د. چنار بابەکر محەمەد، دکتۆرا لە ستراتیژیی سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و مامۆستا لە بەشی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان و دیپلۆماسی - کۆلێژی زانستە سیاسییەکان/ زانکۆی سەڵاحەددین

دەسپێك

لەگەڵ ئەوەی ئەمریکا بەفەرمی خۆی وەکوو بێلایەن پیشان دەدات بەرامبەر بە لایەنەکانی قەیرانی سیاسیی ئێستای عێراق، دەبینین وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا و کۆشکی سپی لە بەیاننامە و دەربڕینەکانیان بەبەردەوامی باس لە ئارەزووی گەورەی واشنتۆن دەکەن بۆ هاندانی عێراقییەکان، تا بتوانن کێشەکانیان پێکەوە و لە ڕێگەی دیالۆگ چارەسەر بکەن. بۆیە ڤیدانت پاتێل، جێگری وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، سەبارەت بە پەرەسەندنەکانی ئەم دوایییەی بەغدا و شارەکانی تری عێراق گوتی: "ئەم کێشەیە لە بنەڕەتدا کێشەیەکی عێراقییەکانە، نەك کێشەی ئەمریکا و؛ ئیدارەی بایدن بەردەوام دەبێت لە هەوڵەکانی لە پێناو عێراقێکی بەهێز و سەقامگیر و گەشەسه‌ندوو."

بەڵام زۆرێك لە بازنەکانی سیاسیی تر لە واشنتۆن پێیان وایە، کشانەوەی ئەمریکا لە ئەفغانستان دەرفەتی بۆ نەیارانی ئەمریکا ڕەخساند، بۆ ئەوەی دڵنیا بن ئەمریکا چیتر ده‌ست لە ململانێکانی ناوچەکە وه‌رنادات. بەرەی موحافزکارانی نوێ لە ئەمریکا پێی وایە، جۆ بایدن چرای سەوزی بۆ ڕژێمی ئێران هەڵکردووە، تا بەتەنیا لە عێراقدا خاوەن بڕیار بێت. ژمارەیەکی بەرچاو لە کۆمارییه‌کان لە ئەمریکا له‌و بڕوایه‌دان، سیاسەتەکانی جۆ بایدن هێزە عێراقییە نەتەوەیییەکانی پەراوێز خستووە، کە ڕکابەریی میلیشیا و گرووپەکانی تری پاڵپشتیکراو لەلایەن ئێران دەکەن و، هاوکارییان ناکات.

ئەم هەڵوێستە نەرێنییەی جۆ بایدن لەوەوە سەرچاوەی گرتووە، کە ئەو پێش هەموو شتێ مەبەستییەتی ڕێکكەوتننامە ئەتۆمییەکەی ئێران لە ڤیەننا زیندوو بکاتەوە؛ ئەمەیش لە ناوخۆی عێراق بۆشاییی بۆ هەژموونی ئەمریکا دروست کردووە، کە ئێران بێوچان، لە پێناو بەرژەوەندیی خۆی دەیقۆزێتەوە. کۆمارییەکان پێیان وایە جۆ بایدن هەست به‌ مەترسیداربوونی دۆخی عێراق ناکات، کە ئێستا چۆتە ناو کەشوهەوایەکی پڕ لە توندوتیژی و ناسەقامگیری و، بەتایبەتی بەرژەوەندییەکانی ئەمریکای زیاتر خستۆتە بەردەدم هەڕەشە و مەترسییه‌وه‌. دروستبوونی ئەم مەترسییانە ڕاستەوخۆ پەیوەندییان بە ئێران و ڕۆڵی ئێران هەیە لە ناوچەکەدا.

ڕاستە هەڵبژاردنەکانی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ هۆکار بووە تا دەسەڵاتی ئێران لە عێراق لاواز بێت، بەڵام دوورکەوتنەوەی ئەمریکا لە وردەکاریی پرۆسەی سیاسیی ناوخۆی عێراق لە کاتی بەڕێوەچوونی دامەزراندنی حکوومەت، بۆشایییەکی بەجێ هێشت و ئێران بۆ خۆی خێرا پڕی کردەوە. بۆیە پاش هەڵبژاردنەکانی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ لە عێراق بەرپرسی سوپای پاسدارانی ئیسلامی، ئیسماعیل قائانی و گەورە بەرپرسانی تری ئێران، زیاتر لە ١٠ جار سەردانی عێراقیان کرد و لەگەڵ هاوبەشەکانیان و گرووپەکانی سەر بە ئێران کۆ بوونەوە. لە ڕێگەی هەڕەشە و ترساندن و قایلکردنه‌وه‌ کاریان بۆ دڵنیابوونی خۆیان کرد، تا پەرەسەندنەکان بە خواست و ویستی ئێران بەڕێوە بچن.

