پێشەكی:

هێزە چەكدارەكانی عێراق بە یاوەری و پشتیوانیی چەند هێزێكی ئیقلیمی و نیودەوڵەتی، ماوەی نزیك شەش مانگە بۆ گرتنەوەی مووسڵ دەجەنگن. ئێستا ئەو هێرشە لە قۆناغی سێیەمیدایه‌. هێزەكان پێشڕەوی دەكەن، داعش ناتوانێت سەركەوتن تۆمار بكات؛ لە هەمان كاتیشدا هێزەكانی عێراق بەبێ پشتیوانیی ڕاستەوخۆی هاوپەیمانان ناتوانێت پێشڕەوی بكات. هاوكێشەی سەربازی ئێكجار ئاڵۆزە؛ لەوەیش ئاڵۆزتر هاوكێشەی سیاسییە. ئەمریكا زۆر سوورە لەسەر یەكلاكردنەوەی ئۆپەراسیۆنی مووسڵ؛ ئێرانیش بە هەمان شێوە، بەڵام ئامانجی هەردووكیان دژبەیەكە. هەموو لایەنەكان دەزانن كە جەنگی مووسڵ داهاتووی ناوچەكە دیاری دەكات، بەڵام ئەوەی دیار نییە ئه‌وه‌یه‌ كه‌ سروشتی پەیوەندییەكان چۆن دەبێت؟ بۆ ئەم مەبەستە چەندان گریمانە خراونەتە ڕوو. هەندێكیان باسە لەوە دەكەن كە كۆمەڵێك جەنگ بەرۆكی ناوچەكە دەگرێتەوە. دەرەنجامی ئەو جەنگانە، كۆتایی بە نەخشەی ناوچەكە دەهێنێت. ئەمە ماوەیەكە هێزە عێراقییەكان ململانێی هەڵبژاردن تێكەڵ بە جەنگی مووسڵ دەكەن و، هەر لایەنێك بە شێوەیەك دەیەوێ پشكێكی بەركەوێت؛ بێ گومان كوردیش لە دوای ئەم ئۆپەراسیۆنە، زۆرترین كاریگەریی دەكەوێتە سەر.

یەكەم: ئۆپەراسیۆنی مووسڵ، تاوەكوو دێت خوێناویتر دەبێت

سوپای عێراق و هێزە میلیشیایییەكانی دەوروبەری، خەریكە جڵەو لەدەست دەدەن و ململانێ لەگەڵ كات دەكەن. ئەوان ماوەی نزیكه‌ی شەش مانگە هێرش دەكەنە سەر مووسڵ و، دەیان هەزار چەكداری عێراق لە دەوروبەری مووسڵ كۆ كراونەتەوە. ئه‌وان هێرش دەكەن و بەرەكانی خۆیان قایم دەكەن. تاوەكوو ئێستا، سێ قۆناغ لەم ئۆپەراسیۆنە تەواو بووە و، چەندین جاریش پلانەكان گۆڕانكارییان بەسەردا هاتووە. هەرچەندە زۆر جار باسی پاراستنی خەڵكی سڤیل دەكرێت، بەڵام زیانەكانی ناو خەڵكی سڤیل ئێكجار زۆرن. بەشێكی زۆری ژێرخانی مووسڵ خاپوور كرا، یان زیانی زۆری پێ گەیەندراوە. چەندین جۆر چەك و جبەخانەی كوشندە لەم جەنگەدا بەكار هاتوون. عێراق پەلەیەتی لەوەی بە زووترین كات ئەم ئۆپەراسیۆنە كۆتاییی پێ بهێنێت.^([1]) سوپای عێراق هیچ بایەخ بە دەرەنجامە مرۆیی و ئابووری و دەروونییه‌كانی دوای ئۆپەراسیۆنەكە نادات؛ ئەوان تەنیا دەیانەوێت ئامانجی سەربازیی خۆیان بپێكن. ئەمەیش كۆمه‌ڵێك پرسیار دەورووژێنێت، بۆ نموونه‌: ئایا ئامانجی عێراق گرتنەوەی مووسڵە، یان ڕزگاركردنیه‌تی؟

