پێشەكی:

لە دوای ڕیفراندۆم، جەنگی دەروونی ((Psychological War لەسەر كوردستان بە ڕوخسارێكی نوێ دەستی پێ كردووە، قۆناغێكی نوێ دەستی پێ كردووە و دەزگه‌ میدیایییەكانی وڵاتانی دەوروبەر و هەندێك لە دەزگه‌ خۆماڵییەكانیش ڕۆڵێكی ئێكجار گەورە لەم جەنگەدا دەگێڕن؛ تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان بوونەتە بەرەی جەنگی سەرەكی و، لە هەمان كاتیشدا بوونەتە ئامرازی سەرەكیی جەنگ. ئەو لایەنانەی ئەم جەنگەیان بەرپا كردووە، مەبەستێكی سەرەكییان هەیە، ئەویش كوشتنی گیانی فیداكاری و بەرگری و ملكەچكردنیانە بە مەرج و داواكارییەكانی دوژمنان. لە دوای ڕیفراندۆم و بە دیاریكراوی لە ڕێکەوتی 29/9/2017دا عەبادی، سەرۆكوەزیرانی عێراق، داوای كرد لەسەرجەم پێگە ئه‌لكترۆنییەكان و دەزگه‌ میدیایییەكاندا وێنەی ئەو سوپایە بڵاو بكەنەوە و پشتیوانییان بكەن، كە بۆ داگیركردنی خاڵە سنوورییەكان دەیاننێرێت، بۆ ئەوەی ترس و تۆقاندن لە دڵی كوردستانییەكاندا دروست بكات. ئەم داواكارییە، داواكارییەكی فەرمی و ئاشكرای سەرۆكوەزیرانی دەوڵەتێكە بۆ ڕاگەیاندنی جەنگی دەروونی دژی كوردستان. لە دوای ئەو ڕاگەیاندنە فەرمییە، زۆر پێویستە بەوردی لەسەر جەنگی دەروونی ڕابوەستین و هەندێك بیرۆكەی پێویست بۆ بەرگریكردن دژی ئەم جەنگە بخەینە ڕوو.

یەكەم: جەنگی دەروونی؛ پێناسە و بنەما

جەنگی دەروونی، جەنگێكی تایبەت و ئاراستەكراوە بۆ كۆنترۆڵكردنی بنیادی دەروونیی تاكەكانی كۆمەڵگە بەپێی ئامراز و بنەما تیۆرییەكانی دەروونناسی، بە مەبەستی تێكدان و ڕووخاندنی هێزی بەرگریی ناوخۆیی و نەهێشتنی یەكانگیریی نیشتمانی.[1] لەسەردەمانی پێشووەوە تاوەكوو ماوەیەكی نزیك، جەنگی دەروونی بەشێك بوو لە جەنگی سەربازی و تایبەت بوو بۆ ڕووخاندنی ورەی سەربازی لە بەرەكانی جەنگدا و، ئاراستەی سەرباز و جەنگاوەرەكان دەكرا بۆ ئەوەی نەتوانن لە بەرەی جەنگدا بەرگری بكەن و لە مێژوودا سەدان ڕێكار و ستراتیژیی جەنگی دەروونی تۆمار كراوە و لە چەندین وێستگەدا ڕۆڵێكی یەكلاكەرەوەی لە ڕووبەرووبوونەوەدا هەبووە. ئێستایش جەنگی دەروونی دژی هێزە سەربازییەكان، ئامرازێكی سەرەكیی جەنگە و لاپەڕەیەكی سەرەكییە لە لاپەڕەكانیدا.[2] بەڵام لەم سەردەمەدا و بەتایبەت دوای ڕووخانی بلۆكی سۆسیالیستی، جەنگی دەروونی، زیاتر ئاراستەی ناو كۆمەڵگە دەكرێت بۆ ئەوەی لەناواخنی خودی ئەو كۆمەڵگەیەدا تۆی داڕمانی توانای بەرگری دروست ببێت، بەبێ ئەوەی دەستبەرداری بنەما سەربازییە سەرەكییەكەی جەنگی دەروونی ببنەوە. بەمەیش دەردەكەوێت كە جەنگی دەروونی، جەنگێكی مەترسیدارە و ئامانجی سەرەكییشی كوشتنی گیانی پابەندبوونە بە وڵات. دەكرێت بە شێوەیەكی گشتی و بەپێی بنەما زانستییەكان، ئامانجە سەرەكییەكانی جەنگی دەروونی بخرێتە ڕوو:

1. لاوازكردنی هێزی بەرگریی میللەت بە ترساندنی لە پرسێكی دیاریكراو.
2. دروستكردنی بشێوی و تێكدانی ڕەوشی گشتی.
3. تێكدانی ڕەوشی پەیوەندیی نێوان تاك و دەسەڵاتی سیاسی لەناو ئەو وڵاتە.
4. بڵاوكردنەوەی هەر بیرۆكەیەك و پەنابردن بۆ هەر ڕستەیەك، یان هەڵوێستێك، كە ڕێز و باوەڕ لەناو كۆمەڵگەدا بكوژێت، یان لاواز بكات.
5.  دروستكردنی تاكێكی لایەنگیر و جەنگاوەر لەناو خاكی دوژمندا، کە دژی هەر هەنگاوێك بوەستێت كە میللەتەكەی خۆی، بۆ بەرگریكردن لە هێرشی دوژمنەكانیدا دەینێت.

دووەم: ئامرازەكانی جەنگی دەروونی

جەنگی دەروونی بریتییە لە بەكارهێنانی پڕوپاگەندە دژی دوژمن، یان گرووپێكی مرۆیی، هاوكات لەگەڵ بەكارهێنانی كۆمەڵێك ڕێكاری دیكە (سەربازی و سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی) بۆ پشتڕاستكردنه‌وه‌ی ئەو پڕوپاگەندەیە. بەمەیش جەنگی دەروونی دەبێتە بەكارهێنانێكی بەپیلان بۆ پڕوپاگەندەیەكی پشتئەستووركراو بە تۆڕێكی تەواوكار لە ڕێكاری جۆراوجۆر بە مەبەستی دروستكردنی كاریگەری لەسەر بۆچوون و هەست و هەڵوێست و ڕەفتاری گرووپێكی مرۆیی (نەیار، یان بێلایەن، یان دۆست)، بۆ ئەوەی ئامانجێكی دیاریكراوی پێ بپێكێندرێت. بەمەیش جەنگی دەروونی بە ڕەهەندی كات و شوێنەوە نەبەستراوەتەوە و، لە كاتی جەنگ و لە كاتی ئاشتیدا بەكار دێت.[3]

سێیەم: ئاراستەكانی جەنگی دەروونی

أ. جەنگی دەروونیی هێرشبەر

ئەم جەنگە بۆ بەرپاكردنی هێرش دژی میللەتێك، یان سوپای میللەتێك بەكار دێت، تاوەكوو توانای بەرگرییان نەمێنێت و لە بەرەكانی جەنگدا بڕووخێن، کە پێش هێرشی سەربازی بەكار دێت و، بەردەوام دەبێت لە كاتی هێرشی سەربازیدا. گرنگترین بنەماكانی بریتین لە:

• چاندنی ترس و دڵەڕاوكێ و داڕمان لە دەروونی ئەو لایەنەی هێرشی لەسەر دەكرێت.
• جەختكردنەوە لەسەر هێز و توانای بێسنووری هێرشبەران.
• پەرتكردنی یەكانگیریی ناوخۆییی ئەو هێزەی هێرشی دەكرێتە سەر.
• دروستكردنی خەسڵەتی نەرێنی و ئاستنزم بۆ لایەنی بەرامبەر، بۆ ئەوەی سۆزیان بۆ نەچێت.
• دروستكردنی تەڵخی لەسەر ماناكان و گۆڕینی ئاراستەی وتارەكان، تاوەكوو متمانە لەناو هێزی بەرگریكاردا نەمێنێت.
• جەنگی دەروونیی هێرشبەرانە چەندین جۆری هەیە؛ هەموو جۆرە وتارێك لەم جەنگەدا بەكار دێت و هیچ سنوورێكی بۆ درۆ و بوختان و تۆقاندن و هەڵخەڵەتاندن تێدا نییە.

