دۆناڵد ترامپ، كاندیدە كۆمارییەكە، دەبێتە چل ‌و پێنجەمین سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و، مایك پێنس دەبێتە جێگری ‌و، پێكەوە ئیدارەی نوێ پێك دەهێنن. بێ گومان ئەم هەڵبژاردنە، گرنگیی‌ تایبەتی‌ خۆی‌ لەسەر ئاستی ناوخۆ‌ و دەرەوەی ئەو وڵاتە هەبوو. ئەم گرنگییەیش، لە لایەكەوە بۆ قورسایی ‌و پێگەی ئەمریكا لەنێو وڵاتانی جیهان‌ و، گرنگیی دەسەڵاتە كردەیییەكانی سەرۆك لە ناوخۆی ئەو وڵاتە دەگەڕێتەوە؛ بە جۆرێك هەڵبژاردنی ترامپ بۆ پۆستی سەرۆكایەتی، لە چوار ساڵی ئاییندە، ڕەنگدانەوەی بەرچاوی لەسەر داڕشتنی سیاسەت‌ و ستراتیژیەت‌ و، ئامرازەكانی جێبەجێكردنی سیاسەتی ناوەوە و دەرەوەی ئەو وڵاتە دەبێت.

ئەم وتارەمان قسەكردنێكی ئەكادیمی ‌و جددییە لەسەر پەیوەندیی نێوان ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و هەرێمی كوردستان. ئاوڕدانەوەیەكی زانستییانەیە لەمەڕ دۆزی كورد لە گۆشەنیگای سیاسەتی دەره‌وەی ئەمریكا.

بێ گومان هەرێمی كوردستان ئەمڕۆ پێگەیەكی گەورە و بەهێزی لە هاوكێشە سیاسییە هەرێمی ‌و نێودەوڵەتییەكان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ‌و جیهاندا هەیە. بە جۆرێك ناتوانرێت لە تەواوی پێشهاتە سیاسییەكانی ناوچەكە، بەبێ لەبەرچاوگرتنی كورد و دۆزە ڕەواكەی، تێ بگەین، كە پێكهاتە و پێكهێنەرێكی سەرەكین لەو وڵاتانەی كە كوردیان بەسەردا دابەش كراوە. پاشان گرنگیی پێگەی جیۆسیاسیی هەرێمی كوردستان لە ناوچەكە و، گرنگی‌ و ڕۆڵی سیاسی ‌و ئابووری ‌و سەربازیی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكایش لە ناوچەكە، جێگه‌ی هەڵوێستەلەسەركردنە. بۆ ئەوەیش كه‌ لە پێگەی هەرێمی كوردستان لە ئیدارەی داهاتووی ئەمریكا بە سەركردایەتیی ترامپ، تێ بگەین، گرنگە ئاوڕێك لە مێژووی ئەم پەیوەندییانە بدەینەوە ‌و، واقعی ئیستایش بخوێنینەوە، تاكوو بتوانین باسێك لە داهاتووی پەیوەندی ‌و پێگە و قورساییی هەرێمی كوردستان لە ئیدارەی دۆناڵد ترامپدا بكەین.

وەك دەزانین، كورد بە یەكێك لە دێرینترین نەتەوەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دادەنرێت. بەشدارییەكی بەرچاو و كارایشی لە بوارە جۆربەجۆرەكانی سیاسی ‌و كۆمەڵایەتی ‌و ڕۆشنبیری ‌و كه‌لتووری‌ و ئابووریی ناوچەكەدا هەبووە. پاشان، لە نەخشاندنی مێژووی خۆی ‌و وڵاتانی چواردەوریدا ڕۆڵی سەرەكیی خۆی گێڕاوە. ئەمڕۆیش دۆزە ڕەواكەی، بە یەكێك لە گرنگترین دۆزە گەرم و زیندووەكانی ناوچەكە و جیهان دادەنرێت.

لە ئێستادا كورد، لە یەكێك لە پارچەكانی، كە باشووری كوردستانە، خاوەنی هەرێمێكی سەربەخۆی خۆبەڕێوەبەرییە. هەڵكەوتەی جوگرافیی ئەم هەرێمەیش وایە كە، وەك ناوچەیەكی ستراتیژیی گرنگ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بێتە ژماردن، بە جۆرێك كە ناتوانێت خۆی لەو گۆڕانكارییانەی لە ناوچەكەدا ڕوو دەدەن، بەدوور بگرێت. بەواتایەكی دیكە، دەكرێت بڵێین گرنگی هەڵكەوتەكەی جوگرافیی هەرێمی كوردستان لە ئەمڕۆدا، تەریبی‌ و هاتنەوەی لەگەڵ بەرژەوەندیی زلهێزانی دنیا، لەناویشیاندا ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا هەیە. ئەمەیش وای كردووە ئەم هەرێمە لەگەڵ تەواوی ئەو گۆڕانكاری‌ و پێشهاتە نوێیانەی لە ناوچەكەدا ڕوو دەدەن، بڕوات. بەتایبەتی ئەو پێشهات ‌و گۆڕانكارییانەی كە بە ستراتیژییەتی نوێی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكاوە لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، پەیوەندیدارن.

