یەكەم: دەروازە

عێراق لەناو گێژاوێكی گەورەدایە و كەس ناتوانێت نكۆڵی لەو ڕاستییە بكات؛ چاوەڕوان دەكرێت لە دوای گرتنەوەی مووسڵ ئەم گێژاوە بتەقێتەوە. ئەم تەقینەوەیەیش، نە یەكەم جارێتی و نە كۆتا جاریشی دەبێت، بەڵام زۆر زیانبەخش و ترسناك دەبێت. جەنگی داعش هەموو پرسەكانی عێراقی لەسەر دووڕێیانێك داناوە، هەرگیز بۆ خاڵی پێش داعش ناگەڕێتەوە؛ ئەمە لە كاتێكدایە باری سەربازی و باڵانسی هێز لەناو تەرازوویەكی لەقدایە و بە دەستی ئەمریكا ڕاگیراوە، ئەگینا بە لای پێكدادانێكی بەرفراواندا دەكەوێتەوە. ئەم ڕاستیەیش ئەمریكا جەختی لەسەر دەكاتەوە، كاتێك بەرپرسەكانیان دەڵێن: ''جەنگی مووسڵ، جەنگێكی سەختە، سوپای عێراق بە تەنیا ناتوانێت لەو جەنگەدا سەركەوتوو بێت و، بەبێ ئەمریكا ئەو هەموو پێشكەوتنە ڕووی نەدەدا...'' ئەمریكییەكان دەزانن سەركردەكانی عێراق لەناو خۆیاندا ڕێك نین و دژی یەكن و، ئامادەن هەموو كارێك بکەن. لە مەیدانی جەنگدا ئەم ناكۆكییە ئامادەیە: هەر هێزێك لەژێر كاریگەریی لایەنێكی سیاسیدایە و، دژ بەو هێزەكەی دیكە لە مەیدانی جەنگدا دەجووڵێتەوە و هەر هێزێك بە جیا و بەپێی بۆچوون و بەرژەوەندیی خۆی جەنگی داعش دەكات.^([2]) هەر هەموو ئەو هێزانەیش لە لایەن ڕاوێژكارەكانی ئەمریكاوە بەیەكەوە بەستراونەتەوە و، هەندێكی دیكەیشیان بە ڕاوێژكاری و سەركردایەتیی هەندێ وڵاتی هەرێمییەوە بەستراونەتەوە. ئەگینا دوور نەدەبوو دژی یەكتری بەشەڕ بهاتبایەن، بەڵام گرفتی سەرەكی ئەوەیە ئەم هێزانە لە پاش دەركردنی داعش لە مووسڵ، چۆن دەكرێت پێكەوە پەیوەندییەكانیان بەڕێوە بچێت؟

لە كوردستان بەڕاشكاوی دەگوترێت كه‌ هەماهەنگی لەگەڵ عێراق تەنیا بۆ جەنگی داعش بووە، ئەگینا ئاسۆیەكی ڕوون لە بەردەوامبوونی ئەو هەماهەنگییەدا نییە. سوننەكان بە جۆریك خەریكن دەست بە خۆپێشاندان دەكەنەوە، كە سێ ساڵ لەمەوبەر بە هۆی هێرشی داگیركاریی داعشەوە خۆپێشاندانەكانیان سەری نەگرت. لە بەسرە عەشیرەتەكان لە نێوان خۆیاندا جەنگی دابەشكردنی ناوچەكانی بەسرە دەكەن و ناوچەكانی دیكەی عێراقیش حاڵیان زۆر باشتر نییە.

دووەم: داعش لە ژانی خۆگۆڕینە بۆ جۆرێكی دیكەی دڕندەیی:

داعش وەكوو هێزێكی تیرۆریستیی جیهانی، چەندین جۆر و چەشنی توانای هەیە کە هێشتا نەخراونەتە ڕوو. بە هۆی پەرتبوونی جوگرافییەوە، لێكۆڵەران كۆكن لەسەر ئەوەی داعش ناڕووخێت، بەڵكوو لە دوای لەدەستدانی مووسڵ، ئەوان قۆناغێكی نوێ دەست پێ دەكەن.^([3]) سەدان تیرۆریستی داعش خۆیان لە ناوچەی جەنگ دەرباز كردووە و، سەدانی دیكەیش لە ناوچەكانی دیكەن و، لە جەنگی مووسڵ و ڕەققەوە دوورن. هەزاران ئەندام و لایەنگر و خێزان و منداڵی داعش بەناو ئەوروپا و چەندین وڵاتی دیكەدا دابەش بوونە؛ ئەگەری بەستنەوەیان بە تۆڕێكی نوێی ڕێكخستنی نهێنییەوە، دووبارە داعش دەكاتەوە بە هێزێكی ترسناك لە ئاستی نێودەوڵەتیدا. بۆیە لە قۆناغی داهاتوودا جەنگ دژی داعش ڕەهەندی هەواڵگری دەگرێتەوە؛ بە ئاستیك، کە زۆر مەترسیدارتر دەبێت لە جەنگی ئاشکرای سەربازی، چونكە تا ئێستا دەزگه‌ هەواڵگرییەكانی داعش تێك نەدراون و، چاوەڕوان دەكرێت سەركردایەتیی داعش لە قۆناغی داهاتوودا زیاتر پەنایان بۆ ببات.^([4])

بەم پێیە، بۆمان دەردەكەوێت كە هەرچەندە ڕۆژ لە دوای ڕۆژ داعش زیاتر كرچ دەبێتەوە و سنوورەكانی لەناو مووسڵدا تەسكتر دەبێتەوە، بەڵام بژاردەكانی دوای قۆناغی مووسڵ بۆ داعش ئاشكران و، بەپێی نووسراوە تیۆرییەكانیان و كردارەکانیان، باس لەوە دەكەن کە دەبێ ئەو ناوچانە بكەن بە ناوچەی پشێوی و تێكدان؛ بۆیە دەگەڕێنەوە سەر ئەو کارە تیرۆریستییانەی پێشتر دەیانکرد.

سێیەم: ناوچەكانی كرانەوەی سەربازی لای داعش:

هەرچەندە چەكدارەكانی داعش كەم بوونەتەوە، بەڵام تا ئێستا ناوچەی كرانەوەی سەربازییان یەکجار زۆرە و، پانتایییەكی بەرفراوانیان هەیە تێیدا مانۆڕ بدەن؛ هەر لە ناوچەكانی مووسڵ و تەلەعفەر و باشووری شنگالەوە، تا شەرگات و حەویجە و دیالە و تكریت و ڕۆمادی، ناوچەی مانۆڕی سەربازیی داعشن. لەم دوایییەدا چەندین هێرشیان کردووە. ڕاستە داعش لە مووسڵ تەنیا دەیەوێت كاتی بەرگری زیاد بكات، چونكە هیچ هیوایەكی بە سەركەوتن لەو شارەدا نەماوە، بەڵام لە ناوچەكانی دیكە توانای سەربازیی هەیە و بەكاریشی دێنێت.^([5]) سەرهەڵدانەوەی چالاكییەكانی داعش لەو ناوچانەی كە ماوەیەك لەمەوپێش لە دەستیان دەرهێنرابوون، ئەوە دەردەخات كە داعش هێشتا هێزی كاریگەری بۆ تێكدانی ڕەوشی ئاسایش لە عێراقدا هەیە. بەڵام گرفتی سەرەكی ئەوەیە كە داعش هێشتا لەو ناوچانەی كە لەناو بازنەی جموجووڵی سەربازیدان، توانای جموجووڵی تیرۆریستیی هەیە.^([6])

چوارەم: ڕوخساری سەرەكیی جەنگی دژی داعش لە داهاتوودا:

ڕاستە ماوەی نزیك سێ ساڵە داعش و عێراق لە جەنگێكی سەختدان، بەڵام تا ئێستا عێراقییەكان بەباشی داعش ناناسن؛ بەتەواوەتی نهێنێیەكانی نەزانراوە، ئەوەی زانراوە زانیاریی سەرەتایی و پچڕپچڕە. دەزگا عێراقییەكان زانیارییەکی ئەوتۆیان لەسەر ئیمارەتی ئیسلامی لە ڕافیدین نەبووە، دواتر كە ئەو ئیمارەتەیش دەبێتە دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق، بەهەمان شێوە عێراق زانیاری ئەوتۆی لەسەریان نابێت، دواتریش كە دەبێت بە دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام (داعش) لەسەر هەمان ڕێچكە زانیارییەكی تەواو و گشتگیریان لەسەر داعش كۆنەكردۆتەوە. ئەركی ناسینەوەی داعش و ئاراستەكانی داهاتووی، كەوتووەتە سەر شانی ئەمریكا؛ كە لە ڕێی دەزگه‌كانی هەواڵگریی تایبەتی خۆیەوە ئەو كارە ئەنجامدەدات.

