نكووڵى ناکرێ کە هەڵوێستى هەر پێنج ئەندامە هەمیشەیییەکەى ئەنجوومەنى ئاسایش لەبارەى کورد و پرسەکەیەوە، لەبارەى ڕۆڵى پێشمەرگە لە جه‌نگى تیرۆریزم،  لەبارەى مافەکانى کورد و، لەنێویاندا سەربەخۆییى باشوورى کوردستان، بابەتێکى پڕ گرنگە.

لە پرێس کۆنفرانسەکەی ٢٣ى ئەم مانگەى سەرۆکى ڕووسیاى فیدراڵى، ڤلادیمیر پووتین کە لە مۆسکۆ بەسترا و، بووەتە نەریتێکى ساڵانە، چەند پرسێکى هەرە گرنگى ئەمرۆى دنیا و ناوچەکە و هەڵوێستى ڕووسیاى لە بەرانبەریاندا خستە ڕوو. بێ شک ئەم بۆچوونانەى پووتین، دەبنە بەشێک لە هێڵە گشتییەکانى سیاسەتى دەرەوەى ڕووسیا، بەتایبەتى کە ڕووسیا خەریکە پێگە و قورساییى خۆى لە ناوچەى ڕۆژهەڵاتى ناڤیندا بەدەست دێنێتەوە...

 لە وەڵامى ڕیپۆرتەرێکى کەناڵی "کوردستان ٢٤"دا  لەبارەى ڕۆڵى پێشمەرگە لە جه‌نگى داعشدا، سەرۆک پووتین گوتى: "من ده‌توانم جەخت لەوە بکەمەوە کە پێشمەرگە، یەکەکانى کورد لە جه‌نگى دژ بە تیرۆریزمى نێودەوڵەتى، زۆر ئازا و چاونەترس بوون و زۆر بەکاریشن لە جه‌نگ و نەبەردییەکاندا". ڕەنگە لێرەدا یەکێک بێژێ جا ئەوە هەقیقەتێکى ئاشکرا و دانپێدانراوى نێودەوڵەتییە کە پێشمەرگەى کورد ئەو ڕۆڵەى بینیوە و دەبینێ. گرنگییەکەى لەوەدایە، لەسەر زارى سەرۆکى دەوڵەتێکى زلهێزى وەک ڕووسیاوەیە کە وەک ئاماژەى پێ درا، بلەز و بەقورسایییەکەوە لە هەموو ئاستەکاندا، هاتووەتەوە ناوچەکە.

لەبارەى بزاڤى کورد بەرەو سەربەخۆیى، پووتین گوتوویەتی: "لەبارەى سەروەرى و سەربەخۆیییەوە، ئێمە لەو قزگەیەوە هەڵدەدەینێ کە دەبێ ئێمە بەگوێرەى یاساى نێودەوڵەتى کارى تێدا بکەین." "له‌ كۆتاییدا، دەبێ مافە ڕەواکانى کورد دەستەبەر بکرێن، بەڵام ئەو مافانە، چ فۆرمێکیان دەبێ و چۆن، دەوەستێتە سەر عێراقییەکان و کوردەکان خۆیان. ئێمە هەم لەگەڵ بەغدا و هەم لەگەڵ کورداندا لە پێوەندیدا بووین و لەسەر ئەو پێوەندییانە بەردەوام دەبین؛ بەڵام ئێمە دەست ناخەینە ناو کاروبارە ناوخۆیییەکانى عێراقەوە".[1]

ئەوەى دەمەوێ سەرنجى خوێنەرى بۆ ڕاکێشم لە وەڵامەکانى سەرۆک پووتین لەبارەى مافەکانى کوردەوە، ئەوەیە:

١) کورد کە داواى سەربەخۆیى و بەدەوڵەتبوون لە عێراق بکا، واتە داواى سەروەریى دەرەکى بۆ هەرێمى کوردستان دەکا (کە تا ئێستە به‌فه‌رمى بەشێکە لە عێراق). هەڵوێستى ڕووسیا لەم داوایە چى دەبێ؟ پووتین نە به‌ "ئا" و نە "نا" وەڵامى ئەم داوایە ناداتەوە، بەڵکوو وەڵامدانەوەى ئەم داوایە، حەوألەى  یاساى نێودەوڵەتى دەکا. لەسەر بنەماى وەڵامى ئەو یاسایە، ڕووسیا دەجووڵێتەوە. وەڵامێکى حیسابى و دیپلۆماتییانە؛ نە کوردى پێ نیگەران دەبێ، نە عێراقییەکان. بەڵام دانپێدانێکى پەنامەکیى تێدایە، ئەویش ئەوەیە کە بۆ داواى سەروەرى و سەربەخۆیى (مافى بەدەوڵەتبوونى کورد)، دەبێ یاساى نێودەوڵەتى بهێنینە گۆ. چونکە مافى چارەى خۆنووسین، بە دەوڵەتبوونیشەوە، بابەتێکە لە بابەتەکانى یاساى نێودەوڵەتى.

