ئالنگارییەكانی هەولێر لە نێوان بەرداشی ململانێی تاران و واشنتۆن لە بەغدا

پەرویز ڕەحیم قادر/ مامۆستا لە كۆلێژی یاسا و زانستە سیاسییەكانی زانكۆی سەڵاحەددین

پێشەكی:

پاش هەڵبژاردنی 12ی ئایاری ساڵی 2018، داهاتووی چۆنێتیی پێكهێنانی حكوومەت و پێكهینەرەكانی و، بەم پێیەیش سیناریۆی ئاییندەی هاوسەنگیی هێزە  سیاسییەكان و بەتایبەتی سێ پیكهاتەی "كورد"، "شیعە" و "سوننە" لە لایەك و، ئاست و ڕێژە و بەردەوامیی نفووزی هەر یەكە لە هێزە ناوچەیی و سەرووهەرێمییەكان، بەتایبەتی ئێران و ئەمریكا، یەكێكە لە مژارە گەرم و پڕ لە مشتومڕ و ناكۆكیخوڵقێنەكان لە گۆڕەپانی سیاسیی عێراقدا. لە ڕوانگەیەكی ترەوە، داهاتووی سیاسیی عێراق بە جۆریك بەستراوەتەوە بە هاوسەنگیی نوێی هێزە سیاسییەكانه‌وه،‌ بەڵام لەم پەیوەندییەدا ناتوانین ڕۆڵی یەكلاكەرەوەی هێزە سەرەكییەكانی شوێندانەر لەسەر گۆڕەپانی سیاسیی عێراق، بەتایبەت بەرەی وڵاتانی عەرەبی-سوننە و ئەمریكا لە لایەك و، ئێران و هێزە هاوپەیمانەكانی لە ناوچەكەدا فەرامۆش بكەین. بۆیە لە لایەك نفووزی هەر یەكە لەو بەرانە لە عێراق و تەنانەت ناوچەكەدا، پەیوەستە بەو هێزانەی كە لە ناوخۆی عێراق باڵادەست دەبن و، لە هەمان كاتیشدا ئەو هێزە ناوخۆیییانەیش ناتوانن بەبێ پاڵپشتی و نفووزی ئەو ئەكتەرانە، لە عێراقدا باڵادەست بن.

لەم نووسینەدا هەوڵ دەدەین سیناریۆ و ئەگەرە ئایینده‌یییەكانی ئەم هاوكێشەیە و، هەروەها ڕۆڵ و پێگەی كورد لەم نێوەندەدا تاووتوێ بكەین. بۆیە پرسیار ئەوەیە كە ئەم ململانێیانە بەرەو كام ئاقار هەنگاو دەنێت و چارەنووسی پێگە و داهاتووی كورد (سەرەڕای ناكۆكییە ناوخۆیییەكان) لە نێوان دوو هێزی سەرەكیی دەرەكی (تاران و واشنتۆن) لە عێراقدا چیی بەسەر دێت؟ بۆ ئەم مەبەستەیش سیناریۆی هەر یەكە لەو هێزە سەرەكییانە و هاوپەیمانەكانیان دەخەینە ڕوو.

یەكەم: سیناریۆی واشنتۆن و هاوپەیمانە ناوچەیییەكانی لە عێراق

ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە پاش ساڵی 2003وە، هەوڵی داوە كە بێجگە لە كۆنترۆڵی ئاسایش و پرسی وزە لە ڕێگەی عێراقەوە، وەبەرهێنانی سیاسی و ئاسایشی لە ناوچەكەدا بكات. بەم واتایە كە هێرشی ئەمریكا بۆ سەر عێراق وەكوو سەرەتای دەستپێكردنی قۆناغێك پێناسە بكرێت كە لەم دەروازەیەوە بەرژەوەندییە باڵا و ئاسایشییەكانی ئەمریكا لە ناوچەكە دەستەبەر بكرێت. هەرچەندە بەپێی ڕوانگەی ئیدارە جیاوازەكانی بۆش و ئۆباما و ترامپ، گۆڕانكاری لە سروشتی ئەو بەرژەوەندییانە كراوە، بەڵام ئامانجی سەرەكی و ستراتیژی بەنەگۆڕی ماوەتەوە، كە ئەویش خۆی لە گەرەنتیی باڵادەستیی ئەمریكا و ڕێگەگرتن لە باڵادەسەتبوونی نەیارەكانی ناوچەیی (ئێران و ئەكتەرە نا-دەوڵەتییە هاوپەیمانەكانی) و، سەروو-ناوچەیی (بۆ نموونە ڕووسیا و چین) لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و پاراستنی هاوپەیمانەكانیدا دەبینێتەوە. لەم گۆشەنیگایەوە دەتوانین بڵێین كە گۆڕانكارییەكانی عێراق لە لایەن ئەمریكاوە بەهەستیارییەوە بەدواداچوون و چاودێری دەكرێت و، تەنانەت پرسی ڕیفراندۆمی كوردستان و هەڵوێستی ئەمریكا، لەو چوارچێوەیە خوێندنەوەی بۆ دەكرێت. بۆیە دەكرێت گرنگترین بەرژەوەندییەكانی ئەمریكا لە عێراقدا بەم شێوەیە  پۆلین بكەین:

1. ڕێگەگرتن لە باڵادەستیی ئێران و گرووپە توندڕەوە هاوپەیمانەكانی و، هەروەها كەمكردنەوەی ڕۆڵ و نفووزی ئێران.
2. پاراستنی ئاسایشی وزە.
3. پرسی تیرۆر و ڕووبەڕووبوونەوە و بەرەنگاربوونەوە لەگەڵ گرووپە تیرۆریستییەكان.
4. دەستەبەركردنی ئاسایشی وڵاتانی عەرەبی-سوننە و تەنانەت دووركردنەوەی عێراق لە بازنەی بەرژەوەندییەكانی ئێران و بەستەنەوەی بە جبهانی عەرەبییه‌وه‌.
5. لە ئێستادا ڕێگەگرتن لە هەڵوەشانەوەی عێراق و دروستبوونی نائاسایشی و پشێوی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.
6. دروستكردنی هاوسەنگییەك لە نێوان پێكهاتە سەرەكییەكانی عێراق، كورد و سوننە و شیعە؛ بەم پێیەیش دووركردنەوەی كورد و شیعەكان لە ئێران.
7. پێكهێنانی حكوومەتێكی نزیك لە وڵاتانی سوننەی هاوپەیمانی ئەمریكا و، بەم پێیەیش هاوپەیمانی ئەمریكا.
8. رێگەگرتن لە خاڵی پێكگەیشتنی "هیلالی شیعی" لە لایەن ئێرانەوە بۆ دەریای ناوەڕاست و، بەم پێیەیش پاراستنی ئاسایشی ئیسڕائیل. لە ڕوانگەیەكی ترەوە، كۆنترۆڵكردنی نفووزی ناوچەییی ئێران لە ڕێگەی عێراقەوە. ئیدارەی نوێی ئەمریكا، ده‌توانێت هاوسه‌نگییه‌كی نوێ له‌ ناوچه‌كه‌دا بێنێته ‌دی. به‌م مانایه‌ كه‌ به ‌هۆی سیاسه‌ته‌كانی ئیداره‌ی ئۆباما  له‌ ناوچه‌كه‌دا و ڕێككه‌وتنی ئه‌تۆمی له‌گه‌ڵ ئێران و ئازادبوونه‌وه‌ی سه‌دان ملیار دۆلاری ئه‌و وڵاته‌ و لاچوونی گه‌مارۆ و ئابڵووقه‌ ئابوورییه‌كان، ئه‌وه‌ ڕۆڵ و نفووزی ئێران نه‌ك‌ ته‌نیا له‌ "هیلالی شیعی"یه‌وه‌ تێپه‌ڕی كردبوو، به‌ڵكوو كۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ هه‌نارده‌كردنی چه‌ك و ڕاهێنانی گرووپه‌كان و ناسه‌قامگیركردنی ئه‌م ناوچانه،‌ هه‌وڵی په‌لهاوێشتن بۆ یه‌مه‌ن و وڵاتانی كه‌نداو و وڵاتانی باكووری ئه‌فریقا، هه‌وڵی دروستكردنی "مانگی شیعی"ی ده‌دا. بۆیه‌ هه‌موو هه‌وڵی ترامپ و سعوودیا، ڕێگه‌گرتن بووە له‌ دروستبوونی ئه‌م مانگه‌ شیعییه‌ له‌ بری هیلالی شیعی، كه‌ له ‌پاش ساڵی 2001  و ڕووخاندنی تاڵیبان له‌ ئه‌فغانستان له‌ سنوووری ڕۆژهه‌ڵاتی