لە سەرەتای سەرهەڵدانی پەیوەندییەكانی كورد و ئەمریكا تاوەكوو جەنگی دووەمی كەنداو، دەبینین ئەم پەیوەندییانە هاوشێوە و یەك ئاست‌ و ئاراستە نەبوون. بۆیە بە درێژاییی نیوەی دووەمی سەدەی ڕابردوو، ئەو پەیوەندییانە بنەمای هەماهەنگی ‌و خوێندنەوەی بەرژەوەندیی دوولایەنەی تیادا ڕەچاو نەكراوە و، دەكرێت بڵێین سیاسەتی ئەمریكا لە بەرامبەر بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی كورد، لە ماوەی ساڵانی شەست ‌و حەفتاكانی سەدەی ڕابردوو و، شاڵاوەكانی ئەنفال ‌و كیمیابارانی هەڵەبجە لە كۆتاییی هەشتاكان، بێلایەنی‌ و بێدەنگیی هەڵبژاردووە و، لە باشترین حاڵەتیشدا پێیان وا بووە ئەمانە كێشەی ناوخۆیین‌ و، دەبێت لە ناوخۆ و چوارچێوەی عێراقدا چارەسەر بكرێن. ئەگەرچی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە كۆتاكانی سەدەی بیستدا، هەوڵەكانی پشتگیریی خۆی بۆ گەلی كورد دەرخستووە، بەتایبەت لەو كاتەی حكوومەتی عێراقی، دەیویست دەست بەسەر تەواوی پارێزگا كوردییەكان بگرێتەوە، بەڵام ئەمریكا پشتگیریی ڕاپەڕینی بەهاری ساڵی 1991ی كوردەكانی كرد، لە هەمان كاتدا، كۆمەڵگه‌ی نێودەوڵەتی كەوتە جووڵە و بە هاوكاریی ئەمریكا و بریتانیا و فەرەنسا، ناوچەی دژەفڕین ‌و پەناگەی ئارام بۆ كورد فەراهەم كرا و، بڕیاری ژمارە 688ی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی، لە بەرژەوەندیی كورد و هەرێمی كوردستان دەرچوو.

جێگه‌ی ئاماژەپێدانە، لەو ڕێكه‌وتە بەدواوە پەیوەندییەكانی كورد و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا پێشكەوتنی بەرچاوی بەخۆیەوە بینی. تەنانەت لە قۆناغی هاوكارییەوە، بۆ قۆناغی دەستێوەردانی ڕاستەوخۆ گواسترایەوە، بەتایبەت لەو كاتەی كە ئەمریكا هەوڵی نێوەندگیریی لە نێوان هەردوو حزبی سەرەكیی كوردستان، پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانی دا، كە بە جه‌نگی ناوخۆوە تێوە گلابوون. ئەنجامی نێوەندگیرییەكەیش بە ڕێككەوتننامەی ئاشتی، ناسراو بە "ڕێككەوتننامەی واشنتۆن" كۆتایی هات.

پەیوەندییەكانی كورد و ئەمریكا، گه‌ییشته‌ ئاستێكی زۆر باڵا؛ كاتێك هەرێمی كوردستان پشتیوانیی خۆی بۆ ڕووخاندنی ڕژێمی پێشووی عێراق لە لایەن هێزی هاوپەیمانانەوە، كە ئەمریكا ڕێبەرایەتیی دەكرد، ڕاگەیاند. ئەم هەڵوێستەی هەرێمی كوردستان لە جەنگی دژی عێراق، ئەو بڕوایەی لە لای ئیدارەی ئەوكاتی ئەمریكا دروست كرد، كە دۆزی كورد لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، دۆزێكی زیندوو و كاریگەرە و، پێویستە لەبەرچاو بگیرێت.

دوای ڕووخانی ڕژێمی پێشووی عێراق لە نیسانی ساڵی 2003 و پیادەكردنی سیستەمی فیدراڵی لە عێراقی نوێدا، پەیوەندییەكانی كورد و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بە ئاستێكی فەرمی گەییشت. ئەمەیش دوای ئەوەی كونسوڵخانەی ئەمریكا لە هەولێر و نوێنەرایەتیی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە واشنتۆن، كرانەوە و دەستبەكار بوون. لەگەڵ ئەمانەیشدا، ئەگەرچی كورد وەك هێزێكی سەرەكی لە دووبارەبنیاتنانەوەی عێراقی دوای سەددام حسین، دەركەوت، بەڵام لە هەمان كاتدا ئەمریكا، كوردی بۆ هاوسەنگیی لایەنەكانی دیكەی عێراق بەتایبەتی بەرامبەر بە شیعە بەكار هێناوە. هەروەها، سیاسەتی ئەمریكا دژی جێبەجێكردنی ماددەی سەد و چل نییە، لە هەمان كاتدا دەكرێت بڵێین سیاسەتێكی ڕوونیشی بەرامبەر ئەم پرسە نییە؛ تا ئێستایش هەڵوێستەكانی لەم پرسەدا، پشتگیریكردن بووە لە بڕیارەكانی حكوومەتی ناوەندی. هەروەها ئەمریكا لەگەڵ ئەوەدایە كە دەبێت نەوت‌و سامانی سروشتیی عێراق، بۆ تەواوی گەلی عێراق بێت؛ لەم ڕووەیشەوە هەڵوێستی ڕوونە، بەوەی كە لەگەڵ ئەوەدایە نەوتی عێراق لە ڕێگه‌ی حكوومەتی ناوەندییەوە مامەڵەی فرۆشتن ‌و ناردنەدەرەوەی لەگەڵ بكرێت.