لە بەرامبەردا بەرپرسانی باڵای وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا و ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی، تەنیا دوو جار سەردانی عێراقیان کردووە و وەزیری دەرەوەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، ئەنتۆنی بلینکن، وەکوو کارتێکردن تەنیا چەند پەیوەندییەکی لەگەڵ لایەنە پڕیاربەدەستەکان لە عێراق ئەنجام داوە. نزیکەی یازدە مانگ بەسەر هەڵبژاردنەکان تێ دەپەڕێت، بەڵام ئیدارەی بایدن لە ڕووی دیپلۆماسییەوە هیچ هەوڵێکی کۆنکرێتیی نەداوە بۆ پێکهێنانی حکوومەت و دەربازبوونی عێراق لەو بنبەستە سیاسییەی ئەمڕۆی.

کۆنگرێسمانی کۆمارییەکان، مایکل ماککۆڵ، کە لە ئێستادا سەرۆکی لیژنەی کاروباری دەرەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانە، ڕاشکاوانە ڕەخنەی توندی لە ئیدارەی بایدن گرتووە و دەڵێت، پێویستە ئیدارەی بایدن پەیوەندییەکانی لەگەڵ عێراق و حکوومەتی هەرێمی کوردستان بەهێز بکات و ئیدانەی ئەو پێشێلکارییانە بکات، کە ئێران بەبەردەوامی بەرامبەر بە سەروەریی عێراق ئەنجامی دەدات. مایکل ماککۆڵ لە نامەیەکی، کە ئاراستەی وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، ئەنتۆنی بلینکن، کردووە، داوا دەکات، کار بۆ ئەوە بکرێت، عێراق و حکوومەتی هەرێمی کوردستان ناکۆکییە توندەکانی نێوانیان سەبارەت بە سەرچاوە سروشتییەکان وەلاوە بنێن، کە دەبێتە مایەی هەڕەشە بۆ سەر وەبەرهێنەرانی ئەمریکا لەو وڵاتە.

هۆکارەکانی پاشەکشەی ئەمریکا لە ناوچەکە

پاشەکشەکردنی ئەمریکا لە ناوچەکە بە چەندان هۆکارەوە گرێ دراوە، کە پەیوەستن بە پەرەسەندن و ڕووداوەکانی ناوخۆ  و دەرەوەی ئەمریکا، لەوانە:

١- کەمکردنه‌وه‌ی پێویستیی ئەمریکا بە نەوتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست؛ جا ئایا ئەمە پەیوەستە بە فرەچەشنکردنی سەرچاوەی هاوردەکردنی نەوت و پشتبەستن بە نەوتی کەنەدا و مەکسیك و نێجیریا بێت، یان دۆزینەوەی "نەوتی ڕۆکی" لە ئەمریکا و دەرهێنان و بەرهەمهێنانی بە پێوەری ئابووری، کە وای کردووە ئەمریکا پێداویستییەکانی خۆی لە ڕووی وزەوە تێر بکات.

٢- ڕای گشتی لە ئەمریکا وەکوو جاران لەگەڵ دەستێوەردانی ئەمریکا و چالاکیی لەڕاددەبەدەری نییە لە ناوچەکە، چونکە دەستێوەردان گرێ دراوە بە تێچووی ئابووری و مرۆیی و، دانیشتووانی ئەمریکا باجەکەی دەده‌ن.

٣- کەمکردنەوەی خەرجیی سەربازی بە هۆکاری کورتهێنانی بوودجەی ئەمریکا و ئەو گوشارانەی ڕووبەڕووی ئیدارەکانی پێشووتر بوون. بۆیە خۆخستنە ناو جەنگێکی نوێ لە ناوچەکە، ئاسان نابێت. بۆیە ئەمریکا لە ئێستادا زیاتر گرنگی بە دەستەبەرکردنی سەقامگیریی ناوچەکە دەدات، ئەوەیش لە ڕێگەی هاوکاریکردنی دۆستەکانی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی بزاڤە تیرۆریستییە توندئاژۆکان و هەوڵدانی بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ قەیرانەکان بە شێوەیەكی دەستنیشانکراو و دوورکەوتنە لە ستراتیژێکی گشتگیر؛ بە شێوەیەك وڵاتان خۆیان کێشەکانیان چارەسەر بکەن و، لە مامەڵەکردنیان لەگەڵ کێشەکانیان پشت بە ئەمریکا نەبەستن.