٢) لێرەدا بە دیاریکراوى، هەڵویستى یاساى نێودەوڵەتى لەبارەى جیابوونەوەى هەرێمێکى ناو دەوڵەتێکى خودان سیادە و ئەندامى نەتەوە یەکگرتووەکان، چییە؟ ئایا دەقێک لە یاساى نێودەوڵەتیدا هەیە، کە ڕێگە بەو جیابوونەوەیە بدا، یان بەپێچەوانەوە پێشى لێ بگرێ؟ تا ئێستە پراکتیکى نێودەوڵەتى لەم بارەیه‌وە چۆن بووە؟ دەکرێ بە جیددى کار لەسەر ئەو پرسە یاسایییانە بکرێ. یان لەو چوارچێوەیەدا بچینە دەرێ و لە ڕێگەى نەتەوە یەکگرتووەکانەوە، وەک بێرنارد کۆشنەر، لە ئاخاوتنەکەى خۆیدا، لە کۆنفرانسەکەى ١٥ و ١٦ى ئەم مانگەى زانکۆى ئەمریکى لە دهۆک، کورد هەوڵى تێکشکاندنى سنوورەکان بدات؟ بۆ ئەمەیش بە ڕاى خۆم، یان ئەوەتا دەبێ پێناسەیەکى دیکە بۆ باشوورى کوردستان بکەینەوە، نەک وەک بەشێک لە دەوڵەتى عێراق، بەڵکوو وەک هەرێمێکى بەزۆرلکێنراو و بێ خواست و ویستى دانیشتووانەکەى لە ١٦ى ١١ى ١٩٢٥دا بە بڕیارێکى کۆمەڵەى گەلان، یان ئەوەتا وەک چارەسەرێک، پەنا بۆ جیابوونەوەى بەناچارى remedial secession ببات بۆ بەرقەرابوونى ئاشتى و تەناهى لە ناوچەکەدا. چونکە، بەیەکەوەهەڵکردن لە چوارچێوەى عێراقدا، بووەتە کارێکى نەشیاو و، بەدوور نازانرێ کارەساتى دیکەى بەدواوە بێ...

 ٣) ئەوەى جێگەى دڵخۆشییە، پووتین دەڵێ دەبێ مافەکانى کورد دەستەبەر بکرێن. بەڵام ئەو مافانە خۆیان لە چیدا دەبیننەوە؟  (لە مافى هاووڵاتیبوون citizenship،  لە نامەرکەزییەتى ئیدارى administrative decentralization، لە نامەرکەزییەتى سیاسى political decentralization بە شێوە جیاجیاکانى ئۆتۆنۆمى و فیدراڵییەوە، لە جیابوونەوە و بەدەوڵەتبوون. لە کامیان؟) پاشان کێ دەبێ ئەو مافانە دەستەبەر بکا؟ ئەو دەوڵەتانەى کوردیان تێدا دەژى و پارچەیەکى کوردستانیان پێوە لکێنراوە، یان دەبێ دەوڵەتان بەگشتى ئەو مافانە بۆ کورد دەستەبەر بکه‌ن؟ ئایا ئەوە بووەتە ئیلتیزامێک بەسەر تەواوى دەوڵەتانى دنیادا؟ هێندەى من ئاگام لێ بێ، لە ڕووى تیۆرییەوە "بەڵێ"، مافى چارەى خۆنووسین سیفەتى erga omnesى وەرگرتووە؛ واتە ئەرکیک بە ئەستۆى هەموو دەوڵەتانەوەیە. بەڵام لە پراکتیکدا وڵاتان ئەم ئیلتیزامە یاسایییە بەگوێرەى یاساى نێودەوڵەتى جێبەجێ دەکەن؛ بە داخەوە! وەڵامەکە "نەخێر"ە. چونکە لە گەلێک وڵاتاندا، کێشەى نەتەوە و کەمەنەتەوە و کۆڕ و کۆمەڵى ئیتنى و ئایینى و زمانى و که‌لتوورى هەیە و، لە سۆنگەى ئەمەوە، ئەو پرسە حقوقییە یاسایییە (وەک مافێکى قانوونى)، چونکە پێوەندیى بە سەروەرى (سیادەى ناوخۆ و دەرەکیى دەوڵەتان)ەوە هەیە؛ ئیعتوباراتى سیاسى و بەرژەوەندییەکان، ڕادەى کەمى و زیادەى ئەو مافانە دیارى دەکەن. بەڵام ئایا، دەوڵەتان هیچ میکانیزم و ئامرازێکیان بەدەستەوە نییە کە لە ڕێگەیانەوە مافەکان دەستەبەر بکرێن؟ بە بڕواى خۆم بەڵێ. لە ڕێگەى کەناڵى دیپلۆماتى و سیاسییەوە بگرە، تا ده‌ستێوه‌ردانی مرۆیی...

