سەرەتا:

بڵاوبوونەوەی هەندێ گرووپی توندڕەو لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان، چەندەها ڕەهەند لە خۆ دەگرێت. ئەزموونێكی پڕئاڵۆزی لە زەمەنە جیاجیاكاندا دەگێڕێتەوە ناو بیرەوەریی كوردستانییەكان و، زەنگی مەترسیی سەرهەڵدانی قۆناغێكی پڕئاڵۆزی لە ڕێبازی ڕزگاریی نیشتمانی لێ دەدات. لەبەر ئەوەی سەرهەڵدانی توندڕەویی ئایینی و مەزهەبی لەناو میللەتی كورد، ئیشكالییەتێكی هزری دەخاتە ڕوو، چونكە ئەم میللەتە هێشتا لەناو بازنەی پرسی ڕزگاریی نیشتمانییە. لێكۆڵینەوە لەسەر ئەم بابەتە، گرنگییەكی یه‌كجار زۆری هەیە. هەوڵ دەدات چەندین پرسیار بورووژێنێت و وەڵامی چەند پرسیارێك بداتەوە وەك: بۆچی هەندێك لاو، دەیانەوێت لە بازنەی ڕزگاریی نیشتمانی تێ پەڕن و، ببن تیرۆریستێكی جیهانی؟ بۆچی پرسی نەتەوەییی خۆیان، بە توندڕەویی مەزهەبی دەگۆڕنەوه‌؟ دەستی ئێران لەناو ئەم پرسە، تاچەندە تێوە گلاوە؟

یەكەم: وێنای مەزهەبی لەناو ئێران:

ئێران وەكوو دەوڵەت، ئێستا دەوڵەتێكی تیۆكراتیی مەزهەبییە. لە هەموو ئاستەكان، لەسەر بنەمای مەزهەبی دوانزده‌ ئیمامی داڕێژراو؛ ئەمەیش لەناو دەستووردا بەزەقی دانی پێدا نراوە. ئەمەیش وای لێ دەكات ببێتە دەوڵەتێكی تاكڕەهەند و، سەرتاپای پەیوەندییەكان لەسەر بنەمای مەزهەبی دادەڕێژێت، بەتایبەت لە لایەن دامودەزگه‌ فەرمییەكان و، بەرژەوەندیی نیشتمانیی ئێرانی، هاوتا دەبێت لەگەڵ بەرژەوەندیی ئایینی-مەزهەبیی ئێرانی. بەمەیش، دەردەكەوێت كە وێنای مەزهەبی لەناو ئێران، وێنایەكی سەرەكییە لە شانۆی سیاسی و ئابووری و كەلتووری و تا ڕاددەیەكیش له‌ چوارچێوەی كۆمەڵایەتیشدا. سیاسەتی فەرمیی حكوومەتەكانی ئێران بەرامبەر بە پرسی نیشتمانیی كوردستان، ڕەهەندی مەزهەبی، شان بە شانی ڕەهەندی نەتەوەیی، بۆتە فاكتەرێكی سەرەكیی مامەڵه‌كردن لەگەڵ پرسی كوردستان. ئەم ئاڵۆزییەیش هەر لە سەرەتای دامەزراندنی ڕژێمی مەزهەبی بوو لە ئێران؛ كاتێك بە فتوایەكی "ئیمام خومەینی" و لەسەر بنەمای شیكاری دۆخی ئیمانداری و بەرژەوەندیی باوەڕی مەزهەبی، فتوای هەڵگیرساندنی جەنگ دژی كوردستان درا؛ ئەمەیش بە ئاراستەیەكی ترسناك وێنەی جیاوازی مەزهەبی لەناو كوردستان دروست كرد. ئەم وێنەیەیش زیاتر ئاڵۆزیی بەخۆیەوە بینی، كاتێك ئێران دەستی كرد بە سیاسەتی جیاكاریی مەزهەبی لەناو كوردەكانی ڕۆژهەڵات. حكوومەتی ئێران ژینگەیەكی لەباری بۆ هەڵاوسانی توندڕەوی خوڵقاندووە، كە گەیشتۆتە ئاستێكی ترسناك و، خەریكە لەناو كەمینەكانیش ڕەگ دادەكوتێت.