٤- کەمبوونی ڕێژەی هەڕەشە تیرۆریستییەکان لە ناوچەکە و سەرهەڵدانی شێوەیەك لە تیرۆری نوێ لە ناوخۆی ئەمریکا، کە پەیوەستە بە ئاراستەی ڕەگەزپەرستی. دیارە ئەمەیش هۆکارێك بووە لە کشانەوەی ئەمریکا لە ناوچەکە. بێجگە لەوەیش ئیسرائیل بۆ پاراستنی ئاسایشی، ئیتر پێویستی بە هەبوونی ڕاستەوخۆی ئەمریکا نییە لە ناوچەکە و، ژینگەی ستراتیژیی ئەم ناوچەیە لەم ساڵانەی دوایی بەهۆی ڕێکكەوتننامەی ئیبراهیم گۆڕانکاریی بەرچاوی بەسەردا هاتووە.

٥-  ئەمریکا ترسی لە زیادکردنی هەژموونی چین هەیە لە کیشوەری ئاسیا؛ بۆیە ئەمریکا مەبەستییەتی خۆی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دوور بخاتەوە و  زیاتر گرنگی بە توانا ستراتیژییەکانی بدات لە ئاسیا.

کاریگەریی دوورکەوتنەوەی ئەمریکا لە عێراق

وەکوو لە سەرەوە ئاماژەمان پێ کرد، لە ماوەی ڕابردوو سستیی ئامادەبوونی ئەمریکا لە ناوچەکە بۆشایییەکی سیاسی و ئاسایشیی لە ناوچەکە دروست کردووە و، هەر ئەمەیش بۆتە مایەی لاوازبوونی متمانەی نێوان ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی. ڕاستە بایدن ئاشکرای کرد، کەوا مەبەستییەتی بگەڕێتەوە بۆ ناوچەکە، بەڵام بەگشتی بێمتمانەیی بە ئیدارەی ئەمریکا باڵی بەسەر دیمەنی سیاسی لە ناوچەکەدا کێشاوە.

پێشوازییەکەی ئەم جارەی بەرپرسانی ناوچەکە لە جۆ بایدن، ئەگەر بەراوردی بکەین لەگەڵ پێشوازیکردنی دۆناڵد ترامپ لە ساڵی ٢٠١٧ لە عەرەبستانی سعوودی، زۆر جیاواز بوو. ئەم جارە مامەڵەیەکی نەشیاو لەگەڵ بەرپرسانی ئەمریکادا کرا و و پێشێلکارییەکانی ئەمریکا لە "بەندیخانەی ئەبوغرێب"یان بیر هێنایەوە و باسیان لە چەکە کۆمەڵکوژەکانی ڕژێمی پێشووی عێراق کرد، کە گوایە ئەفسانە بووە. گەڕانەوە و نەگەڕانەوەی ئەمریکا بۆ ناوچەکە یەکێكە لە بابەتە گرنگەکان، کە کاریگەریی دەبێت لەسەر ئاییندەی ناوچەکە لە ڕووی سیاسی و ئاسایشەوە. بەڵام دیارە ئەمریکا دوو بژاردە دەخاتە بەردەست وڵاتانی ناوچەکە؛ لە نێوان بەهێزکردنی پەیوەندی لەگەڵ ئەمریکا یان دروستکردنی پەیوەندی لەگەڵ جەمسەری ڕووسیا و چین، یه‌كێكیان هەڵبژێرن.

گەڕانەوەی ئەمریکا وەکوو ئەکتەرێکی نێودەوڵەتیی کارا بۆ ناوچەکە، گرێدراوە بەوەی تا چ ڕاددەیەك وڵاتانی ناوچەکە پەیوەندییەکانیان لە ڕووی هاوکارییەوە لەگەڵ هەر یەكە لە چین و ڕووسیا کاڵتر دەکەنەوە، یاخود خۆیان بەدوور دەگرن لەو دوو وڵاتە.جۆ بایدن لە وتارەکەیدا جەختی لەوە کردەوە، کەوا واشنتۆن "قبووڵ ناکات بۆشایی دروست بێت و ئەو بۆشایییە لەلایەن ڕووسیا و چین پڕ بکرێتەوە".  بژاردەیەکی تر بریتییە لەوەی، ئەمریکا دۆسیەی ئاسایشی ناوچەکە بسپێرێت بە ئیسرائیل. بایدن باسی لە قۆناغێکی نوێ بۆ هاوکاریکردن کرد لە ناوچەکە، کە ئەندامی نوێ لەخۆ بگرێ؛ ئیسرائیلیش له‌نێویاندا هەبێت.