ئێران و، هه‌روه‌ها له‌ ساڵی 2003وه‌ و ڕووخاندنی ڕژێمی سه‌ددام وه‌كوو دوژمنی ئێران و، ئازادكردنی عێراق، هاتبووه‌ ئاراوه‌. له‌ ڕوانگه‌یه‌كی تره‌وه‌، ئێران له ‌ڕێگه‌ی ده‌ستێوه‌ردان و كه‌ڵكوه‌ر‌گرتن له‌ فاكته‌ری شیعی و گرووپه‌ توندڕه‌وه‌ سوننییه‌كانی دژی ڕۆژاوایی له‌ ئه‌فغانستان و پاكستان و وڵاتانی سوننه‌ی ناوچه‌كه،‌ به‌ره‌و دروستكردنی "مانگی شیعی" چوو. ئه‌مه‌یش به‌ مانای كۆنترۆڵی هه‌موو ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، یاخود هیچ نه‌بێ به‌شێكی زۆری ناوچه‌كه له ‌لایه‌ن كۆماری ئیسلامی‌ و ڕازیبوون به‌ ڕۆڵ و باڵاده‌ستیی ئێران له‌ ناوچه‌كه‌دا ده‌شكایه‌وه‌.
9. نزیكبوونەوە لە سنوورەكانی ئێران بۆ هەر ئەگەرێكی چاوەڕواننەكراو لە لایەن ئێران و گەڕاندنەوەی ئێران بۆ سنوورە فەرمییە نەتەوەیییەكانی. بە واتایەكی دیكە، ئیداره‌ی نوێی ئه‌مریكا له‌م ڕێگه‌یه‌وه‌، ده‌توانێت به ‌كه‌ڵكوه‌رگرتن له‌ سه‌رچاوه‌ دارایی و ئابووری و مرۆیییه‌كانی خودی وڵاتانی عه‌ره‌بی و سوننه‌ له‌ ناوچه‌كه‌دا، ڕووبه‌ڕووی تیرۆر و مه‌ترسییه‌ ئاسایشییه‌كان ببێته‌وه‌ و، ئه‌مه‌یش بۆ ئه‌مریكا له‌ چوارچێوه‌ی دكتۆرینی ئابووری/ئاسایشیی نوێی ئیداره‌ی ترامپ به‌ ده‌سكه‌وتێكی مه‌زن داده‌ندرێت. ئه‌مه‌یش وا ده‌كات ئه‌مریكا ده‌ستی كراوه‌تر بێت بۆ ئه‌وه‌ی له‌ ناوچه‌كانی دیكه‌ی جیهان، وه‌كوو باشووری ڕۆژهه‌ڵاتی ئاسیا، ڕۆڵی ڕووسیا و چین سنووردار بكات. له‌ ڕوانگه‌یه‌كی دیكه‌وه‌ ئیداره‌ی نوێی ئه‌مریكا له‌م ڕێگه‌یه‌وه‌ له‌ ناوچه‌ جیاجیاكان، بۆ نموونه‌ ئه‌وروپا و ئاسیا و ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست، هاوسه‌نگیی هێز له ‌ڕێگه‌ی ئه‌م هاوپه‌یمانێتییانه‌وه‌ له‌ قازانجی به‌رژه‌وه‌ندییه‌ ئاسایشی و ئابووری و سه‌ربازییه‌كانی خۆی ده‌گۆڕێت؛ ئه‌مه‌یش له‌ هه‌زاره‌ی سێیه‌م به‌ گونجاوترین ستراتیژیی ئاسایشی و به‌رگریی ئه‌مریكا داده‌ندرێت. كۆی ئه‌م هاوكێشانه‌یش وا ده‌كات ئه‌مریكا ڕۆڵی زلهێزی مه‌زن له‌ هه‌مبه‌ر ڕووسیا و چین بپارێزێت.