دووەم:  ڕەگوڕیشەی پەیوەندیی نێوان ئێران وگرووپە توندڕەوەكان:

چەندان ڕاپۆرت لە سەنتەرە جیهانییە جیاجیاكاندا باس لە پەیوەندییەكی توندوتۆڵ دەكەن لە نێوان قاعیدە و ئێران؛ ئەو پەیوەندییەی، كە بووە هۆی ئەوەی ئێران لە كردەوەكانی قاعیدە بپارێزێت. ئەم پەیوەندییەیش كە دروست بوو، ڕەگوڕیشه‌كەی دەگەڕێتەوە بۆ گرقت و ئاڵۆزییەكانی پرسی ئەفغانستان. ئەمریكییەكان باس لە سەرەتاكانی سەرهەڵدانی ئەو پەیوەندییە دەكەن كه‌ دوای داگیركردنی ئەمریكا بوو بۆ ئەفغانسان، كە وای كرد ئێران دەستی یارمەتی بۆ توندڕەوەكان ڕابكێشێت؛ هەرچەندە ئێران لە بوونی ئەمریكا لە ئەفغانستان زۆر سوودمەند بوو.^([1]) جگە لەوەیش ئێران، بوو بە بڵێسەی دامەزراندن و گەشەكردنی چەندان ڕێكخراوی ئیسلامیی توندڕەو، كە ئەزموونی ئیرانیان كرد بە پێودانگ بۆ دووبارەكردنەوەی لە وڵاتەكانیاندا. لە كوردستانی باشووردا مێژووی پەیوەندیی نێوان ئێران و ڕێكخراو و پارتە ئیسلامییەكان بە شێوەكی دیكە دەناسرێتەوە، چونكە كوردستانییەكان پێیان وایە ئەو پەیوەندییە دەگەڕێتەوە بۆ نەوەدەكانی سەدەی بیستەم، بەتایبەت كاتی سەرهەڵدانی جەنگی ناوخۆ لە هەرێمی كوردستان، كه‌ چۆن بە پشتیوانیی ئێران لە ناوچەی هەڵه‌بجە و هەورامان گرووپە توندڕەوەكان جەنگیان دژی حكوومەتی كوردستان دەكرد. "ئەنسارولئیسلام" یەكێكه‌ لەو ڕێكخراوانە و، ئێستایش بەیعه‌تی بە داعش داوە. لێكۆڵەرانی بیانی باس لەوە دەكەن سەدان توندڕەو لە ڕێگه‌ی ئێرانه‌وه‌ پارێزران و، ئێرانیش ئەوەی نەشاردەوە بۆ دژایەتیی ئەمریكا هەموو هەنگاوێك دەنێت. بەڵام زنجیرەی دەركردنی توندڕەوەكان لەناو زینداندا بە ناوی هەڵهاتن، ژمارە و پێگەی توندڕەوەكانی یه‌كجار بەهێز كرد؛ ئەویش هەمووی خراوه‌ته‌ ئەستۆی ئێران و حكوومەتی عێراقی سەر بە ئێران.

سێیەم: ڕەگوڕیشەی دروستبوونی توندڕەویی جیهادی لەناو ڕۆژهەڵاتی كوردستان:

بوونی ئیسلامی سیاسی لەناو ڕۆژهەڵاتی كوردستان دیاردەیەكی نامۆ بووە و، هیچ كات جێگه‌ی سەرنجڕاكێشیی دانیشتووانی ڕۆژهەڵات نەبووه‌. ئەمەیش مانای ئەوە نییە كە دانیشتووانی ناوچەكانی ڕۆژهەڵات ئیماندار نین و، پابەند نین بە ڕەهەندەكانی دیندارییه‌وه‌، بەڵكو بەپێچەوانەوە، مێژووی نزیكی ڕۆژهەڵات ئەوە دەسەلمێنێت كە پیاوانی ئایینی، ڕۆڵی خەباتی نیشتمانییان گێڕاوە، بەبێ ئەوەی ڕەهەندی ئایینی تێكەڵی سیاسەت بكەن و؛ باشترین نموونەیش شەهیدی پیشەوا "قازی محەمەد" بوو و، چەندان خەباتگێڕی دیكەیش كە هەرگیز ڕێگه‌یان به‌ ڕەهەندی ئایینی و مەزهەبی لەناو پرۆسەی كاری سیاسی نەداوە. بەڵام لەگەڵ ئەوەیشدا، ڕەوتی ئیسلامی سیاسی وەكوو مەكتەبی قورئان و ئیخوان دامەزرا و، كاری هۆشیاریی ئایینی و ڕێكخستنی سیاسیی ئەنجام دەدا. ڕەوتی ئیسلامی و غەیرە ئیسلامییەكانی كوردستانی ڕۆژهەڵات وەكوو نەریتێك لە پشتیوانیكردنی هەر هەوڵێك بۆ ڕووخاندنی ڕژێمی سیاسی لە تاران و دامەزراندنی ڕژێمێكی نوێ و ئەگەری وەدەستهێنانی مافی نەتەوەیی لەو ڕژێمە نوێیە، بە هەمووانەوە پشتیوانییان لە جووڵانەوەی ئیسلامی كرد بۆ ڕووخاندنی شا. دواتر هەموو ڕەوتەكانی كوردستان، بە عەلمانی و ئیسلامییەوە، بە فتوایەكی ڕابەری ئەوسای ئێران ڕووبەڕووی شاڵاوێكی دڕندەی جەنگ بوونەوە.^([2]) سەركەوتنی ڕژێمی ئیسلامی لە ئێران، هاوكێشەی پەیوەندییەكانی نێوان ڕۆژهەڵاتی كوردستان و ئێران ئاڵۆزتر بوو، چونكە ڕەهەندی مەزهەبی-ئایینی زیادی كرد. بەمەیش، دەردەكەوێت كە بونیادی ڕژێمی سیاسیی ئێرانی، هۆكارێكی سەرەكی بوو لە زیادكردنی ڕەهەندی ئایینی و مەزهەبی بۆ هاوكێشەی پەیوەندیی سیاسی لە نێوان ڕۆژهەڵاتی كوردستان و ناوەندی بڕیار لە ئێران"، دواتریش سیاسەتی ئەو ڕژێمە بەرامبەر بە ڕۆژهەڵاتی كوردستان كە سیاسەتێكی مەزهەبییە. ئەم ژینگە گشتییەی كە سروشت و سیاسەتی ڕژێمی ئێران دروستیانی كردووە، ڕۆڵ و كاریگەریی ڕاستەوخۆی بینی لە سەرهەڵدانی توندڕەوی لەناو ڕۆژهەڵاتی كوردستاندا، لەوانە: پشتیوانیی حكوومەتی ئیرانی بۆ لایەنە ئیسلامییە توندڕەوەكانی كوردستانی باشوور لە نەوەدەكانی سەدەی بیستەم و جێگیركردنیان لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان. ئەم پشتیوانییەیش وای كرد، لەناو كۆمەڵگەی ڕۆژهەڵاتیدا پێگەیەك دابمەزرێنن و، دینداری لەناو ڕۆژهەڵات بەرەو ئاقار و پۆشێكی سیاسیی توندڕەو ئاراستە بكەن.

بەڵام لەناو ئێران، پرسەكە تایبەتمەندیی خۆی هەیە، چونكە سیاسەتی فەرمیی ئێران، سیاسەتی شیعه‌گه‌رییه‌، بەڵام لە كوردستان ڕێگه‌ دراوە ڕەوتە سەلەفییە جیهادییەكان و ئیخوان موسڵمین ڕێكخستنی خۆیان بە شێوەیەكی نیمچە-ئاشكرا ئەنجام بدەن و، لە ژێر چەتری دەعوەی ئیسلامی، بەپێی بەڵگە ساغكراوەكان ئەوەی لە زاری لایەنگرانی خودی حكوومەتی ئێرانی دەگوترێت، كە گوایە ئەم هەنگاوە بۆ دۆزینەوەی ئەڵتەرناتیفە بۆ ئیسلامی سۆفی، یان ئیسلامی كوردی؛ كه‌چی دەكرا لە جیاتی ئەو هەنگاوە، شیعه‌گه‌ری بكرابایە. بەڵام گومان هەیە لەوەی ئەم هەنگاوە بۆ ئەوە بێت كۆمەڵگەی كوردی بە تیرۆر موبتەلا بێت و، بە ئاگری تیرۆر بسووتێت؛ وەك چۆن لەناو سوننەكانی عەرەب لە عێراق بڵاوبوونەوەی فكری توندڕەوی تووشی بەڵایەكی زۆری كرد. كورد دەخه‌نە بەردەم دوو بژاردە: یان ئەوەیە دەبن بە شیعە، یان دەبن بە توندڕەوی سەلەفیی جیهادی.