ب. جەنگی دەروونیی بەرگریكار

ئەم جۆرە لە جەنگی دەروونی، لەسەر بنەمای بەرگریكردن بنیاد نراوە، دژی جەنگی دەروونیی هێرشبەر ڕێك دەخرێت و، دوو بنەمای سەرەكی لەخۆ دەگرێت:

• پووچەڵكردنی جەنگی دەروونیی هێرشبەر، بە وڵامدانەوە و ئاشكراكردنی ئەو ڕێكارانە.
• چنینی تۆڕێك لە ڕێكاری كاریگەری دەروونی لەسەر هێزی هێرشبەر بۆ ئەوەی ورەی هێرشبردنیان بڕووخێنن.

چوارەم: ئاستەكانی جەنگی دەروونی

ئاستی بەكارهێنانی سەربازی (جەنگی تەكتیكی) بە مەبەستی بەكارهێنانی هەموو ڕێكارێك، کە كاریگەری لەسەر بنیادی دەروونیی هێزی بەرامبەر دروست بكات، بۆ ئەوەی توانای بەرگریی لە جەنگدا لاواز بكەن. ئاستی ستراتیژی (گشتگیر)، بەكارهێنانی هەموو ڕێكارێكی دەروونییە بۆ ئەوەی باری دەروونیی میللەتێك، بۆ بەرژەوەندیی میللەتێكی دیكە ئاراستە بكەن. لە هەر دوو حاڵەتدا چەندین دامەزراوە و سوپای تایبەت ئەم كارانە ئەنجام دەدەن. خەسڵەتە سەرەكییەكانی جەنگی دەروونی ئاستەكانی جۆراوجۆرە:

1. ئاستی تاك، دەستپێكی هەموو هێرشێكە.
2. ئاستی دەوڵەت.
3. ئاستی تایبەت بە دامودەزگه‌یەکی دیاریكراوی دەوڵەت.
4. ئاستی تایبەت بە دامودەزگه‌ سەربازی و ئەمنی و هەواڵگرییەكان.
5. ئاستی تایبەت بە گرووپە كۆمەڵایەتی و كەلتوورییەكان.

پێنجەم: ئامانجە هەنووكەیییەكانی جەنگی دەروونی

1. ئامانجە سیاسییەكانی جەنگی دەروونی

لە بنەمادا جەنگ ئامرازێكی سیاسییە، بۆ مەبەستێكی سیاسی و بە بڕیارێكی سیاسی ئەنجام دەدرێت و جەنگی دەروونی، وەكوو بەشێك، یان لاپەڕەیەك لە لاپەڕەكانی جەنگ، ئامانجی سیاسی هەیە و مەبەستی سیاسیی لەپشتەوەیە، گرنگترینیان:

• تێكشكانی یەكدەنگیی ناو میللەت.
• دروستكردنی گومان لەناو دەستەبژێری سیاسیدا.
• تێكدانی ڕەوشی ژیانی سیاسیی ناوخۆ.
• تێكچوونی پەیوەندیی نێوان سیاسەتمەدارە ناوچەیییەكان و سیاسەتمەدارە نیشتمانییەكان.
• دروستكردنی چینێكی سیاسیی بەكرێگیراو، كە دەبنە لایەنگری دوژمن و، دواتر ئاسانكاریی دەروونی بۆ داگیركەران دەكەن.