بایدن لە گفتوگۆیدا لەگەڵ "واشنتۆن پۆست" باسی لەوە کرد، ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست سەقامگیرتر و ئاسایشترە لەو کاتەی کە دەسەڵات بەدەست دۆناڵد ترامپ بوو؛ وەکوو نموونە باسی لە عێراق کرد، گوایە هێرشە مووشەکییەکان دژ بە سەرباز و دیپلۆماتکارە ئەمریکییەکان کەمی کردووە. بەڵام ئێمە پێمان وایە ئەوە تاكە پێوەر نییە بۆ ئەوەی بڵێین ئەو ڕاستی فەرمووە. عێراق ئەمڕۆ بە بەراورد لەگەڵ کانوونی دووەمی ساڵی ٢٠٢١ سەقامگیریی کەمترە؛ هەڕەشەکان بۆ سەر بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا زۆر زیاترە.

بۆچی ئیدارەی بایدن دووبارە گرنگی بە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەدات؟

• ڕاستە ئەمریکا بە هۆکاری بەرهەمهێنانی نەوت لە ناوخۆ، گەیشتووە بە تێرکردنی خواستەکانی بۆ نەوت، بەڵام قەیرانی وزەی جیهانی کاریگەریی هەیە لەسەر "دابینکردن و داواکردن"ی نەوتی جیهانی و، کاریگەریی هەیە لەسەر نرخی نەوت لە جیهاندا. ئەمەیش بە شێوەیەکی بەرچاو ڕەنگدانەوەی دەبێت لە ناوخۆی ئەمریکا و دەبێتە مایەی دروستبوونی هەڵاوسانێکی بێوێنە، کە دواجار بەکاربەری ئەمریکی باجەکەی دەدات. لەم حاڵەتەدا ئەمریکا داوا لە دۆستەکانی دەکات، نەوت زیاتر بەرهەم بهێنن، تا بتوانرێ نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیهان کۆنترۆڵ بکرێت.
• بە هۆکاری کشانەوەی ئەمریکا لە ناوچەکە بۆشایییەك دروست بوو، بۆیە چین و ڕووسیا هەوڵیان دا ئەو بۆشایییە پڕ بکەنەوە؛ ئەمەیش بووە هۆکاری ئەوەی هەژموونی ئێران و تورکیا لە ناوچەکە زیاتر بێت. ئەم پەرەسەندنانە و دەستپێکردنی ڕێکكەوتننامەی ئیبراهیم لە نێوان ژمارەیەك لە وڵاتانی عەرەبی و ئیسرائیل، بووە مایەی ئەوەی كه‌، ئەمریکا بیرۆکەی هاوکاری لە چوارچێوەی ڕۆژهەڵاتی ناوه‌ڕاست بکاتەوە و، ئیسرائیل بەشێك بێت لەو چوارچێوەی هاوکارییە.

ئەمریکا بەگرنگییەوە دەڕوانێتە دۆسیەی نەوتی عێراق و تایبەتمەندیی ئەم وڵاتە. ڕێکكەوتننامەی ئاسایشیی نێوان عێراق و ئەمریکا، کە لە ساڵی ٢٠٠٨ واژۆ کرا، شێوەی هەموو ڕێکكەوتننامەکانی عێراق لەگەڵ دەرەوە کۆتوبەند دەکات و لە ڕووی نێودەوڵەتییه‌وه‌ سنوورداری دەکات؛ جا ئەو ڕێکكەوتننامانە لە بواری ئاسایشی بن یان لە ئابووری و ستراتیژ. هەڵوێستی ئەمریکا بەرامبەر بە گرێبەستەکانی حکوومەتی پێشووی عێراق لە سەردەمی عادل عه‌بدولمه‌هدی ڕوون و ئاشکرایە، کە بووە هۆکاری دوورخستنەوەی سەرۆکوەزیران لە پۆستەکەی. بۆیە گەڕانەوەی ئەم جارەی ئەمریکا بۆ ناوچەکە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو بابەتانەیش دەبێت.  