چوارەم: كوردستانییەكان و گرفتی نائومێدی:

لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان دۆخێكی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی و كەلتووری بە هۆی سیاسه‌ته‌كانی حكوومەتە یەك لە دوای یەكەكانی ئێران هاتۆتە ئاراوە، كە گرفتی نائومێدیی لەناو بەشێك لە لاوانی ئەوێدا دروست كردووە. ئەم نائومێدییە چەندین ڕەفتار و شێوازی بیركردنەوەی هێناوەتە كایەوە، لەوانە: موعتادبوون و ئالوودەبوون بە ژیانی تاوان و لاگردەیی؛ لە هەمان كاتیشدا نزیكبوونەوەی بیروهۆشی توندڕەویی ئایینی. دیارە هەر ئەم دوو ئاراستەیە لە بەردەم لاوان كراوەتەوە: یان ئەوەیە ببنە بەشێك لە چوارچێوەی ڕژێمی ئیرانی و لایەنگیری دەزگا ئەمنی و كۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیرییەكانیان بن، یان ئەوەیە ببنە بەشێك لە توندڕەویی مەزهەبی و ئایینی. هەردوو ئاڕاستەكە، لاوان دوور دەخاتەوە لە پێشمەرگایەتی و خەباتی كوردایەتی، بەڵام لە بەرامبەریشدا دەیانكاتە بۆمبێك تەڕ و وشك پێكه‌وه‌ دەسووتێنن. هەر بۆیە ڕەنگدانەوەی سیاسیی مەترسیدار لەم هەستە پەیدا بووە. ئەم هۆكارە و چەندین هۆكاری دیكە لەوانەی كە لە سەرەوە باس كران و چەندین هۆكاری دیكە، سەرهەڵدانی داعش لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان شی دەكەنەوە، كە ئەو بەشەی كوردستان لە بەشەكانی دیكە بەدەر نییە و، لە هیچ شوێنیكی دیكەی جیهانی موسڵمانانیش جیا ناكرێتەوە، كە لە هەموو ئەو شوێنانە داعش هەر سەری هەڵداوە. توندڕەویی ئایینی وەك ئومێدێك لە لای هەندێك بەرجەستە دەبێت، چونكە داعشییەكان وەكوو ڕادیكاڵییەكی بێباك هەڵسوكەوت دەكەن بۆ ئەوەی ئامانجەكانیان بەدی بهێنن.

پێنجەم: هاوپەیمانێتیی ئێران و داعش لەسەر ڕۆژهەڵاتی كوردستان:

ڕژێمی ئێران ژینگەی كۆمەڵایەتیی بۆ بڵاوكردنەوەی توندڕەویی داعشی فەراهەم كردووە. خەباتگێڕانی كوردستانی لەناو ڕۆژهەڵات دەڵێن كه‌ ئەم هەنگاوەی ئێران بۆ ئەوەیە خەباتی نیشتمانیی كوردستانی، بكات بە موڵگەی تیرۆر و ناوچەی توندڕەوی و، كوردانی شیعە و كریستیان و كاكەیی و یارسان، لە كوردستانیبوون بكشێنەوە و پاڵ بنێنە ڕژێمی ئێران و، هه‌روه‌ها لاوانی كورد لە پێشمەرگایەتی دوور بخەنەوە.