ئەوەی دەردەكەوێت سوپای عێراق وەك سوپایەكی داگیركەر مامەڵە دەكات. ڕۆژانە لە لایەن هێزی ئاسمانیی هاوپەیمانه‌وه‌، 120 بۆ 130 هێرشی ئەسمانی ئەنجام دەدرێت. جگە لەوەیش، هێزی ئاسمانی عێراقی هێرشی ئاسمانیی خۆی ئەنجام دەدات. داعشەكان خۆیان دەزانن لەم جەنگەدا دەدۆڕێن، بەڵام تاوەكو بتوانن دەجەنگت بۆ ئەوەی مەڕامێكی ئاینی خۆیان جیبەجێ بكەن و، لەهەمان كاتیشدا تاوەكو عێراق سوودبەخش نەبێت لەو سەركەوتنە بەهۆی ئەو هەموو زیانە گیانی و ماددییەی دەیكات لەو جەنگە؛ كەچی سوپای عێراق ئەو مەرامەی ئەوان جێبەجێ دەكات بۆ ئەوەی لە مەودایەكی كورتدا سەركەوتن بەدەست بهێنێت.^([2]) ئەمەیش ئیشكالییەتێكی گەورەیە لەوەی ئاخۆ لایەنەكانی ململانێ، بۆ مەودایەكی دوورودرێژ چ تێڕوانینێكیان هەیە. ڕاپۆرتەكان ئاماژە بەوە دەدەن 500 كوژراو و 750 بریندار لەناو خەڵكی سڤیل لە ماوەی هەفتەی یەكەمی قۆناغی سێیەم ئۆپەراسیۆنەكەدا هەبوون؛ لەوانەی دەزگه‌كانی تەندروستیی فەرمی، ددانیان پێ داناوە و ئاشكرایان كردووە. ئەمەیش ژمارەیەكی مەترسیدارە، چونكە ئەگەری زیادبوونی ئەم ژمارەیە زۆر لە ئارادایە. لەم جەنگەدا تاوەكوو ئێستا هەزاران كەس لە كوژراو و بریندار و ئاوارە و بێسەروشوێن هەن.

دووەم: ئۆپەراسیۆنی مووسڵ، بە ڕوخسارێكی تائیفیی ترسناك ئەنجام دەدرێت

لە ڕۆژهەڵاتی مووسڵ چەندین تەرمی نەناسراو دۆزراونەتەوە؛ هەموویشیان بە یەك شێواز كوژراون. ئەم دیاردەیە پێشتریش لە مووسڵ بوونی هەبووە؛ دووبارە دوای دەركردنی داعش، وا سەر هەڵدەداتەوە و، هێشتا ترس لە گەڕانەوەی داعش نەڕه‌واوەتەوە. دانیشتووانی مووسڵ دەڵێن لە كاتی ئاوارەبوون، چەندان كەس لە ڕێگه‌دا لە لایەن حەشدی شەعبییه‌وه‌ دەستگیر كراون و دواتر كوژراون. هەموو كوژراوەكان ئاسەواری ئەشكەنجەیان پێوە دیارە. چەندین خێزان سكاڵایان له‌ دژی گرووپەكانی حەشدی شەعبی تۆمار كردووە، بەوەی كوڕەكانیان لە ماڵ دەردەكەن، دواتر دەیانكوژن. ئەوەی عێراقییه‌كان لە مووسڵ ئەنجامی دەدەن سیاسەتێكی تازە نییە، بەڵكوو ڕەگوڕیشەكانی لە فەلوجە و تكریت و ڕوومادی و چەندین ناوچەی دیكە، دیار و ئاشكران.