1. ئامانجە ئابوورییەكانی جەنگی دەروونی

دروستكردنی گرانی و قاتی لەناو بازاڕەكاندا و سەرهەڵدانی مۆنۆپۆڵ و دڵەڕاوكێ و داڕمانی دراو و نەمانی متمانە بە ئابووری و سەرهەڵدانی بێكاری و وەستاندنی پرۆژەكان و ڕاگرتنی سەرمایە و داخستنی كارگەكان؛ ئەمانە هەموویان ئامانجی ئابووریی جەنگی دەروونین، كە لە ئەنجامدا كاریگەری ده‌كه‌نه‌ سەر دۆخی سیاسی و سەربازیش.

شەشەم: مەبەستە سەرەكییەكانی جەنگی دەروونی

1. كاریگەری لەسەر بیروهۆشی لایەنی بەرامبەر.
2. تێكشكاندنی گیانی بەرگری لەناو میللەتدا بەگشتی و لەناو سوپادا بەتایبەتی.
3. دروستكردنی كاریگەریی نەرێنی لەسەر ڕەفتار و ئاراستەی تێگەیشتنی دەمەزراوەی سەربازی بە نەهێشتنی متمانە لە نێوان ئەفسەرەكانیاندا.
4. دروستكردنی كێشە و كێشمەكێشی كۆمەڵایەتی و مەزهەبی و ئایینی.

حەوتەم: ڕاگەیاندن؛ چەكی سەرەكیی جەنگی دەروونی

بەكارهێنانی جەنگی دەروونی و بەڕێوەبردنی، توانایەكی زۆری دەوێت، بەتایبەت لە بواری پڕوپاگەندە و نەخشاندنی سیاسەتی پاڵپشت بۆ بەهێزكردنی وێنای پڕوپاگەندەكان. ئامرازی سەرەكیی جەنگی دەروونی، ڕاگەیاندنەكانە، وەكوو: تەلەڤزیۆن، ڕادیۆ، فیلم، ڕۆژنامە و ئینترنێت. جگە لەوەیش، چەندین كەسی نهێنی بۆ ئەوەی لەناو بنیادی كۆمەڵایەتیی پڕوپاگەندەكاندا بڵاوی بكه‌نەوە و، زەمینە خۆش بكه‌ن تا خەڵك بڕوای پی بكەن.

1. ڕۆڵی ڕاگەیاندنی بیستراو لە جەنگی دەروونیدا

ڕاگەیاندنی بیستراو ڕۆڵێكی ئێکجار زۆر بەهێزی لە جەنگی دەروونیدا هەیە و، بە هۆی كاریگەریی وشەی گوتراو لەسەر گوێگر، ئێكجار گرنگ دەبێت، بەتایبەت لە كاتی جەنگدا و لە كاتی نائاساییدا، كە تێیدا ڕاگەیاندنی بیستراو دەبێتە تاكە ئامرازی میدیایی، کە توانای هەیە بە ئاسانترین شێواز پەخش بكات و تاكەكان بەكاری بهێنن.

1. ڕۆڵی ڕاگەیاندنی بینراو لە جەنگی دەروونیدا

ڕاگەیاندنی بینراو بە هۆی پێشكەوتنی تەكنەلۆژیی گەیاندنەوە، بووەتە ئامرازێكی ئێکجار هەستیار و كاریگەری جەنگی دەروونی؛ بەڵكوو بووەتە ئامرازێكی سەرەكیی بەڕێوبەرانی جەنگی دەروونی و، پسپۆڕانی بواری جەنگی دەروونی، سەرجەم تواناكانی ڕاگەیاندنی بینراو بەكار دەهێنن بۆ ئەوەی پەیامەكانی جەنگی دەروونی بە كاریگەرییەكی ئێکجار زۆرەوە ئاراستە بكەن و سەدان وێستگەی تەلەڤزیۆنی بە چەندین شێواز بەرنامەكانیان پەخش دەكەن و، توانایان هەیە گەورەترین و كاریگەرترین جەنگی دەروونی ئەنجام بدەن. دەرهێنانی فیلم و دراما و بەرنامەی جۆراوجۆر و دەرهێنانی گۆرانی و سروودی جۆراوجۆر، پەخشی ڕاستەوخۆ و ڕووماڵكردن و...، هەموویان وەكوو ئامرازی كاریگەر لە جەنگی دەروونیدا بەكار دەهێنرێن.