دووەم: سیناریۆی ئێران و هاوپەیمانەكانی لە عێراق

كۆماری ئیسلامیی ئێران پاش ساڵی 2003 و سەرەڕای هەستكردن بە هەڕەشە و بەرزبوونەوەی مەترسیی هێرشی سەربازی بۆ ئێران، ڕووبەڕووی چەندین دەرفەت بووەوە كە گرنگترینیان لەناوچوونی گەورەترین دوژمنی ناوچەییی ئێران (ڕژێمی سه‌ددام) بوو. لە لایەكی تریشەوە ڕووخاندنی ڕژێمی سەددام، بووە هۆی باڵادەستیی ئێران لە عێراق بە هۆی فاكتەری مەزهەبی-ناسنامەییی شیعی و، هەروەها ده‌رفەتی دروستكردن و پێكەوەبەستنەوەی هیلالی شیعی بۆ گەیشتن بە دەریاری ناوەڕاست و گەیاندنی هاوكاریی سەربازی و لۆجستیكی بۆ گرووپە توندڕەوەكانی نەیاری ئەمریكا و ئیسڕائیل وەكوو حزبوڵڵای لوبنان. بۆیە عێراق گرنگییەكی جیۆسیاسی و جیۆستراتیژیی بۆ كۆماری ئیسلامیی ئێران هەیە. لێرەدا دەتوانین گرنگترین خاڵەكانی بەرژەوەندیی ئێران لە عێراقدا بەم شێوەیە پۆلین بكەین:

1. ڕێگەگرتن لە هێرشی سەربازیی ئەمریكا بۆسەر ئێران لە ڕێگەی تێوەگلاندنی ئەمریكا لە زلكاوی قەیران و توندوتیژییەكانی عێراق.
2. پاڵپشتی لە گرووپە تیرۆریست و توندڕەوەكانی شیعە و تەنانەت سوننە لە دژی ئەمریكا.
3. باڵادەستبوون لە بەغدا و، بەم پێیەیش كۆنترۆڵی پرۆسەی سیاسی بەپێی ویست و ستراتیژیی ناوچەییی ئێران.
4. ڕێگەگرتن لە بەهێزبوونەوەی عێراق لە چوارچێوەی گوتاری ناسیۆنالیستیی عەرەبی و بوون بە مەترسیی دووبارە لەسەر ئێران.
5. زاڵكردنی گوتاری ئایینی–مەزهەبیی شیعە لە عێراق و بەم پێیە پاراستنی قووڵاییی ستراتیژیی ئێران لە ڕێگەی فاكتەری ناسنامەیی-مەزهەبی و ئایدیۆلۆژییەوە.
6. شكستپێهێنانی پلان، بەرنامە و ئەجێندای ناسراو بە "ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ" و دووبارە داڕشتنەوەی ئەو ناوچەیە و، هەروەها مۆدێلی دیموكراسیی لیبراڵ و دامەزراندنی دەوڵەتی هاوپەیمان و نزیك لە ئەمریكا لە سنوورەكانی ئێران.
7. شكستهێنان بە مۆدێلی دیموكراسیی فیدراڵی عێراق بە مەبەستی بڵاونەبوونەوەی ئەم مۆدێلە لە ئێران كە وڵاتێكی فرەنەتەوە و فرەئایین و پێكهاتەیە.
8. پاراستنی ئاسایشی ئێران لە دەره‌وەی سنوورەكانی و بەڕێوەبردنی ململانێكانی لەگەڵ نەیارەكانی لە دەره‌وەی سنوورەكان و دوورخستنەوەی ئەو هەڕەشە و مەترسییانە، بۆ نموونە: بەڕێوەبردنی ململانێكانی لەگەڵ سعوودیا و ئەمریكا و ئیسڕائیل و هتد.
9. هاوكاریی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ ئەمریكا و ئەوروپا لە پرسی تیرۆر و، بەم پێیە بەستنەوەی ئاسایشی ئێران و ناوچەكە بە ئاسایشی ئەمریكا و ئەوروپا بە مەبەستی دووركردنەوەی مەترسییەكانی سەر ئێران و كەمكردنەوەی گوشارەكانی ڕۆژاوا. جەنگی دژی داعش باشترین نموونەیە.
10. پاراستنی ئاسایشی سووریا و مانەوەی ڕژێمە سیاسییەكەی لە ڕێگەی عێراقەوە؛ بەم واتایە كە عێراق ئاڵقەی گەیاندنی یارمەتیی سەربازی و لۆجێستیكییە بۆ ئێران.
11. كەمكردنەوەی ئابڵووقە و سزا نێودەوڵەتییەكان بۆ سەر ئێران لە پرسی ئەتۆمی؛ بەم واتایە كە كۆماری ئیسلامی لە ڕێگەی نفووز لە عێراقدا دەتوانێت ئەو سزا و ئابڵووقە دارایی و ئابوورییانە بشكێنێت و، عێراق ڕۆڵی سەرەكیی هەیە لە ڕاگرتنی ئابووریی ئێران لەم پەیوەندییەدا. لە لایەك عێراق بازاڕێكی گرنگە بۆ ئێران و، لە لایەكی ترەوە دەروازەیەكە بۆ ئێران بە جیهانی دەرەوە و پرسی گواستنەوەی پارە و هتد.
12. كۆنترۆڵكردنی نفووزی توركیا و ڕێگەگرتن لە باڵادەستیی توركیا و هاتنی بۆ جیهانی عەرەبیی ئیسلامی لە ڕێگەی عێراقەوە. لە ڕوانگەیەكی ترەوە، بۆشاییی نەبوونی ئێران لە عێراق، دەتوانێت توركیا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا باڵادەست بكات.
13. هەروەها ڕێگەگرتن لە زاڵبوونی سعوودیا و وڵاتانی عەرەبی هاوپەیمانی ئەمریكا لەو ناوچەیە و، بەم پێیەیش نزیكبوونەوەی لە سنوورەی ئێران و دەستێوەردانی ئەو وڵاتانە لە ناوخۆی ئێران و كەمكردنەوەی گوشارە جیۆسیاسییەكان لە ناوچەكە لە ڕێگەی عێراقەوە.
14. ڕێگەگرتن لە ژیانەوە و بەهێزبوونەوەی هێزە سوننییەكان لە عێراق.
15. ڕێگەگرتن لە بەدەوڵەتبوونی كورد لە عێراق.