جێگه‌ی ئاماژەپێدانە بە درێژاییی مێژووی پەیوەندییەكانی كورد و ئەمریكا، لایەنی كوردی، بۆ داننان بە دۆزی لەمێژینەی خۆی ‌و ناساندنی وەك دۆزێكی نەتەوەیی ‌و سیاسیی ڕەوا، لە هەوڵی ڕازیكردنی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكادا بووە. بە شێوازێك كە ویستوویەتی لایەنی ئەمەریكی، بڕوا بە دۆزەكەی بكات‌ و پاڵپشتی بەدیهێنانی خواستە نەتەوەیی-سیاسییەكانی كورد بێت. بۆ ئەم مەبەستەیش، لایەنی ئابووریی بۆ ڕاكێشانی بەرژەوەندیی ئەمریكا بۆ ناو هەرێمی كوردستان، بەكار هێناوە.

ئەگەر واقعی ئێستا‌ و سەردەمی بانگەشەی هەڵبژاردنی دۆناڵد ترامپ بخوێنینەوە، دەبینین ترامپ زیاد لە جارێك باسی كورد ‌و پێشمەرگەی كردووە. بۆ نموونە گوتی: "لایەنگرێكی گەورەی هێزە كوردییەكانە و، كورد هاوپەیمانی ڕاستەقینەی ئێمەن"، "پێویستە كورد چەكدار بكەین، ئەوان سەلماندیان كە باشترین جه‌نگاوه‌رن". هەروەها گوتوشیەتی "پێویستە كورد بەكار بهێنین، ئەوان دڵێكی گەورەیان هەیە و جه‌نگاوه‌ری لێهاتوون".

بە دید و تێڕوانینی من، بەكارهێنانی دەستەواژەی "باشترین جه‌نگاوه‌رن"‌ و "پێویستە كورد بەكار بهێنین"، لە لایەن ترامپەوە، بۆ ئێمەی كورد جێگه‌ی ئومێد ‌و دڵخۆشی نین، چونكە لە ڕاستیدا ئێمە نابێت وەك جه‌نگاوه‌رێكی باش بناسرێین ‌و بەكاریش بهێنرێین، ئەگەرچی شانازی بە هێز ‌و بازووی هێزی پێشمەرگەی كوردستانەوە دەكەین؛ بەڵكوو، دەبێت وەك خاوەن دۆزێكی ڕەوا‌ و گەورەترین نەتەوەی بێدەوڵەتی زوڵملێكراو، بناسرێین.

پێمان وایە دید ‌و سیاسەت‌ و ستراتیژییەتی ئیدارەی ترامپ ‌و كۆمارییەكان، جیاواز دەبێت لە هەشت ساڵی ئیدارەی ئۆباما‌ و دیموكراتەكان و، خودی ترامپی سەردەمی بانگەشەی هەڵبژاردنیش جیاواز دەبێت لە ترامپی سەرۆكایەتی. ئێمەیش وەك كورد و هەرێمی كوردستان، دەبێت دەست ‌و پەنجە لەگەڵ ئیدارەی نوێی ئەمریكا‌ و ستافی كۆشكی سپی نەرم بكەین، بەتایبەت لە ڕێگەی ئەو دۆست‌ و كەسانەی، كە بڕیار وایە پۆستی باڵا وەربگرن وەك جۆن بۆڵتن ‌و بۆب كرۆكەر و ستێڤن هادڵی ‌و مایك فلین ‌و زاڵمای خەلیلزاد ‌و ... هتد. تاكوو بتوانین جیاوازیی ئەدای ئەم ئیدارە نوێیە لە بەرژەوەندیی كورد ‌و هەرێمی كوردستان بقۆزینەوە، چونكە پێمان وایە، دەبێت ئێمە سەنگ ‌و قورساییی خۆمان بسەلمێنین ‌و، خۆمان بكەین بە بەشێك لە سیاسەت ‌و ستراتیژییەتی ئەمریكا، ئەگینا ئەم ئیدارە نوێیەیش هەر لە چوارچێوەی یەكپارچەییی خاكی عێراق، مامەڵەمان لەگەڵ دەكات.