ئەوەی بۆ چاودێران و لێكۆڵەران دەركەوتووە، داعش لە چەندین وڵات هەیە و بەردەوام لەو وڵاتانە گەشە دەكات؛ لە زۆربەی وڵاتانی ئیسلامیدا شانەی چەكداری نووستووی هەیە. ئەمە دەبێ بۆ هەموو كەسێك ئاشكرا بێت، كە داعش یەكێكە لە چەندین ڕێكخراوی تیرۆریستیی ئیسلامیی دیكە، كە هەمان ستراتیژ و هەمان ئاراستەی هزری و سیاسییان هەیە.^([7]) جگە لەوەیش، سەرچاوەی دارایی و هزری و پاڵپشتیی لۆجستی و پڕچەككردنی دەرنەكەوتووە و نەزانراوە. هێشتا دەزگه‌ی ڕاگەیاندنی هەیە و بە چەندین ئاست دەتوانێت لەناو دەزگه‌كانی ڕاگەیاندندا ئامادە بێت. تا ئێستا چەندین شار و شارۆچكە و سەدان گوند و هەزاران كیلۆمەتری دووجای بەدەستەوەیە. تا ئێستا ئاماژەكان بۆ لایەنی یارمەتیدەری ئەم ڕێكخراوە و هاوپەیمانە شاراوەكانی، جێی مشتومڕی لایەنەكانن؛ هەندێك دەڵێن ئێران دروستی كردووە و، هەندێكیش دەڵێن کاری بەشار ئەسەدە، هی وایشە پێی وایە دروستکراوی وڵاتانی عەرەبیی كەنداوە، هەیشە دەڵێت هی توركیایە و سەرۆكە ڕاستەقینەكەی، خودی ئۆردۆغانە، هی تریش دەڵێت ئەمریكای لەپشتە و، دەشڵێن کاری ئیسڕائیلە.^([8]) ئەم بۆچوونە لێکدژانە نیشانەی دابەشبوون و ئاستی دژبەیەكییە لەناو لایەنەكان و لە ئاستی جیاجیادا. لە هەمان كاتیشدا دەرخستەی ڕاستییەكی دیكەیە، ئەویش ئەوەی کە هێشتا داعش بەتەواوەتی نەناسراوە، بۆیە قۆناغی داهاتووی جەنگ دژی تیرۆر دەبێتە جەنگی هەواڵگری، هاوشان لەگەڵ جەنگی هزری؛ ئەمەیش ڕوخسارێكی تاریكتر و ترسناكتر دەبەخشێتە ئەم جەنگە.

 پێننجەم: ئۆپەراسیۆنی مووسڵ لاپەڕەیەكە لە لاپەڕەكانی جەنگ:

ئۆپەراسیۆنی مووسڵ لاپەڕەیەكە لە لاپەڕەكانی جەنگ؛ هەر دوو لایەن ئەو لاپەڕەیەیان بەكار هێنا و هەر دوو لایەنیش توانییان مەبەست و مەرامی خۆیان لەم لاپەڕەیەدا جێبەجێ بكەن. داعش دەیزانی ئەم شارە دەدۆڕێنێت و، عێراقیش لای ئاشكرا بوو بەو هەموو پشتیوانییە نێودەوڵەتییەوە هەر سەركەوتن بەدەست دەهێنێت؛ هەر دوو لایەنیش ئەوەندەی توانییان، هەوڵیان دا لەم جەنگەدا سەركەوتوو بن. مێژوو و هەستی ڕەمزی لەم جەنگەدا پێگەیەكی یەکجار گەورەی هەبوو؛ ئەمەیش ئیشكالییەتێكی گەورەیە، چونكە تەواوی ئاراستەكانی شەڕكەرانی بۆ تەرخان كرا و گرنگترین ئیشكالییەتی جووڵەی سەربازی لە جەنگی مووسڵدا بریتییە لە:

1. ئیشكالییەتی مزگەوتی نووری:

هێزە هێرشبەرەكانی عێراق، بە پشتیوانیی هاوپەیمانێتیی نێودەوڵەتی، پێشڕەوییەكی سەخت بەرەو ناو جەرگەی شاری مووسڵ دەكەن. هێرشبەران پێیان وایە گرتنەوەی ئەو مزگەوتەی ئەبووبەكر بەغدادی لەناویدا وتاری دامەزراندنی خلافەتەكەی خوێندەوە، ئامانجێكی ستراتیژییە، بە هۆی چەندین هۆكارەوە، لەوانە:

• عێراقییەكان دوای ئەوەی ئەو وتارەیان بینی، هەستیان بە شكانەوەیەكی گەورە كرد.
• ئەو شوێنە، بوو بە سیمبولی دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسلامی و، پێیشیان وایە بە گرتنەوەی ئەو شوێنە ئەو دەوڵەتە دەڕووخێت.

1. جێبەجێكردنی خەونە دێرینەكەی نادر شای "ئەفشار"[9]:

داعش و عێراق، لەو ناوچەیە خوێنی زۆر دەڕێژن، هیچ پێوەرەێكی ئەخلاقی و مرۆیی بەكارناهێنن، گرنگ ئەوەیە مەرامە سەرەكییەكانی خۆیان لەم جەنگە بەدی بهێنن.^([10]) بۆیە گەڕەكەكانی مووسڵ، بوونەتە ئامانجێكی ستراتیژی و، هەر سووچ و كۆڵانێك حیساباتی یەکجار زۆر گەورەی بۆ دەكرێت. هەر لایەنێك لە لایەنەكانی جەنگ تێگەیشتنی تایبەتی خۆیان هەیە. بەر لە سێ سەدە بە ناوی ئایینزای دوانزە ئیمامییەوە، "نادر شا" هێرشی كردە سەر مووسڵ و، مووسڵییەكان بە ناوی سوننیزمەوە بەرگرییان كرد. دوای نزیكەی ساڵێك جەنگ لە دەوروربەری شووراكانی مووسڵ، كە دەكاتە گەڕەكە كۆنەكانی ئێستای مووسڵ، نادر شا تێك شكا و، لە دوای ئەو تێكشكانە دەستبەرداری هەموو خەونەكانی بوو بۆ دامەزراندنی ئیمپراتۆرییەكی شیعەمەزهەب، سنورەكانی بگاتە كەنارەكانی دەریای ناوەڕاست، لایەنە سیاسییە شیعەكانی عێراق، بەزۆری، ئاماژە بە دەستپێكردنەوەی جێبەجێكردنی ئەو خەونە دەكەن و پشتوانیشی لێ دەكەن.^([11]) ئەمەیش پاڵنەرێكی ئایدیۆلۆژیی بەهێزی بەم جەنگە داوە؛ لە بەرامبەریشدا بەرگریی داعش لەو شوێنە، بووەتە بڵێسەیەك بۆ دووبارەكردنەوەی هەنگاوەكانی بەرگری بۆ پووچەڵكردنەوەی خەونەكانی ئێران بۆ پاوانخوازی.

شەشەم: ئاڵۆزیی دۆخی مرۆیی لەناو مووسڵ، لاپەڕەیەكی دیكەی جەنگە:

حكوومەتی بەغداد لە مامەڵه‌كردن لەگەڵ دەركراوان و كۆچپێكراواندا كەموكورتیی زۆری هەیە. حکوومەتی بەغداد ڕاستگۆ نەبووە لە پاراستنی گیانی هاووڵاتییاندا؛ هەرچەندە بەفەرمی داوای لە خەڵك كرد شوێنی خۆیان بەجێ نەهێڵن، كەچی حەوت مانگە جەنگ بەردەوامە و (600) هەزار کەس ئاوارە بووە. برسێتی لەناو خەڵكی سڤیلدا بڵاو بووەتەوە و حکوومەتیش ئابڵۆقەی خستووەتە سەر ئەو ناوچانەی بەدەستییەوە نین و، لە هەمان كاتدا ئەو ناوچانەی گەڕاونەتەوە، بەپێی پێویست نەبووژاونەتەوە. ئەوەی جێی سەرنجە حکوومەتی عێراق جگە لە خاپووركردنی شارەكەیان، برسێتی و دەربەدەریی بۆ دانیشتووانی مووسڵ پەسەند دەكات، تەنیا بۆ ئەوەی بتوانێت داعش لەو شارە دەربكات. ئاخۆ بیر له‌وه‌ ناكاتەوە، دواتر چۆن ئاسایشی ئەو شارە جێگیر بكات، یان ئەو پرسە لە لای ئەو جیاوازە؟