لە ساتی یەكەمی دەستپێكردنەوەی ئۆپەراسیۆنەكانی هێزە عێراقییەكاندا، بەڕوونی پاڵنەر و ئامانجی تائیفییان دەركەوت؛ بەتایبەت لە ئۆپەراسیۆنی "جرف الصخر" و ئۆپەراسیۆنی پشتوێنەی بەغدا (Bahgdad Belt)^([3]). هێزەكانی شیعە، هیوایان زۆرە ئەم سیاسەتانە دەرفەتی تەواویان بۆ دەرەخسێنێت تاوەكو هەموو عێراق كۆنترۆڵ بكەن؛ بۆیە پەل بۆ هەنگاوی ترسناكتر دەهاوێژن، بەو هیوایەی ئەگەر نەیانتوانی هەموو عێراق بگرنە دەست، ئەوە بۆ ناوچەكانی خۆیان پاشەكشێ دەكەن و، جیای دەكەنەوە و دەوڵەتێكی پێ دادەمەزرێنن. هەر بۆیە، بەتوندی دژی هەر پرۆژەیەك دەوەستنەوە بەرژەوەندیی نەتەوە و ئایینزاكانی دیكەی تیایدا ڕه‌چاو كرابێت.^([4])جگە لەوەیش هێزە شیعییەكان بە پشتبەستن بە نەریتی ئێرانی بۆ جەنگ، كار دەكەن بۆ ئەوەی جەنگەكانی خۆیان لەسەر خاك و ناوچەیەكی دیكە ئەنجام بدەن؛ بۆ ئەوەی ناوچەكانیان لە جەنگ بەدوور بن. بەمەیش ناوچەكانی سوننە و، دواتر ڕەنگە كوردستانیش بكەنە گۆڕەپانی جەنگ دژی لایەنەكانی دیكە.

سێیەم: عێراق ناتوانێت بەم شێوەیە بەردەوام بێت

عێراق وەك دەوڵەت هەرگیز لە ئارامیدا نەژیاوە؛ هەمیشە پڕ بووە لە قەیران و ململانێ. لایەنەكان بەو بڕوایە گەیشتن كە گوایە دیموكراتیزه‌كردن، گرێ كۆنەكانی عێراق دەكاتەوە و كۆتایی بە قەیران و ململانێكانی دەهێنێت. دیارە ئەم بۆچوونە بە ڕووخاندنی ڕژێمی بەعس و دامەزراندنی عێراقێكی نوێ، بنەمای لۆژیكیی لەدەست دا، چونكە هەمان كێشە و قەیرانەكانی عێراق بە شێوازێكی ترسناكتر دەركەوتن و، دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس هیچ قەیرانێك لە عێراق چارەسەر نەبووە و، پەیوەندییەكان لە نێوان پێكهاتەكاندا بە هیچ شێوەیەك چارەسەر نەبووە. هێشتا پشێوی و توندوتیژی لە هەموو عێراق له‌ تەشەنەدایه‌. ئەمە وێنایەكە هەموو لایەنەكان لەسەری كۆكن و، كەس نییە هیچ نه‌بێ دان بەم ڕاستییەدا نەنێت، بەڵام لە پشتی ئەم وێنەیە پاڵنەر و هۆكار هەیە، كە زۆر بەڕوونی دەركەوتوون: لایەنە سیاسییەكانی عێراق خۆیان و بە مەبەست، كار دەكەن بۆ ئەوەی دۆخی عێراق بەو شێوەیە بێت؛ ئەمەیش بۆ ئەوەیانە تاوەكوو بتوانن ئاواتەكانیان به‌جێ بهێنن. لە ماوەی 14 ساڵی ڕابردووودا قەیرانەكان ڕۆژ دوای ڕۆژ ئاڵۆزتر دەبن.