لە ماوەی پێشوو و پێش چەند ساڵێك، لە به‌لوچستان گرووپی "جوندوڵڵا" بەئاشكرا پاڵپشتیی خۆیان بۆ داعش ڕاگەیاند. سوپای عه‌دڵ (العدل) كە گرووپێكی چەكداری دیكەیە لە به‌لوچستان و، چەندین گرووپی دیكەی به‌لوچستان پشتیوانیی خۆیان بۆ قاعیدە، یان بۆ تاڵیبان ڕاگەیاندووە و چالاكیی سەربازی دژی ئەرتەشی ئێران ئەنجام دەدن، بەڵام ئێران بەكپی و بێدەنگی مامەڵە لەگەڵ ئەو پرسەدا دەكات. لە هورمزگان چەندین جار ڕووبەڕووبوونه‌وه‌ی سەربازی ڕووی داوە و چەندین كەس كوژراون؛ هیچ كات لە ڕاگەیاندنی ئێرانیدا، نەگوتراوە ئەو كردەوە تیرۆریستییە جیهادییە به‌لوچییه‌كان ئەنجامیان داوە.

بوونی داعش لەناو سوننەكانی ئێران لە زیادبووندایە، كه‌چی كەمترین شوێنیان ناوچە كوردستانییەكانە. بەڵام هەندێ لایەن لەناو ئێران وەها دەری دەخەن كە گوایە داعش و سەلەفییە توندڕەوەكان لەناو كوردستان زۆر زیاتر لە شوێنانی دیكە بەهێزن. ئەوەی جێگه‌ی تێڕامانە، داعش هەمان هەڵسوكەوت دەكات: لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان ئەو ناوچانە کە بەزۆری داعشی لێیە، پێشتر حکوومەتی ئێرانی گرووپە چەکدارە ئیسلامییەکانی باشووری تێدا جێگیر کردبوو؛ كەچی ئێران دەڵێت كە گوایە ئۆپەراسیۆنێكی سەربازی لە دەوروبەری كرماشان ئەنجام دراوە و چەكدارانی داعشی لێیە؛ ئەمە لە كاتێكدایە هەموو خەڵك دەزانن كرماشان لە ڕووی مەزهەبییه‌وه‌ شیعەمەزهەبن و، دەبێ داعشییەكان چۆن لەو ناوچەیە سەریان هەڵدابیت؟!

ئەوەی بەدی دەكرێت حكوومەتی ئێران زۆر بەئاشكرا كار لەسەر ئەوە دەكات كە گوایە داعش پێگەیەكی بەهێزی لەناو كورد هەیە و، كوردەكانیش هەموویان تیرۆریستن. دەزگه‌كانی ڕاگه‌یاندن و ده‌زگه‌ هەواڵگرییەكان، بوونی داعش لەناو كورد زۆر قەبە دەكەن و، هەر تیرۆریستێك كارێكی تیرۆریستی ئەنجام بدا، زۆر بەتایبەتی بایەخ بەوە دەدەن كە بیسەلمێنن كە ئەو تیرۆریستە، كوردە. ئیتیڵاعاتی ئێران دەڵێت: 1500 لاوی كورد بوونەتە داعش، كه‌چی سەرچاوەكانی دیكە باس لە 400 لاوی كوردی ڕۆژهەڵاتی دەكەن لەناو داعش. ئەم جەدەڵییەتە زۆر سەیرە. سەرەڕای ئەوەی لەناو به‌لوچستان پێگەی توندڕەویی ئایینی زۆر بەهێزە و ناوچەكانیان بۆ جەنگ یه‌كجار گونجاوە و، كەنارێكی بەرفراوانیان هەیە لەسەر دەریا و، سنوورەكانیشیان كراوەتەوە سەر پاكستان و ئەفغانستانیش؛ ئەگەر هەر هێزێك بیەوێت لە ئێران بدات ئەو ناوچانە یه‌كجار لەبارن بۆ ئەو جەنگە، بەڵام داعش لەوێ دەست پێ ناكات و هێشتا جموجۆڵیان زۆر لۆكاڵییە و، ئەو تیرۆریستانە بۆ ئەنجامدانی كردەوەی تیرۆریستی لە قووڵاییی ئێران ڕاناسپێرێت. گرووپەكانی به‌لوچستانی نەكردووە بە سەنتەری كاری تیرۆریستی، بە مەرجێك نزیكترن لە شاری قوم. ناوچەیەكی بیابان و چۆڵەوانیی زۆری بەدەستەوەیە، كەچی دێت لە ناوچەكانی كوردستان و بە دەستی تیرۆریستە كوردەكان ئەم پرسە ڕادەگەیەنێت و، هەموویشیان بە نازناوی "كوردی" جموجۆڵ دەكەن و گۆڤارێك دەردەكەن بە ناوی "نەهاوەند"، كە ناوی ناوچەیەكی كوردستانییە و لە سەرەتای سەردەمی ئیسلامی، مەیدانی ڕووخاندنی دەوڵەتی ساسانی بوو و، ناوی لێ نرا "فتح الفتوح". ئەم زیندووكردنەوەیەی داعش ئاماژەیە بۆ گێڕانەوەی سەردەمی فتوحاتی ئیسلامی و، دیسان بوونی توندڕەویی ئاینی دەبێتە هۆیەك بۆ جەنگی گۆڕینی تەختی ئێران نەوەك ڕزگاریی كوردستان، كوردە داعشییەكانیش نابن بە بزووتنەوەیەك کە مافی گەلی كورد بەدەست بهێنن، بەڵكوو توڕەییی لاوانی كورد دەقۆزنەوە بۆ ئەوەی دەوڵەتی ئایەتوڵڵا بگۆڕێتەوە بە دەوڵەتی خیلافە، بەبێ ئەوەی بایەخ بە چارەنووسی كورد بدەن. 