• دۆسیەی دانوستانەکانی ئەمریکا لەگەڵ ئێران، کە پێش ساڵێك دووبارە دەستی پێ کردەوە، گەیشتۆتە بنبەست و لایەنە جیاجیاکان بەدوای شوێنێکی ترن؛ بۆ نموونە دۆحە لە قەتەر، بۆ ئەنجامدانی کۆبوونەوەی ناڕاستەوخۆ لە نێوان واشنتۆن و تاران. ئەمەیش هیوایەك بە ئەگەری ڕێکكەوتنێکی نوێ لە نێوان هەردوو لا دەبەخشێ. هەرچەندە هەڵگرتنی سزا ئابوورییەکان لەسەر ئێران، دەبێتە مایەی بەدەستهێنانی داهاتی نەوت بۆ ئێران، کە دەکرێ دووبارە بۆ چالاکییەکانی لە ناوچەکە بەکاری بهێنێ و ببێتەوە بە مایەی ناسەقامگیری.

ئەگەر ڕێکكەوتن ڕوو نەدات، ئەوا ئەمریکا بەردەوام دەبێت لە سەپاندنی سزاکان بۆ سەر ئێران و، هەوڵ دەدات بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەکانی ئێران، هاوکاریی سەربازی لەگەڵ دەوڵەتەکانی ناوچەکە زیاتر بکات.

گەشەسەندنەکان لە عێراق و سیاسەت و دیپلۆماسییەتی هەرێمی كوردستان

ماوەی یازدە مانگە عێراق حکوومەتی پێك نەهێناوە، کە بتوانێ ڕۆڵی ئەو میلیشیایانەی، کە لەلایەن ئێرانه‌وه‌ هاوکاری دەکرێن، کەم بکاتەوە و سەروەری بۆ عێراق بگەڕێنێتەوە. هێشتا هاوپەیمانانی ئێران لە عێراق دەستڕۆیشتوون و، دیموکراسی لەم وڵاتە بنکۆڵە و هه‌ڕه‌شه‌ی لەسەره‌ و، بۆ یەكەم جارە پاش دەیەیەك ئەگەری هەڵگیرسانی توندوتیژی لە نێوان گرووپە شیعەکان دروست بێت. ئەگەر شەڕ لە نێوان لایەنە شیعەکان ڕوو بدات، دەرەنجامی نادیار دەبێت، هەروەها ناسەقامگیری و شەڕ لە عێراق، دەتوانێت کاریگەریی گەورە و شۆکهێنەری هەبێت بۆ شکاندنی بازاڕەکانی وزەی جیهان. ئەم هۆکارە بەئاسانی دەتوانێت ببێتە هۆی بەرزبوونەوەی نرخەکانی وزە لە ئەمریکا؛ ئەو کاتە با ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا هەر بۆ خۆی بڵێ، ئێمە پابەندین بە دۆستایەتی و هاوبەشی لەگەڵ عێراق لە بوارەکانی مافی مرۆڤ و ئاسایش و بنبڕکردنی گەندەڵی و دەستەبەرکردنی پڕه‌نسیپی شەفافییەت و خوێندن.

لە عێراقدا هەرێمی كوردستان باشترین دۆستی ئەمریکایە، بۆیە پاراستنی سەقامگیری لە کوردستان لە ئەگەری تێکچوونی فراوانتری عێراق، لەوانەیە باشترین هەڵبژاردەی ئەمریکا بێت بۆ پاراستنی هەژموونی خۆی لەو وڵاتەدا. ئه‌مريكا سياسه‌تى ئاراسته‌كراوى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌وه‌يه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ به‌كارهێنانى هێز نييه‌ دژی ئێران و، به‌دواى گۆڕاوى تازه‌ و جێگره‌وه‌ى سياسیى نوێدا ده‌گه‌ڕێت؛ مۆدێلى هاوپه‌يمانیى سعوودى بۆ عێراق ڕه‌ت ده‌كاته‌وه‌. دروستكردنه‌وه‌ی عێراقێكی فره‌ڕه‌نگ و هاوسه‌نگ و به‌شداریپێكردنی زیاتری هەرێمی كوردستان و سوننەکان‌ له‌ پرۆسه‌ی بڕیاری فێدڕاڵی و فراوانكردنی ڕۆڵی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان و ناتۆ و یه‌كێتیی ئه‌وروپا، چه‌ند بژارده‌ و خواستێكی ئیداره‌ی‌ نوێی ئه‌مریكان بۆ عێراق.