شرۆڤە و كۆبەند:

لێرەدا هەوڵ دەدەین باشترین و خراپترین سیناریۆكان بۆ هەر یەكە لەو دوو بەرەیەی ئەمریكا و ئێران لە پێكهێنانی حكوومەت شرۆڤە بكەین.

یەكەم: واشنتۆن

باشترین سیناریۆ بۆ ئەمریكا باڵادەستیی هێزە لایەنگرەكانی ئەمریكا وەكوو كورد و سوننە و هێزە سیكۆلارەكانی شیعەیە كە لە ئێران دوورن و، هەروەها دژی نفووزی كۆماری ئیسلامین و، بەم پێیەیش لە وڵاتانی سوننەی عەرەبی نزیكن. لە هەمان كاتدا خراپترین سیناریۆ بۆ ئەمریكا ئەوەیە كە هێزە شیعییەكان بە پاڵپشتی و هاندانی تاران لەگەڵ یەكتری ناكۆكییەكانیان وەلاوە بنێنن و هاوپەیمانێتییه‌كی گەورە/زۆرینە پێك بێنن. هەروەها لەم حاڵەتەیشدا پەراوێزخستنی كورد و سوننە، ده‌توانێت پێگە و دۆخی ئەمریكا و هاوپەیمانەكانی لە عێراق لەرزۆك بكات.