1. ڕۆڵی ڕۆژنامە لە جەنگی دەروونیدا

ڕۆژنامە لە ڕێگه‌ی وێنا نووسراوەكانی بابەت و ڕاپۆرتەكانی و بڵاوكردنەوەی وێنە و دانانی كاریکاتێر و چەندین ئامرازی دیكەوە، توانایەکی زۆری لە بەڕێوبردنی جەنگی دەروونیدا هەیە. كاریگەریی ڕۆژنامەیش بەهێزتر دەبێت، كاتێك نووسەری بەتوانا تێیدا كار دەكەن.

1. ڕۆڵی سۆسیالمیدیا لە جەنگی دەروونیدا

جەنگی دەروونی لەسەر تۆڕەكانی سۆسیالمیدیا زۆر بەتوندی و بە جۆراوجۆری و، بە چەندین میتۆد و پاڵنەر و چەندین دەزگه‌ی میدیایی و هەزاران بەشدار و هەواڵی جۆراوجۆری دانراو و ئامادەكراو بۆ مەبەستی جەنگی دەروونی ئەنجام دەدرێت.

1. ڕۆڵی تۆڕە كۆمەڵایەتییە ئه‌لكترۆنییەكان لە جەنگی دەروونیدا

هەزاران كەس ڕاستەوخۆ بەشداری لەناو ئەو تۆڕە ئاڵۆزانەدا دەكەن و سەدان هەزار كەس ڕووبەڕووی كاریگەرییە ڕاستەوخۆكانی دەبنەوە. لە سەردەمێكدا دەژین، پەیوەندیی كۆمەڵایەتیی ئه‌لكترۆنی بووەتە بەشێكی دانەبڕاوی ژیانی ڕۆژانەمان. پێشكەوتنی تەكنەلۆژیی پەیوەندی، ڕاستەوخۆ تاكی ئاساییی، بەستووەتەوە بە ئاڵۆزترین تۆڕی ئه‌لكترۆنی و سەرچاوەكانی زانیاریی كەسی و ئاراستەكانی، كاریگەریی ئێکجار زۆری كردووەتەوە سەر تاكەكان و ڕاستەوخۆ ڕووبەڕووی ئاڵۆزیی سیاسی و كۆمەڵایەتی و دەروونی و ئابووری و... ی تۆڕی ئینتەرنێت دەبنەوە لە كات و ساتێكی تایبەتدا كە تێیدا بەتەنها دەبێت. كەس نییە لەگەڵیدا یارمەتیی بدات بە بۆچوونێك، یان بە شرۆڤەیەك، یان بە بەرچاوڕوونییەك، یان بە وەبیرهێنانەوەیەك، تەنیا دیواری بەرگریی تاك لەناو ئاسۆی گریمانەییی ئینتەرنێتدا ویژدانی خۆیەتی و قەناعەتی خۆیەتی. ئەم دوو بەرگرییەیش، ڕەنگە بكەونە ژێر كاریگەریی پەیامە جۆراوجۆرەكان و گۆڕانكاری لەسەریدا دروست ببێت. هەر بۆیە ئینتەرنێت و بەتایبەت تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان، كە تاكەكان خۆیان لەناویدا بەشدارن، بووەتە یەكێك لە گرنگترین و كاریگەرترین ئامرازەكانی جەنگی دەروونی، کە لەم سەردەمەدا بە زۆری لە ڕێگه‌ی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە ئەنجام دەدرێت؛ چونكە زۆر بەئاسانی بڵاو دەكرێتەوە و، هەموو لایەنەكان درك بە كاریگەریی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان دەكەن، بەتایبەت لە بواری سیاسی و كۆمەڵایەتیدا. ئەم كاریگەرییەیش ڕەنگە نەرێنی بێت و زیانی ئێكجار زۆر بە كۆمەڵگە بگەیەنێت و یارمەتیدەر بێت بۆ بڵاوبوونەوەی چەندین خراپەكاری؛ هەر بۆیە هێرشبەرەكان، وەكوو بەرەیەكی كراوە دەیبینن بۆ ئەنجامدانی جەنگی دەروونی.