عێراق نەیتوانی بەسەر هیچ قەیرانێكدا زاڵ ببێت، بەڵكوو چەندان قەیرانی نوێی بەرهەم هێنا. بە گرتنەوەی مووسڵ هەموو قەیرانەكان سەر هەڵدەدەنەوە، لەبەر ئەوەی سروشتی سیاسیی پێكهێنەری دەوڵەتی عێراق، هیچ گۆڕانكاریی بەسەردا نەهاتووە. ئەوە گرتنەوەی مووسڵ، پشێوییەكی زۆرتر لەناو عێراق دروست دەكات و، كۆتایی بە ئالۆزیی پرسی ئەمنی ناهێنێت. تەقینەوە و پەلاماری تیرۆریستی و كوشتن و بڕین لە لایەن میلیشیاكان، بۆتە دیمەنێكی سەرەكی لەناو عێراقدا.^([5])

چوارەم: عێراق  لەناو قەیران و بێمتمانەییدا خنكاوه‌

بەغدا سوودی لە لاوازیی سوننەكان وەرگرتووە، كە ماوەی دوو ساڵە بەدەست داعشه‌وه‌ دەناڵێنن، بۆ ئەوەی زیاتر چەپۆكی خۆی لەسەر ناوچە سوننییەكان توند بكاتەوە؛ چونكە لەو دۆخە خراپەدا، مووسڵییەكان دەیانەوێت لە داعش ڕزگاریان بێت، ئیتر زۆر ڕقیان لە بەغدا نابێتەوە. جگە لەوەیش، عێراقییەكان چەندین جۆر سیاسەتیان به‌كار هێناوه‌ بۆ كاریگەریدانان لەسەر بۆچوونی ئەوان، بەڵام هیچ كام لەو سیاسەتانە ناتوانن بەردەوام بن. دواتر دۆخه‌كە بە ئاقارێكی خراپدا دەتەقێتەوە. عێراق ڕای گه‌یاند حەشدی شەعبی لە ناوچە سوننییەكان بەشداری ناكەن، كەچی دواتر دەركەوت وەها نەبووە و، بەڵێنەكان هەموویان درۆ دەرچوون؛ بەپێچەوانەوە حەشدی شەعبی و "سوات" زۆر بەگەرموگوڕی لەو ناوچانە چالاكی دەكەن. تەنانەت سوات، هەروەك داعش، لەسەر جادە و بە ئامادەبوونی خەڵك، 25 داعشی گولله‌باران كرد.^([6]) جگە لەوەیش، بە دروشمی شیعەگەرایی، هێرشەكانی ئەنجام دەدات، ئەمە لە لایەك و، لە لایەكی تریشەوە حكوومەتی عێراق كێشەكانی لەگەڵ سوننەدا هێشتا ماون و هیچ كامیانی چارەسەر نەكردوون. هەر ئەو سیاسەتانەی پێشتر به‌كار ده‌هێنران و، بوونه‌ هۆی ئەوەی سوننە پاڵ بە داعشه‌وه‌ بنێت، حكوومەتی عێراقی پاش لاوازكردنی داعش بە یارمەتیی نێودەوڵەتی، هەمان سیاسەتی پێشووی خۆی بە فۆرمێكی توندڕەوتر جێبەجێ دەكات. لە هەمان كاتدا هیچ بەڵێنێكیان بەرامبەر كورد و پێكهاتەكانی دیكەی جێبەجێ نەكردووە. هەرچی بەڵێنێكیان بە كورد داوە جێبەجێیان نەكردووە؛ چەندان ڕێككەوتن واژوو كران بەڵام هیچیانی جێبەجێ نەكرد.