شەشەم: هاوكێشەی نێوان جیهادییەكان و پێشمەرگە لە مێنتالێتیی ئێرانیدا:

زۆر كه‌س لەناو ڕۆژهەڵات، دەپرسن كە گوایە داعش لەناو جەرگەی تارانی داوە؛ ئەم كارەیش پێشمەرگە لە ماوەی چەندان ساڵدا هەرگیز ئەنجامی نەداوە. ئەو كوردەی دەبێتە پێشمەرگە، هەرگیز كاری لەم جۆرە ئەنجام نادات و هەرگیز لە هەموو شوێنێكدا تەقە ناكات و، تەقەیش لە هەموو كەسێك ناكات؛ ئەمەیش جیاوازیی هزری و جۆری بیركردنەوەیە لە ئامانج و مەبەستی چەكهەڵگرتن. پێشمەرگە له‌وه‌ تێ دەگات كه‌ چەكی هه‌ڵگرتووە بۆ ئەوەی وڵاتی خۆی ڕزگار بكات و، تەنیا لە مەیدانی جەنگدا تەقە لە دوژمنی خۆی دەكات. ئەم بیركرنەوەیە، زۆر جیاوازە لە تیرۆریستێك كە دەیەوێت تۆقاندن و ماڵوێرانی لە هەموو شوێنێك كه‌ دەستی بۆ دەچێت ئەنجام بدات. ئەمە جیاوازیی مێنتالیتییە. پێشمەرگە لە مێنتالییەتی كوردایەتی، هەرگیز تۆقاندنی نەكردۆتە ئامرازێك؛ كەچی لای تیرۆریستان، تۆقاندن مەبەست و تێڕوانینە؛ ئەمه‌ جیاوازییەكه‌یه‌ لە ڕیباز و بیركردنەوەدا.

لە مێژووی خۆیدا پێشمەرگە ڕووبەڕووی چەندین هێزی دڕندە و تیرۆریستی بۆتەوە بۆ ئه‌وه‌ی بەرگری لە خاكی كوردستان بكات. خەبات و جووڵاندنەوەی سەربازیی پێشمەرگە لە ڕۆژهەڵات، چەندین وێستگە و قۆناغی جیاجیای بینیوە، بەڵام وەكوو هەموو پارچەكانی دیكەی كوردستان، پێشمەرگە هێزێكی تیرۆریستی نەبووە و كاری تیرۆریستیی نه‌كردووە. جوڵاندنەوەی سەربازییشی تەنیا دژی هێزی داگیركاری ئاراستە دەكرد. هەموو كورد، بەتایبەت پێشمەرگە، بە دەستی تیرۆری دەوڵەت گیریان خواردبوو؛ تاوەكوو ئێستایش، ڕووربەڕووی چەندان هێز دەبێتەوە كە بە هێزی تیرۆریستی ناسراون.