لە کۆتاییدا

هێرشەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی لە ڕێگەی دادگه‌ی فیدڕاڵییەوە بۆ سەر فڕۆشتنی نەوتی هەرێمی كوردستان و هەوڵەکانی تر بۆ نغرۆکردنی پێنج ملیۆن دانیشتووی هەرێمی كوردستان لەناو قەیرانێکی ئابووریدا، بێجگە لە هێرشەکانی تر لە ڕێگەی مووشەك و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان، کردەوەگەلێك بوون بۆ دروستکردنی ناسەقامگیری و پاشاگەردانی. بۆیە پێویستە هێزە سیاسییەکان لە هەرێم، زیاتر کار بکەن بۆ ڕێکكەوتنی پێشوەختە لەسەر هەموو ئەو پرسانەی بە بەغداوه‌ گرێ دراون، چونکە بە یەکگرتوویییان هەژموونیان بەرامبەر بە مافەکانی هەرێم کە پەیوەستن بە وزەی نیشتمانی و داهات و ئاسایش، زیاتر ده‌بێت. ئێمە پێمان وایە سەقامگیریی عێراق و کوردستان کاریگەریی ئەرێنی و تەنانەت سوودی دەبێت بۆ هێشتنەوەی زیاتر لە ٤،٤٥٩ ملیۆن بەرمیل نەوتی خاوی ڕۆژانە لە بازاڕی جیهاندا؛ لەو بڕە نزیکەی زیاتر لە ٤١٧ هەزار بەرمیل نەوت، بەرهەمی هەرێمی کوردستانە.

یه‌كخستنی هێزەکانی‌ (پێشمه‌رگه‌، ئاسایش، دژه‌تیرۆر) و به‌مۆدێرنكردنی دامو‌ده‌زگه‌ و چاندنی باوڕی سه‌ربازی ‌و کارکردن لەسەر ستراتیژێكی ئاسایشی و سه‌ربازیی یه‌كگرتوو، کلیلی چارەسەرە بۆ بەرگریکردن لە بەهاکانی هەرێمی كوردستان. پێویستە هێزه‌ باڵاده‌سته‌كان لە هه‌رێم به‌رامبه‌ر به‌غدا و كاره‌ ناده‌ستوورییه‌كانی یه‌ك ده‌نگ بن و بە سیاسەتێکی نیشتمانی، ئەو لایەنانە  پەراوێز بخەن کە پشتیوانیی به‌غدا ده‌كه‌ن بۆ قه‌تیسكردنی هه‌رێمی كوردستان. پێویستە کار بکرێت لەسەر ئەوەی پرسی کوردستان لەناو گەمە نێودەوڵەتییەکان جێگر بێت، تا بەهۆی گۆڕانکارییە نێودەوڵەتییەکان چارەنووسی هەرێم نەکەوێتە بەر هەڕەشە و مەترسی. 

سەرچاوەکان

David Schenker; “In light of Tehran’s concerted efforts to reverse last year’s electoral setback, it has become too risky to let Baghdad’s nascent democracy simply fend for itself.” Available at: https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/bidens-indifference-has-given-iran-upper-hand-iraq

David Schenker; “Biden’s Indifference Has Given Iran the Upper Hand in Iraq, The country’s fragile postwar democracy is threatened like never before.” AUGUST 24, 2022. Available at: https://foreignpolicy.com/2022/08/24/biden-iraq-iran-sadr-elections-parliament-militias-protests/

Ellie Sennett, “Biden must engage with Iraq and Kurds to end range of disputes, Congress says,” Aug 23, 2022, available at https://www.thenationalnews.com/world/2022/08/22/biden-must-engage-with-iraq-and-kurdistan-to-end-dispute-congress-says/

Jeff Tollefson; “What the war in Ukraine means for energy, food and climate, Russia’s invasion has caused a short-term spike in prices, but could prompt a long-term shift towards sustainability” April 5, 2022, At: https://www-nature-com.

Gerald M. Feierstein, Bilal Y. Saab, Karen E. Young; “US-Gulf Relations at the Crossroads: Time for Recalibration” April 5, 2022, At: https://www.mei.edu/publications.