دووەم: تاران

باشترین سیناریۆ بۆ تاران پێكهێنانی بەرەیەكی شیعیی دوور لە ئەمریكا و سعوودیایە، بەڵام لەم سیناریۆیەدا نوێنەرایەتیی ناسنامەكانی دیكەی عێراق وەكوو كورد و سوننە، بۆ نموونە: (پارتی دیموکراتی کوردستان بە (25) كورسی و، هاوپەیمانیی نیشتمانی (ائتلاف الوطنیة) بە (21) كورسی و، یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بە (18) كورسی و، هاوپەیمانیی بڕیاری عێراقی (تحالف القرار العراقي) بە (14) كورسی و، چەندین لیست و قەوارەی دیكە، وەک: "الانبار هویتنا" بە (٦) کورسی، بزووتنەوەی گۆڕان بە (٥) کورسی، "تحالف بغداد" بە (٤) کورسی، نەوەی نوێ بە (٤) کورسی، "تحالف قلعة الجماهیر الوطنیة" بە (3) كورسی، "تحالف العربي في کرکوک" بە (3) كورسی، "الجبهة الترکمانیة" بە (3) كورسی، "نینوی هویتنا" بە (3) كورسی و  "حرکة الارادة" بە (3) كورسی)، بەشدارییەكی ڕواڵەتییان لە حكوومەتدا دەبێت و بەشداریپێكردنیان تەنیا بۆ ڕەوایەتیپێدانە بە حكوومەتی  زۆرینەی داهاتوو. هەروەها خراپترین سیناریۆ بۆ تاران بریتییە لە ناكۆكیی نێوان شیعەكان لە لایەك و پێكهێنانی حكوومەت لە لایەن "هاوپەیمانیی سائیرون بەرەو چاکسازی" (تحالف سائرون نحو اصلاح) بە (54) كورسی كە لە هاوپەیمانیی نێوان "حزب الاستقامة"ی سەر بە موقتەدا سەدر، "حزب شیوعي"، "تجمع الجمهوري"، "حزب الدولة العادلة" و چەند گرووپێکی تر پێک هاتووە  و، موقتەدا سەدر كە هەڵوێستەكانی دژ بە ئێران، بۆتە جێگە نیگەرانیی كۆماری ئیسلامی، سەرۆكایەتیی دەكات. هەر بەم پێیەش بەشداریپێكردنی لایەنە شیعییەكان وەكوو هاوپەیمانیی فەتح (ائتلاف الفتح) بە (47) كورسی و، هاوپەیمانیی نەسر (ائتلاف النصر) بە (42) كورسی و، هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا (ائتلاف دولة القانون) بە (26) كورسی و، ڕەوتی حیکمەی نیشتمانی (تیار الحکمة الوطني) بە (19) كورسی، بە پێگەیەكی لاواز و بە مەرجی دووركەتنەوەیان لە ئێران دەبێت. لە لایەكی تریشەوە سیناریۆیەكی مەترسیدار بۆ ئێران، بەردەوامبوونی ناكۆكییەكانە لە عێراق و بەم پێیە دروستبوونەوەی ئاژاوە و تەنانەت جەنگ، كە لەم حاڵەتەدا عێراق بەرەو هەڵوەشانەوە بڕوات. بۆیە ئێران هەوڵ دەدات كە ڕیگە لەمەیش بگرێت. هەر بۆیە باشترین سیناریۆ بۆ ئێران پێكهێنانی حكوومەته‌ لە لایەن هاوپەیمانیی فەتح و هاوپەیمانیی نەسر و دەوڵەتی یاسا و ڕەوتی حیكمەی نیشتمانی؛ بە مەرجێك لایەنەكانی دیكە سوننە و كورد پاشان بەشدارییان پێ بكرێت بۆ ئەوەی كه‌ لە لایەك ڕێگە لە ئەمریكا و سعوودیا بگرن كە دەستێوەرادن بكەن و، لە لایەكی تریشەوە ئالۆزی و ناسەقامگیری و تەنانەت جەنگی ناوخۆیی و پرۆسەی هەڵوەشانەوەی عێراق دەست پێ نەكات یاخود دروست نەبێت.

سێیەم: هەولێر

باشترین سیناریۆ بۆ هەلێر، بەشداریكردنە لە حكوومەت وەكوو پێكهاتەیەكی سەرەكی و، هەروەها پاشان دابەشكردنی پۆستەكان بەپێی ئیستحقاقی هەڵبژاردن لە نێوان خودی كوتلە كوردستانییەكان. بەم واتایە ئەگەر هەر كام لە پێكهێنەرەكانی حكوومەت لە ڕووی ناسنامە-پێكهاتەی سەرەكییەوە (سوننە و شیعە و كورد) بلۆك پێك بێنن و پاشان حكوومەت پێك بێت و پۆستەكان دابەش بكرێت، ئەوە مافەكانی كورد پارێزراو دەبێت. بەڵام خراپترین سیناریۆ بۆ كورد، یەكەم پەراوێزخستنییەتی یاخود بەشداریپێكردنییەتی بە شێوەیەكی ڕواڵەتی و پاشان دابەشبوونی هێزە سیاسییە كوردستانییەكانه‌ بەسەر هاوپەیمانێیەتییە گەورەكانی شیعە. لە ڕوانگەیەكی دیكەوە، ناكۆكیی نێوان هێزە سیاسییەكان لە لایەك و، باڵادەستیی ئەو هێزانەی كە لە هەمبەر مافە دەستوورییەكانی كورد هەڵوێستی ڕوونیان نییە، دەتوانێت زۆر مەترسیدار بێت. هەروەها پێكهێنانی حكوومەتی زۆرینە لە عێراق سیناریۆیەكی هەرە مەترسیدارە بۆ كورد. بێجگە لەمانەیش، ئەگەر هەر یەكە لە ئەمریكا و ئێران بەناڕاستەوخۆ بۆ ڕێگریكردن لە دروستبوونی بارگرژی و، هەروەها هەڵوەشانەوەی عێراق، ڕێك بكەون كە حكوومەتی زۆرینە پێك بێت، ئەوە ئەو كاتە كورد تووشی دۆخێكی دژوار دەبێتەوە.