دەمێكە پێشمەرگە ڕووبەڕووی توندڕەوی دەبێتەوە، بە هەموو ئاراستە و قوتابخانەكانی. دیارە ڕژێمی ئێرانی و بەتایبەت لە سەرەتاكانی شاڵاوەكانی بۆ سەر كوردستان، هیچی لە هەڵسوكەوتی داعش جیاواز نەبوو و، وەكوو هێزێكی توندڕەو و پشتئەستور بە ئایین شاڵاوەكانی لەسەر كوردستان ئەنجام دەدا؛ لەوساوە كورد دژی تیرۆر دەنجەنگا. ئەو مێنتالیتییه‌ی ئێران لە ڕووبەڕووبوونەوەی خەباتی چەكداریی هێزی پێشمەرگە، هانی دەدات پشتیوانیی هەر هێزێك بكات كە جێگه‌ بە پێشمەرگە لێژ بكات و له‌ گۆڕەپانی خەباتی ڕۆژهەڵاته‌وه‌ دووری بخاتەوە. هەر بۆیە گوێ بۆ تیرۆریستان شل دەكات بۆ ئەوەی ئەو هەنگاوەی بۆ ئەنجام بدەن؛ جگە لە ئەنجامەكانی دیكە لە ڕووی سیاسی و بازاركردنی دەرەكی و هتد.

ئەنجام:

دوای ئەوەی داعش لە تاران دەست دەكاتەوە و، تەنیا لەبەر ئەوەی ئەندامەكانی داعش كورد بوون، ڕژێمی ئێران ده‌ستی كرد بە بەرپاكردنی هەڵمەتێكی دەستگیركردن لەناو ناوچەكانی كوردستان و، چەندین ئۆپەراسیۆنی سەربازی و ئەمنیی بەرپا كردووە. جگە لەوەیش، ده‌ستی كردووه‌ بە بەرپاكردنی هەڵمەتێكی پرۆپاگه‌ندە و بڵاوكردنەوەی ڕق و كین لەناو ئێران بەرامبەر بە كورد؛ ئەمە لە كاتێكدایە كوردستانییەكان دەزانن كە پشتیوانیكردن لە بیری ئایینیی توندڕەو لەناو كورد، سیاسەتێكی سەیروسەمەرەی دوژمنانی كوردە. ئەوان تەنیا پشتیوانیی بڵاوكردنەوەی توندڕەویی ئایینی و مەزهەبی ناكەن، بەڵكوو پشتیوانیی پۆپۆلیستی و ئەنارشی و هەموو بیرۆكەیەكی دیكەن، كه‌ دژی ڕەوتی كوردایەتی بێت، تەنانەت ئەگەر ئەو بیروباوەڕەیش زیانێكی گەورەیشی بۆ خۆیان هەبێت، ئەوان مار و دووپشك لەناو كوردستان بەخێو دەكەن، چیتر بیر ناكەنەوە دواتر بۆ خۆیان چ زیانێكی دەبێت. ئەوجا دوژمنانی كورد حكوومەتێك بێت وەكوو ئیران، یان ڕێكخراوێكی تیرۆریستی بێت وەكوو داعش، یان میلیشیایەكی نیمچەفەرمی بێت وەكوو حەشدی شەعبی.

چەندان هێزی چەكداری، ویستوویانە جێگه‌ی پێشمەرگە لەناو ڕۆژهەڵاتی كوردستان لێژ بكەن، بەڵام نەیانتوانی؛ لەژێر چەتری ئایدیۆلۆژیی جیاجیادا گرووپی چەكداریی جۆراوجۆر دامەزران؛ لە كۆتاییدا هەر پێشمەرگە وەكوو هێزی ڕاستەقینەی میللەتی كوردستان، بەرجەستەی شۆڕشی ڕزگاری دەكات و بەرگری لە خاك و نیشتيمان دەكات. هەر كەسێكیش له‌ پێناو كوردستاندا خەبات بكات و، ڕزگاری و سەربەرزیی كوردستانی لا مەبەست بێت، ئەوە پێشمەرگەیە. لە بەرامبەردا پایەندبوون بە ڕێبازی كوردبوون وكوردایەتی ئەم وڵاتە لە هەر ئەگەرێكی مەترسیدار دەپارێزێت.