پێشمەرگە (چاکسازی) و پێکهێنانی سوپایەکی نەتەوەیی کە پێکهاتەکانیش لەخۆ بگرێت، (یانی گواستنەوەی هێز بۆ دامەزراوەکان یان بەدامەزراوەییکردنی هێزی ڕەق)، دوو دیوی دراوێکن و تەنیا پێکەوە دەتوانن هەرێمی کوردستان بپارێزن. لە دۆخێکی وادا هەموو براوە دەبین، چونکە بەرژەوەندیی وڵات دابین دەبێت. ئەمەیش پلانی ڕوون و تۆکمە، هەروەها کار و هەنگاوی خێرای دەوێت، چونکە پرسێکی ژیانییە و بە ئێستا و داهاتووی وڵاتەوە گرێ دراوە. ئەگەر پێشمەرگە ببێتە هێزێکی نیشتمانی (سوپای نەتەوەیی) و دوور بێت لە بەرنامە و دەستێوەردانی حزبی، ئەوە لە بەرژەوەندیی هەموواندایە و هەموو براوەن؛ چونکە وڵات بەهێز دەبێت!

یەکڕیزی، تەبایی و سەقامگیریی هەرێمی کوردستان، هەروەها ڕێکخستنەوە و یەکخستنی ‏پێشمەرگە (چاکسازی)، واتە دوور لە دەستێوەردانی حزبی، هەروەها پێکهێنانی سوپایەکی نەتەوەیی کە پێکهاتەکانیش لەخۆ بگرێت، کارێکی ئاسان و ڕاستەڕێ نییە کە بەبێ کێشە پێیدا دەرباز بین. بە ئەگەری زۆرەوە، دەبێ چاوەڕوانی قەیرانی دەستکرد لە ناوخۆ، هەروەها هەناردەکردنی لە دەرەوەی سنوورەکانی هەرێمی کوردستان بۆ ناوخۆی وڵات بین.

دەرفەت بەشێکە لە سیاسەت

با پێکەوە دەرفەتەکان بقۆزینەوە و هەڕەشەکانیش بکەینە دەرفەت بۆ ئەوەی تەبایی، یه‌کڕیزیی لایەنە سیاسییەکان، هەروەها ڕێکخستنەوە و یەکخستنی ‏پێشمەرگە بۆ پێکهێنانی سوپایەکی نیشتمانی ببێتە پرسێکی ڕۆژ و، با هیچ لایەنێکیش لەو پرسە ژیانییەدا دەوری بینەر، شرۆڤەکار و ڕەخنەگر (گەڕانەوە بۆ دواوە) نەگێڕێت، بەڵکوو ڕۆڵی "چێکەر" و "بنیاتنه‌ر"ی بۆ ئێستا و داهاتووی وڵات هەبێت. لەو ڕوانگەیەوە ئەرک و بەرپرسیارێتیی پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان چەندقات دەبێتەوە. هەر لەو سۆنگەیەوە سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئاماژەی بە پرسێکی هەستیار دا: "ئەمە دەرفەتێکە، دەبێ حزبەکان ئه‌م ده‌رفه‌ته‌ لە‏دەست پێشمەرگە و له‌ده‌ست گەلی کوردستانی ‏نەدەن. هاوپەیمانان هاوکاريی پێشمەرگە ‏دەکەن، بەڵام خۆیان ناخەنە ناو کێشە و ‏ململانێکانی پارتی و یەکێتی لەناو ‏هێزی پێشمەرگەدا.‏" شک لەوەدا نییە، سەرکەوتن لە گرەوی وریایی و یەکگرتندایە. هەر بەو پێیەیش، بەرژەوەندیی نەتەوەیی دابین دەبێت. لە پەرتەوازەییدا، هێز و وزە لاواز دەبن و بەفیڕۆ دەچن، تەنانەت تەمەنی کێشە ناوخۆیییەکانیش درێژ دەبێتەوە و گرفتەکانیش کەڵەکە دەبن. لە دۆخێکی وادا، دەرفەتەکان بەفیڕۆ دەچن. "دەرفەتفەوتێنی"یش یانی شکست و گەڕانەوە بۆ خاڵی سفر، ئەویش ئەگەر خاڵی سفر هەبێت!

ئەوەیش لە کاتێکدایە کە لە دەوروبەری ئێمە (ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست)دا و تەنانەت دژ بە ئێمەیش، جەنگی فرەڕەهەند (Hybrid Warfare) هه‌ڵگیرساوه‌، کە ئەمەیش هەم ئەرکمان قورستر دەکات و هەمیش بەرپرسیارێتی دەخاتە سەر شانی حزب و لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان، جا چ لە دەسەڵاتدا بن، یان ئەوانەی سەرەداوێکی دەسەڵاتیان بەدەستەوەیە؛ تەنانەت ئۆپۆزیسیۆنیش دەگرێتەوە. بنیاتنانی کوردستانێکی بەهێز (پارێزراو)، لە گرەوی "یەکڕیزی و تەباییی حزب و لایەنە سیاسییەکان، هەروەها ڕێکخستنەوە و یەکخستنی ‏هێزی پێشمەرگە بۆ پێکهێنانی سوپایەکی نیشتمانیدایە و، ئەو دووانەیش پێکەوە مانا دەبه‌خشن!