بە هۆی سروشتی بەكارهێنان و كاركردنی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە، بوونەتە گەورەترین پێگەی بڵاوكردنەوەی پڕوپاگەندە و دروستكردنی هەواڵی درۆیینە بە خێراترین كات.[4] لاوازیی هۆشیاریی كۆمەڵایەتی و ئاستی نزمی ڕۆشنبیریی تاك و لاگردەییی بنیادی ئەخلاقی (Moral deviation) ، وەها دەكات سەرنج و سۆز بۆ هەواڵی سەرزارەكی و بێبنەما لای ئەو ببێتە تێگەیشتن و، بە هۆی دووبارەكردنەوەی بەبەردەوامی و لەسەر زاری كەسانی جۆراوجۆر لای ئەو، دەبێتە ڕاستییەكی حاشاهەڵنەگر و زۆر توندڕەو دەبێت بۆ پشتیوانیكردنی.[5] لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا تاك ڕاستەوخۆ ڕووبەڕووی ئەو جەنگە دەبێتەوە و لەگەڵیدا كاریگەری دروست دەكات، پێش ئەوەی بتوانێت لە لایەكی دیكەوە شتێكی دیكە ببیستێت.

هەشتەم: هۆكاری بەرفراوانبوونی ڕۆڵی پێگەكانی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان لە جەنگی دەروونیدا

لەم سەردەمەدا زۆر كەس دەرفەتی بۆ نووسین و بڵاوكردنەوەی هەواڵ و بیروبۆچوون و ڕاپۆرت و... هەیە و، زۆریش توانای هەیە وێنای مەبەستدار بڵاو بكاتەوە و یاری بە ڕاستییەكان بكات، یان گومان لەسەریان دروست بكات بۆ هەر مەبەستێك بێت. ئەگەر جاران سیخوڕەكان ئەركی بڵاوكردنەوەی پرۆپاگەندەیان زۆر بەسەختی ئەنجام دەدا و مەترسییەكی زۆری لەسەر ژیانیان دروست دەكرد، ئێستا لە پشتی كیبۆردەكانەوە، دەتوانن ئەو كارە بە كاریگەرییەكی زۆرتر و مەترسییەكی كەمترەوە ئەنجام بدەن. هەر بۆیە زۆرێك تواناكانی خۆیان بۆ مەبەستی ماددی، یان بۆ هەر مەبەستیكی دیكە بێت دەخەنە خزمەتی بەڕێوبردنی جەنگی دەروونییەوە. زانایان جەخت دەكەنەوە لەسەر ئەوەی کە ئەم جەنگە بە چەند جۆرێك لە كەسایەتییە سایكۆپاتییەكان (psychopathic) ئەنجام دەدرێت؛ ئەو كەسایەتییانە كە كێشەیەكی پڕقینیان لەگەڵ وڵاتانی خۆیان هەیە، بۆیە ئامادەن وتاری جەنگی دەروونی وەربگرن و قبووڵی بكەن و دواتر دژی هاووڵاتییانی خۆیان بەكاری بهێنن. لە هەر وڵاتێكیش كەسانی دووڕوو و خراپكار و ئاستنزم لە پێگەیەكی كۆمەڵایەتیی بەهێز بن، ئەوە كاریگەریی جەنگی دەروونی و پاشكەوتەییDependence  بۆ دوژمنەكانیان ئێكجار زۆر دەبێت.[6] بەمەیش وەكوو بەكرێگیراو (Mercenaries)، خۆیان دەخەنە خزمەتی دوژمنەكانیان. بۆیە لە ناوەندی ئەوانەی دەبنە بەشێك لە جەنگی دەروونی، چەندین كەسایەتیی جۆراوجۆر لە چینی كۆمەڵایەتیی جیاجیا و بۆچوونی سیاسیی جیاواز بەدی دەكرێت، كە خاڵی هاوبەشیان دەگەڕێتەوە بۆ هاوبەشیی دۆخی سایكۆپاتییان، كە پاڵنەری سەرەكیی بەشداربوونیانە لەم جەنگەدا.[7]