پێنجەم: هێزەكانی شیعە، بڕیاریان داوە گۆڕانكاریی دیمۆگرافی ئەنجام بدەن

شیعەكان لە عێراق لە ماوەی ڕابردووودا هەموو سیاسەتەكانیان لەسەر ئەوە چڕ بوونه‌ته‌وه‌ كه‌ كۆنترۆڵی عێراق بكەن و، ڕژێمێكی هاوپەیمان لەگەڵ ئێران دروست بكەن. شیعەكان پێیان وایە گرفتی جوگرافیی دانیشتووانیان هەیە. ئەمەیش وا دەكات سیاسەتی پاكتاوی ڕەگەزی دژی سوننەكان پەیڕەو بكەن؛ هاوكات لەگەڵ پەیڕەوكردنی سیاسەتی شیعەگەرایی، لەو ناوچانەدا كه‌ مەبەستیانە كۆنترۆڵی بكەن. ئێستا بەكرده‌یی، حەشدی شەعبی وەك هێزی پارێزگار لە ئەجێندای شیعە لە عێراق، لە ناوچەكانی جەلەولا تاوەكوو تەلەعفەر و شنگال دانراون؛ ئەمەیش گەورەترین هەڕەشە لەسەر سوننە و كورد دروست دەكات.

شەشەم: حەشدی شەعبی، به‌ربه‌ره‌كانێ لەگەڵ پێشمەرگە دەكات:

لەناو پارێزگه‌ی مووسڵ و، بەبێ ویست و مەبەستی پێشمەرگە، چەندان هێز خۆیان بۆ ململانێ و به‌ربه‌ره‌كانێ له‌گه‌ڵ هێزی پێشمەرگە، ئامادە دەكەن. ئەمەیش ئیشكالییەتێكی گەورەیە؛ ئەگەری نەرێنیی مەترسیدار لە پشتی خۆی هەڵدەگرێت. هێشتا داعش دەر نەكراوە، كەچی حەشدی شەعبی، بە هەموو لق و پۆكانییه‌وه‌، خۆیان ئامادە دەكەن بۆ ئەوەی ڕووبەڕووی پیشمەرگە ببنەوە و، بە چاوی گومانه‌وه‌ له‌ پێشمەرگە دەڕوانن و، چه‌ندین هێرشیان كردووه‌ته‌ سه‌ر پێشمەرگە.^([7]) لەم دوایییە لە شنگال، چەندین جار بۆردوومانی سەنگەرەكانی هێزی پێشمەرگەیان كردووە. ئەوان دەیانەوێت هێزی پێشمەرگە لەناو شنگال دەربكه‌ن و شاخی شنگال داگیر بكەن. ئه‌وان چه‌ند هێزێكی پشتیوانیشیان لە خەڵكی ناوچەكە بۆ خۆیان دروست كردووە و، ڕایان گەیاندووە كە ئەو ئامانجە بەردەستە و زۆری نەماوە؛ چونكە هێزی حەشد، بە ژمارەیەكی زۆر، لەناو ئەو شاخەدا هەن.

كار تەنیا بەوە نەوەستاوە، بەڵكوو حەشدی شەعبی بەئاشكرا ڕایان گه‌یاند كە ئامادەن هێرشێكی گشتی دژی پێشمەرگە ئەنجام بدەن؛ ئەگەر هات و سەرۆكوەزیرانی عێراقی داوای لێ كردن، ئەمەش هەرەشەیەكی جددیە دەكرێتە سەر كوردستان و تووشی جەنگێكی مەترسیدار دەبێتەوە. لە لایەكی دیكە، سوننەكان ڕەنگە بیانەوێت مووسڵ بكەنە پایتەختی كیانێكی سوننی لە ناوچەكە. حەشدی شەعبی بەئاشكرا خۆیان دەكەنە پاسەوانی یەكپارچەییی عێراق و، ڕای دەگەیەنن كە بەشدارییان لە مووسڵ بۆ پاراستنی یەكپارچەییی خاكی عێراقە. بەمەیش، كورد دەكەنە گەورەترین دوژمن؛ چونكە بە هەڕەشە لەسەر یەكپارچەییی خاكی عێراق هەژماری دەكەن.