٤) لەوما پووتین، باس لەوە دەکا کە ئەو مافانە چ فۆرمێک وەردەگرن. واتە فۆرمەکانى  هاووڵاتیبوون، خۆبەڕێوەبردن و خۆسەرى، یان ئۆتۆنۆمى، یان فیدراڵى، یان جیابوونەوە و دەوڵەتى سەربەخۆ. لە حاڵەتى باشوورى کوردستاندا، ئەو فۆرمانەیش دەبەستێتەوە بە ڕێککەوتنى نێوان کوردەکان و عێراقییەکان خۆیانەوە، وەک کێشەیەکى ناوخۆى دەوڵەتى عێراق کە تەرەفێکى کوردن و تەرەفەکەى دیکەیش عێراقییەکان. وەک دەزانرێ هەر پرسێکى ناوخۆ، دەبێ لە چوارچێوەى یاسا و دەستوورى عێراقدا، یان لە ڕێگەى ڕێککەوتنێکى ناوخۆییدا بێتە چارەسەرکردن. بەو مانایە، دەبێ کورد هەوەڵجار، بۆ داواى سەربەخۆییى تەواو، یان هەر فۆرمێکى دیکەى باڵاتر لەوەى ئێستە، وتووێژ لەگەڵ بەغدا بکا.

 ٥) پاشان پووتین جەخت لەوەیش دەکاتەوە کە ڕووسیا پێوەندیى لەگەڵ هەردوو تەرەفدا هەیە و، لەو پێوەندییانەیشیدا بەردەوام دەبێ؛ بەڵام مایەى خۆمان لە کاروبارى ناوخۆى عێراقدا ناکەین....دیسان جێگەى دڵخۆشییە، ڕووسیا، پێوەندیى لەگەڵ هەر دوو تەرەفدا هەیە و ئەوەیش بۆ خۆى جۆرێ لە دانپێدانانە، بە زمانێکى دیپلۆماتى و سیاسى.

پرسیارى گرنگ ئەوەیە: ئایا ڕووسیا لە پێوەندیى بە مافەکانى کوردەوە، بە یەک مه‌ودا لە نێوان دەوڵەتى عێراق و ئەکتەرێکى نادەوڵەت دەوەستێ (لێرەدا مەبەست قەوارە نیمچەدەوڵەتییەکەى باشوورى کوردستانە)؟ ئایا بەکردەوە فەزلى دەوڵەتى ناوەند بەسەر کورددا دەدا و، ئەو ڕستەیەى پووتین لەبیرە خۆى دەباتەوە، یان نا؟ ئەگەر بە مێژوودا بچینەوە، کورد یادەوەرى تاڵى لەگەڵ ڕووسیاى سۆڤیەتى لە سەردەمى کۆمارى کوردستان لە ١٩٤٦، لە دواى ڕێککەوتننامەى ١١ى ئادارى ١٩٧٠ و دەسپێکردنەوەى جه‌نگى ١٩٧٤ هەیه‌ و لە ئەنفالەکان و دواى ئەنفالەکان و لە کۆڕەویشدا، دیسان ڕووسیا لە سووڕى متبووندا بوو.  یان ڕووسیاى فیدراڵى غەیرە کۆمۆنیستى، تێى دێنێتەوە و حیسابێک بۆ کورد وەک ئەکتەرێکى نادەوڵەتى Non-state actor  دەکا کە ساغ بۆوە لە بەرەنگاربوونەوەى تیرۆردا، لە پێشەوەى دەوڵەتانى ناوچەکەدا بووە. ئایا، ڕووسیا، وەک پووتین دەڵێ، کە پێوەندییان بە هەردوو تەرەفى کورد و عێراقییەکانەوە هەیە، چ ڕۆڵێک دەگێڕن بۆ ئەوه‌ی ئه‌و دوو تەرەفە بتوانن کێشە و بێشەى نێوانیان چارەسەر بکەن؟ یان ئەوەتا ئەم کێشەیە بۆ واشنتۆن جێ دەهێڵێ بە هەردوو بارى مانەوە لەناو عێراق، یان جودابوونەوە و سەربەخۆیى؟

کەواتە هەقە کورد، لێرە و لە سووریا و لە تورکیا و لە ئێرانێش لە بزاڤ و هەڵسووڕ و داسووڕى ڕووسیا ئەگەر تەواو نیگەرانیش نەبێ، بەپارێزەوە چاودێریى ڕووداوەکان بکات، بەتایبەتى کە ڕووسیا لە کۆتاییى ٢٠١٥ەوە تا ئێستە، خەریکە بەقوڕساییى خۆى دێتەوە ناوچەکە، بەتایبەتى لە سووریا و، لە هەوڵى کۆکردنەوەى هەر یەک لە ئێران و تورکیا و سووریادایە کە ڕەنگە سەر بکێشێتەوە سەر عێراق و عەرەبستانى سعوودیش بەتایبەتى لە دۆسیەى نەوت و ساردوسڕیى نێوان ئەمریکا و عەرەبستانى سعوودى، پاش دەرچوونى یاساى (جاستا).