حکوومەتی عێراق خەڵكی هەڵخەڵەتاند، چونكە داوای لە خەڵك كرد لە ماڵی خۆیان دەرنەچن، كەچی دواتر بە بیانووی پێكدادان، هەزاران خەڵكی سڤیل بوونە قوربانی. ئەم هەڵخەڵەتاندنە لەنگیی ئەخلاقی و بێمۆراڵیی حکوومەتی بەغداد دەخاتە ڕوو؛ لە هەمان كاتدا دڕندەیی ئەم جەنگە دەسەلمێنێت، وەك ئەوەی عێراق و داعش كۆكن لەسەر ئەوەی خەڵك بكرێنە سووتەمەنیی ئەم جەنگە؛ داعش دەیانكاتە قەڵغانی جەنگ و، عێراقیش دەیانكاتە سووتەمەنی. ژمارەی كوژراوەی سڤیل لەڕاددەبەدەر هەموو پێوەرەكانی جەنگی تێ پەڕاندوە.

حەوتەم: گرفتی بەڕێوەبردنی ناوچە ڕزگاركراوەكانی ژێر دەستی داعش:

بەغداد چاوەڕێیە لە ماوەی مانگی ئایاردا مووسڵ بەتەواوەتی بگرێتەوە. ئەوەی جێی سەرنجە، سوپای عێراق و حەشدی شەعبی ئەركی مانەوە لە ناوچە ڕزگاركراوەكانیان پێ دەسپێردرێت. كێشەی بەڕێوەبردنی ئەو ناوچانە بەرۆكی حکوومەتی عێراقی گرتووە. بۆ بەڕێوەبردنی ئەو ناوچانە، وەك ڕیتمێك کە پێشتریش سوپای عێراق بەكاری هێناوە، گەورە ئەفسەرەكان دادەنرێن، چونكە ئەو ناوچانە بە ناوچەی سەربازی هەژمار دەكرێن. ئەوەی جێی هەڵوەستەكردنە، هەموو ئەو ناوچانەی سوپای عێراق لەژێر دەستی داعش دەری هێناون، هێشتا لە ڕووی ئاسایشەوە جێگیر نین و داعش توانای كاری تیرۆریستیی لەو شوێنانەدا هەیە. دەزگه‌ مەدەنییەكان زیاتر لە جاران پەراوێز خراون. عەشیرەتەكان و میلیشیاكان ناوچەی داخراویان بۆ خۆیان داناوە و بە ئارەزووی خۆیان فەرمانڕەوایی دەكەن. عێراق بەفەرمی دانی بەوەدا ناوە، كە ئەزموونەکانی مامەڵەكردن لە تكریت و سامەڕا و ڕۆمادی و فەللووجە زۆر خراپ بوون و زیانی زۆریان پێ گەیاندووە، بەڵام هیچ هەنگاوێكی جیددیی بۆ چارەكردنی ئەو كەموكووڕییانە نەناوە. ^([12])

نەدەبوو هێزە چەكدارەكان، بەتایبەت حەشدی شەعبی، جێی دامەزراوە ئەمنی و سەربازی و مەدەنییەكانی عێراقیان بگرتایەتەوە. حەشدی شەعبی، لە تێكدانی ڕەوشی ئەمنی و خزمەتگوزاریی ئەو ناوچانەدا ڕۆڵێكی زۆر خراپ و ترسناك دەگێڕێت، چونكە پشت بە ئەجێندای مەزهەبی، كاری ورد دەكات بۆ ئەوەی دیموگرافیای ناوچەكە بگۆڕێت. بەكارهێنانی حەشدی شەعبی لەو ناوچانە، بۆ مەبەستی كۆكردنەوەی لایەنگر و چەكدارە لەناو هۆزە عەرەبەكانی ئەو ناوچانەدا. هەر میلیشیایەك لە میلیشیاكانی حەشدی شەعبی پەیوەندیی لەگەڵ یەكێك لە عەشیرەتەكانی ئەو ناوچەیە دامەزراندووە. بە زۆری عەشیرەتی جبووری و عوبێدی و لهێبی و كرەوییەكان لەژێر ئەم سیاسەتەدا كەوتوونەتە ژێر ڕكێفی حەشدی شەعبییەوە، بەتایبەت میلیشیای عەسائیب و میلیشای بەدر و، چەندین فەوجی حەشدی شەعبی لەو ناوچانەدا كراوەتەوە.^([13]) ئەم سیاسەتانەیش، دواتر ئاڵۆزییەكی یەكجار زۆر لە ناوچەكانی سنووری كوردستان دەنێنەوە، بەتایبەت لەو ناوچانەی پێشتر لە سەردەمی بەعسدا بەو عەشیرەتانە تەعریب كراون.