بە هۆی خەسڵەتی متمانە بە هاوڕێیەتیی لەلایەن تاكەكانەوە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان دەبنە سەكۆیەكی پەیوەندیی رڕاستەوخۆ لە نێوان تۆڕی هاوڕێیەتیدا و، ڕاستەوخۆ پڕوپاگەندەكانی جەنگی دەروونی تیایدا بڵاودەبێتەوە وكاریگەریی زۆریش دەكات. بە خوێندنەوەی ئەو هەواڵانە و كۆمێنتكردن و هاوبەشیكردنی، ماوەی مانەوەی ئەو هەواڵە و سنووری بڵاوبوونەوەی ئێکجار زۆر دەبێت و، لەبەر ئەوەی حكوومەتەكان خۆیان جەنگی دەروونی هەڵدەگیرسێنن، دەبێنرێت ڕێكاری پراكتیكی و پشتیوان بۆ پڕوپاگەندەكان لەسەر ئەرزی واقع جێبەجێ دەكرێت بۆ ئەوەی پڕوپاگەندەكان بەهێز بكات.

ئەنجام:

بەپێی خاڵەكانی سەرەوە، كوردستان ڕووبەڕووی جەنگی دەروونیی ستراتیژی (گشتگیر) دەبێتەوە. سروشتی ئەم جەنگە، هێرشبەرانەیە و ئاستەكانی جۆراوجۆرە، سەرجەم ئامرازەكانی جەنگی تێدا بەكار دێت و سەرجەم دامودەزگه‌ فەرمی و نیمچەفەرمییەكان تێیدا بەشداری دەكەن. دامودەزگه‌کانی ڕاگەیاندن و میدیاکاران، بوونەتە ئامرازێکی زۆر گرنگ لەم جەنگەدا. هەندێ دامودەزگه‌ی میدیایی و هەندێ میدیاكار، بە پاڵنەری بزنسەوە بەشداری لەم جەنگەدا دەكەن؛ بەتایبەت ڕۆژاوایییەكان كاریگەریی سیاسی و ئابووری، ئامانجی هەنووكەیییانە بۆ ئەوەی بتوانن گیانی تەبایی و بەرگری لەناو كوردستان بڕووخێنن. ترسناكترين لایەنەكانی ئەم جەنگە، لەسەر تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان ئەنجام دەدرێت. بۆ ئەم مەبەستەیش هەموو تیرۆرە سایكۆلۆژییەكان بەكار دەهێنرێن و دەیان هەزار كەس بەئاگابوون، یان بەبێ ئاگابوون، بوونەتە سەربازی ئەم جەنگە. زۆر گرنگە بە بەكارهێنانی شێوازی هێرشبردنی پێچەوانە، بەرپەرچی ئەم جەنگ درەوونییە بدرێتەوە، کە بۆ مەبەستی بەرگری، دامودەزگه‌كانی ڕاگەیاندنی كوردستان ئەم جەنگە بەڕێوە ببەن.