بۆیە دەتوانین دەرفەت و هەڕەشەكانی ململانێكانی تاران و واشنتۆن لە بەغدا بەم شێوەیە پۆلین بكەین:

هەڕەشەكان:

1. بەهێزبوونی هەر بەرەیەكی ناوخۆییی هێزە سیاسییەكان كە لایەنگری لە یەكێك لە دوو جەمسەری تاران و واشنتۆن بكات، پێگەی كورد لە داهاتووی عێراق لاواز دەكات. لێرەوە پرسی كورد دەكرێتە قوربانیی ململانێی ئەو دوو بەرەیە. بەم واتایە كە چ ئێران و چ ئەمریكا لە بەغدا بەهێز بێت، ئەوە پرسی كورد دەكەوێتە پەراوێزی ئەو هاوكێشانەوە و توانای سنووردار دەبێت.
2. ڕێككەوتنی ناڕاستەوخۆی تاران و واشنتۆن هەردووكیان، لەسەر حكوومەتێكی زۆرینە، دیسانەوە بە زیانی كوردە بەگشتی.
3. دابەشكردنی هێزە سیاسییەكانی كوردستان لە نێوان دوو بەرەكە، دووبارە دەبێتە هۆی لاوازیی پێگەی كورد لە هاوكێشەكانی داهاتووی كورد لە بەغدا.
4. چوونە پاڵ بەرەی ئێران لە هاوكێشە سیاسییەكانی عێراق، هەڕەشە لە پێگەی كورد دەكات لە داهاتوودا.

دەرفەتەكان:

1. ناكۆكیی ناوخۆییی نێوان پێكهاتە سەرەكییەكانی هێزە سیاسییەكان، بە قازانج و لە بەرژەوەندیی كورددایە.
2. شكستی پرۆسەی سیاسی لە بەغدا دووباره‌ هەر لە قازانجی كورددایە. بەم واتایە پێگەی كوردستان لە هاوكێشە سیاسییەكان بەرز دەكاتەوە و، دەرفەت دەداتە كورد كە دووبارە ڕۆڵی یەكلاكەرەوە ببینێت و داخوازییەكانی بچه‌سپێنێت.
3. دروستبوونی جەنگی ناوخۆیی لە عێراق سەرەڕای هەڕه‌شەكانی (بەتایبەت لە ئاستی ناوخۆی كوردستان) لە كۆتاییدا لە بەرژەوەندیی كوردستاندایە. تەنانەت سیناریۆی دابەشبوونی عێراق جارێكی دیكە زیندوو دەكاتەوە.
4. زاڵبوونی بەرەی نزیك لە ئێران لە بەغدا، پێگەی هەرێمی كوردستان لە لای ڕۆژاوا و واشنتۆن بەهێز دەكاتەوه‌.
5. پەراوێزخستنی بەرەی سائیرۆنی موقتەدا سەدر، ئەو دەرفەتە بۆ كوردستان دەرەخسینێت كە لە هاوپەیمانێتیی لەرزۆكی نێوان هێزە سیاسییەكان پێگەی كورد بەرز بێتەوە و، بەم پێیە بە مەرجەكانی كورد (وەكوو پێكهاتە، بە مەرجێك پێكەوە و لانی كەم پارتی و یەكێتی پێكەوە بەشدار بن) ڕازی بن.
6. لاوازبوونی كۆماری ئیسلامی لە عێراق، وا دەكات هاوسەنگیی هێز بگۆڕێت و بەم پێیە ئێران پێویستی بە كورد زیاتر بێت و، ئەمەیش لە لایەك بەغدا لاواز دەكات و لە لایەكی ترەوە كورد وەكوو ئەكتەرێك بەهێز دەكات و هەڕەشەی ئێران بۆ سەر هەرێمی كوردستان كەم دەكاتەوە.