حەوتەم: داعش بەتەواوەتی لەناو ناچێت

داعش هێزێ كارا و كاریگەری لەژێر دەسەڵاتدا دەمێنێت و ناوچەكانی بیابان بۆ خۆی قورخ دەكات و، لەوێیشەوە چالاكیی سەربازی و سیاسی ئەنجام دەدات. لە ماوەی 2 ساڵی ڕابردووودا توانای لۆجستی و ماددیی پێویستی بۆ خۆی كۆ كردۆتەوە و، لە قۆناغی پێش (مایسی 2014)^([8]) بەهێزتر دەبێت. ئەوان ئەزموونیان هەیە. پێشتر ناوچەیەكی بەرفراوانیان فەرمانڕەوایی دەكرد و، پایتەختەكیان فەلوجە بوو. دوای جەنگێكی سەخت لە لایەن عێراق و ئەمریكاوه‌ دژی دەوڵەتی ئیسلامی، بەرەو بیابان پاشەكشه‌یان كرد و، دوای نزیكه‌ی 5 ساڵ، بە هێزێكی زۆرتر، گەڕانەوە بۆ گۆڕەپان. گریمانە دەكرێت ئەم جارەیشیان داعش لە ناوچەیەكی زۆرتر دەمێنێتەوە، چونكە ناوچەیەكی زۆر لە بیابانەكانی سووریا و عێراق لەژێر دەستیان ماوەتەوە. داعش لە  دەوروبەری ڕوومادی و، لەناو شاری عانە و راوە و قائیم فەرمانڕەوایی دەكەن و، ناوچەیەكی بەرفراوان و پانتایییەكی زۆری بیابانەكانیان بەدەستەوەیە. داعش هێشتا خانەی نووستووی زۆری لەناو ڕۆژهەڵاتی مووسڵدا هەن. چەكدارەكانی حەشدی شەعبی لەناو مووسڵ، له‌ دژی ئەوانەی كە پێش داگیركردنی داعش لەگەڵ حكوومەتی عێراقیدا لە ململانێدا بوون، خەڵك دەگرن  و چالاكی ئەنجام دەدەن.

هەشتەم: دوای گرتنەوەی مووسڵ، بەشێكی گرنگ لە ململانێ هەرێمییەكان لەسەر خاكی عێراق دەبێت

عێراق وەك سیاسەتێكی هەمیشەیی بۆ لەناوبردنی جووڵانەوەی یاخیبووەكان، پێویستیی بە هێزی دەرەكی هەبووە. بەڵێنی زۆر به‌و هێزانه‌ ده‌دات و، واژووی ملكەچییان بۆ ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی پشتوانی لە سەركوتكردنی یاخیبووەكان بكەن؛ كەچی ئەم هەنگاوە دەبێتە بنەمایەكی نوێ بۆ ئاڵۆزتربوونی كێشە وگرفتەكانی عیراق.^([9]) بۆ لەناوبردنی داعش، عێراق پەنای بردۆته‌ به‌ر كۆمه‌ڵێك وڵاتی وەك ڕووسیا، ئەمریكا، ئێران و هتد. لەگەڵ هەر وڵاتێكدا چه‌ندین ڕێككەوتننامەی كردووه‌ و چه‌ندین بەڵێنی داوە، بەبێ ئەوەی بەرچاوڕوونیی هەبێت لەوەی تا كەی دەتوانێت لە بەڵانسڕاگرتنی نێوان ئەو هێزە دەرەكییانەدا بەردەوام بێت. ئۆپەراسیۆنی گرتنەوەی مووسڵ، وا بە دوا قۆناغەكانیدا تێپەڕ دەبێت و، ململانێ و به‌ربه‌ره‌كانێ لە نێوان هێزە ئیقلیمییەكاندا یه‌كجار ئالۆزتر دەبن. عێراق بەڕاشكاوی ڕای دەگەیەنێت كە جەنگ دەباتە ئەودیو سنووری عێراقه‌وه‌ و، لەناو سنووری سووریادا دەست دەوەشێنێت؛ سووریایش ڕای گەیاند كە ڕێگری لەم هەنگاوە ناكات.^([10])