هەشتەم: نەخشەی هێزەكانی ناو مووسڵ:

• هێزە ناوخۆیییەكان:

1. هێزی پێشمەرگەی كوردستان، کە لە ناوچە کوردستانییەکان، واتە سەرجەم ناوچەكانی باكوور و خۆرهەڵاتی شاری مووسڵ جێیان گرتووە.
2. سوپای عێراق، کە لە ناوەند و باشووری مووسڵدایە.
3. هێزە سوننەكانیش دوو دەستەن:

1. هێزی سوننەی فەرمی: "حەشدی عەشایەری" و "حەشدی وەتەنی"؛ كە لە نێوان بەرەكانی پێشمەرگە و سوپای عێراقدا شوێنی خۆیان گرتووە.
2. هێزە سوننە نافەرمییەكان: كە زۆربەیان هێزی تیرۆریستین و، خۆیان بۆ جووڵەیەکی نوێی جەنگ و ململانێ ئامادە دەكەن.

1. هێزی حەشدی شەعبی: لە ناوچەكانی تەلەعفەر و باشووری مووسڵ جێگیرن و خۆیان بۆ دەستبەسەرداگرتنی مووسڵ و سەرجەم ناوچەكە ئامادە دەکەن.
2. هێزی پەكەكە: كە هاوپەیمانی حەشدی شەعبین و لە ناوچەكانی شنگال خۆیان جێگیر كردووە.
3. هێزی وەزارەتی ناوخۆی عێراق (پۆلیسی فیدراڵی): وەك جێگرەوەی هێزی سوات، ڕۆڵێكی گەورەیان لەناو مووسڵدا پێ دراوە و، لە چەندین ناوچە هەن.
4. هێزەكانی دژەتیرۆر: لە هەموو بەرەكانی جەنگدا هەن.
5. هێزی پۆلیسی ناوخۆیی و دەزگه‌ و لایه‌نەكانی دیكە.

•  هێزە ئیقلیمی و نێودەوڵەتییەكان:

1. هێزی ئێرانی: كە لەژێر چەتری حەشدی شەعبیدا چەندین بنكەی سەربازییان دامەزراندووە.
2. هێزی توركی: کە لە باشیك بۆ پشتیوانیی حەشدی سوننەكان چەند بنكەیەكیان دامەزراندووە.
3. هێزی ئەمریكا: کە لە هەموو عێراقدا و بەتایبەت لە مووسڵ بنكەی سەربازییان داناوە.
4. ڕاوێژكار و یەكەی سەربازیی چەند وڵاتێكی دیكە لە ناوچەكانی دەوروبەری مووسڵ هەن.

نۆیەم: گرنگترین ناوچەكانی جەنگ لە دوای ئۆپەراسیۆنی داعش:

1. بەرەی ڕۆژاوای ئەنبار: بە بەرەی كۆتایی هەژمار دەكرێت و، ئەمریكا و بریتانیا بە بەشداریی ئۆردن و سوپای عێراق و عەشیرەتە سوننەكان دەیانەوێت بەڕێوەی ببەن؛ لەم ئۆپەراسیۆنەدا ڕۆڵی كاریگەر و یەكلاكەرەوەی ئەمریكا دەبینرێت. ئیرانیش لە ڕێی حەشدی شەعبییەوە دەیەوێت لەم ئۆپەراسیۆنەدا بەشداریی بەهێزی هەبێت، بەڵام ڕەنگە نەتوانێت شوێنپێی خۆی لەم ناوچەیەدا قایم بكات.
2. بەرەی حەویجە: ئەم بەرەیە بۆ سەر كوردستان زۆر هەستیار دەبێت، چونكە ئاماژەكان نیشانەی چەندین مەرامی جیاواز بەدەستەوە دەدەن لەسەر بەكارهێنانی ئۆپەراسیۆنی حەویجە بۆ دروستكردنی هەڕەشە لەسەر كەركووك. لە هەمان كاتدا ڕەنگە كاریگەریی نەرێنی بكاتە سەر پڕۆسەی سیاسیی عێراقیش. هەموو ڕووداوەكانی ساڵی 2014، لە دوای هێرشەكەی سوپای عێراق بۆ سەر خۆپێشاندەرانی حەویجە و كوشتنی ژمارەیەكی زۆریان دەستیان پێ کرد و، ئەو ڕووداوە، بوو بە بڵێسەی تەقینەوەی دۆخی عێراق.
3. بەرەی تەلەعفەر: ئەم بەرەیەیش، بە هۆی كارتێكردنی ئێران-توركیایەوە ئاڵۆزی و هەستیارییەكی دیكە بۆ كوردستان دەخولقێنێت. حەشدی شەعبی و هێزی توركیا لەم بەرەیەدا زۆر لە یەكتری نزیك دەبنەوە. جگە لەوەیش، بوونی ئاڵۆزیی عەشایەری و مەزهەبی، ئەم بەرەیە زیاتر ئاڵۆز دەكات.
4. بەرەی شنگال- بەعاج: بوونی حەشدی شەعبی، هێزەكانی پەكەكە، هێزی عەشیرەتە عەرەبەكان و تیرۆریستانی داعش، هاوكێشەی بەرەی شنگال- بەعاج زۆر ئاڵۆز دەكات و هەڕەشەیەکی زۆر دەكاتە سەر جێگیربوونی دۆخی شنگال.
5. بەرەی حەمرین - سەعدیە- شروین: ناوچەیەكی بەرفراوانە لەناو شاخی حەمریندا كە هێشتا بە دەستی داعشەوەیە و، ناوچەكانی نێوان جەلەولا و سەعدییە و شارەبان و خاڵس دەگرێتەوە. حەشدی شەعبی و عەشیرەتە سوننەكان و داعش و سوپای عێراق دۆخێكی ئاڵۆز بۆ هێزی پێشمەرگە دروست دەكەن، كە لەناو جەلەولا (گوڵاڵە)دایە.

لەم پێنج بەرەیەوە دەردەكەوێت، كە چواریان ڕاستەوخۆ ئاڵۆزی بۆ سەر كوردستان دروست دەكەن و، هەر چوار بەرەکەیش گرفت بۆ دانانی بەشێكی زۆری سنوور بۆ كوردستان ده‌نێنه‌وه‌. جگە لەوەیش، ئاساییكردنەوەی دۆخی مووسڵ، خۆی ئاڵۆزییەكی دیكە بۆ سەر كوردستان دروست دەكات و، قۆناغێكی تازه‌ لە پەیوەندییەكانی نێوان كوردستان و عێراق دەست پێ دەكات.

ئەنجام و ڕاسپارە:

عێراقییەكان دەیانەوێت تا پێش ڕەمەزان ئەو بەشە كەمەی لەناو مووسڵدا ماوەتەوە، بیگرن و ئاهەنگی سەركەوتن بگێڕن و بیكەنە دەرفەتێك بۆ بەهێزكردنی پێگەی خۆیان لە سەرجەم پرسەكانی دیكەدا، كە لە لەدوو مانگی داهاتوودا بە چڕی كاری لەسەر دەكرێت. ڕووداوەكانی ئایار و حوزەیرانی داهاتوو، كاریگەریی ڕاستەوخۆ دەكەنە سەر پەرەسەندنی ڕێرەوی پەیوەندییە سیاسییەكان لە نێوان عێراق و كوردستاندا. زۆر گرنگە لەم سەروبەندەدا سەركردایەتیی سیاسیی كوردستان بەتەواوەتی تواناكانی بۆ ئەم پرسە تەرخان بكات و، خۆی بە پرسی لاوەكیی دیكەوە خەریك نەكات.