ئەمریكا گەڕاوەتەوە بۆ عێراق و، هێزی بەرچاوی لە ناوچە سوننییەكان هەیە و، لە كوردستانیش چەند بنكەیەكی هەیە، هه‌روه‌ها لە سووریایش هێزێكی بەرچاوی هەیە. ئیدارەی نوێی ئەمریكایش هەڵوێستی بەرامبەر داعش زۆر ڕوونە. "عەبادی" لەم ڕۆژانە دەچێته‌ ئەمریكا، بۆ ئەوەی لەگەڵ حكوومەتی ئەمریكا ڕێك كەوێت. ڕەنگە وەك نەریتی حكوومەتە پێشووەكانی عێراق، چەندان تەنازولی گەورە بۆ ئەمریكا بكات؛ تەنیا بۆ ئەوەی ئەمریكا ویستەكانی حكوومەتی عێراق جێبەجێ بكات. لە بەرامبەردا زۆر پەرۆشە بۆ ئه‌وه‌ی ئەمریكا دەستی یارمەتیی بۆ درێژ بكات، تاوەكوو هێزە ئیقلیمییەكان ململانێكانیان لەسەر خاكی عێراق گەرم نەكەن.  ئەم هێزە ئیقلیمییانە سێ ئاراستەی سەرەكین:

1. ئێران لەگەڵ هێزە شیعەكانی عێراق، دەیانەوێت ڕێرەوی گەیشتن به‌ دەیاری ناوەڕاست لە ڕێگه‌ی سووریا و عێراقه‌وه‌ گرەنتی بكەن. بۆ ئەم مەبەستەیش دەست لەوانە ناپارێزن كه‌ بزانن دەبنە ڕێگریان.
2. هێزە عەرەبییەكان دەیانەوێت لەناو عێراق بەرەیەك بكەنەوە، لەژێر سەرپەرشتیی "ناتۆی عەرەبی" بێت.
3. لە باكوورەوە، توركیا دەیەوێت خەونە كۆنەكانی زیندوو بكاتەوە و، بەشێكی زۆری ناوچەكە بخاته‌وە ژێر دەسەڵاتی خۆی.

دەرەنجام:

ململانێی سەخت لە ناوچەكە چڕ بۆتەوە؛ پریشكەكانی خەریكە لەناو كوردستان گڕ دەگرێت. سوپای عێراق و حەشدی شەعبی، وەك هێزێكی داگیركەر پێشڕەوی دەكەن. ئه‌وان مەبەستێكی دوورمەودای ترسناكیان هەیە. بەمەیش ململانێكان ڕوخسارێكی ترسناك وەردەگرن و، كاریگەریی یه‌كجار مەترسیداری لەسەر گه‌لی كورد دەبێت و، ڕەنگە تووشی گرفتێكی گەورەی بكات. سوننەكان و شیعەكان خاوەن جبەخانە و ئابووریی جەنگن و، هێزی ئیقلیمی، خۆیان لە پشتیانه‌وه‌ حەشار داوە. سوننە لە داهاتوویه‌كی نزیكدا بە  پشتوانیی ناتۆی عەرەبی، خۆی دەبووژێنێتەوە و، شیعەكانیش داهات و داراییی عێراقیان بەدەستەوەیە و بۆ مەرامی خۆیان بەكاری دەهێنن. توركیایش لەسەر چەند ئامانجێكی نەتەوەییی خۆی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، كه‌ كوردستانیش یەكێكیانە، چڕ بۆتەوە. ئەمەیش هەمووی ئاماژەیەكی ئاشكرا و ڕوونە بۆ ئەوەی دوای تەواوبوونی ئۆپەراسیۆنی مووسڵ، گرژییەكان كۆتایییان پێ نایەت.